Η Γαληνοτάτη εκπέμπει SOS

Η Γαληνοτάτη εκπέμπει SOS

Οι νεοελληνικές σπουδές στο εξωτερικό κινδυνεύουν. Οι πλούσιοι Έλληνες να ξεκλειδώσουν τα χρηματοκιβώτια και να τις στηρίξουν

Αν οι Έλληνες Κροίσοι και η επισήμως ημιχρεοκοπημένη Ελλάς δεν βάλουν το χέρι στην τσέπη, τη γεμάτη οι πρώτοι και την τρύπια η δεύτερη, σε λίγα χρόνια σύγχρονος ελληνικός πολιτισμός στο εξωτερικό θα είναι οι χαζοχαρούμενες ταινίες της μεγαλοκοπέλας Νίας Βαρντάλος. Σήμα κινδύνου εκπέμπεται για τις νεοελληνικές σπουδές στο εξωτερικό. Όχι για τις κλασικές – αυτές έχουν παράδοση αιώνων στα πανεπιστήμια της Ευρώπης και της Αμερικής. Αυτές άνθισαν και ανθούν, δεδομένου μάλιστα ότι στο μυαλό των ξένων ακαδημαϊκών είναι εντελώς άλλο πράγμα ο Πλάτωνας και ο Θουκυδίδης από τον Σολωμό και τον Καβάφη. Το πιο δραματικό SOS έρχεται από τη Βενετία, την «Γαληνοτάτη Δημοκρατία» η οποία κάποτε άπλωνε την εξουσία της μέχρι τον σημερινό ελλαδικό χώρο κι ακόμα παραπέρα. Με λουκέτο λόγω της οικονομικής κρίσης απειλείται το Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας. Η απειλή είναι υπαρκτή και ήδη ακούγονται σκέψεις για την «ευέλικτη» μετατροπή του σε κάτι άλλο, μικρότερο, θολό και απροσδιόριστο προς το παρόν. Το Ινστιτούτο ιδρύθηκε το 1951 ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, εποπτευόμενο και επιχορηγούμενο από τα Υπουργεία Εξωτερικών και Παιδείας. Είναι ένα απολύτως επιτυχημένο ίδρυμα, ερευνητικό, με λαμπρούς υποτρόφους, μεγάλη ακίνητη περιουσία, δωρεές κ.λπ. Είναι να απορεί κανείς πώς η ντόπια κακοδαιμονία εξάγεται με τόση αναλγησία από την τσιμεντένια Αθήνα στη μισοβουλιαγμένη θαλασσοκράτειρα του ιταλικού Βορρά. Λύση, άραγε, υπάρχει; Διάβαζα τις προάλλες για τους «φιλανθρωκαπιταλιστές». Είναι, λέει, η νέα πρωτοβουλία του ιδρυτή της Microsoft Μπιλ Γκέιτς: μαζεύει πάμπλουτους αμερικανούς μπίζνεσμεν σαν τον Γουόρεν Μπάφετ, τον Τζορτζ Σόρος και τους άλλους συνήθεις υπόπτους που τρίβουν τα χέρια τους σε κάθε κρίση. Αφού όλοι μαζί διαπιστώσουν ότι οι κυβερνήσεις και ο ΟΗΕ είναι χρεωμένοι γραφειοκράτες, ανίκανοι να βοηθήσουν στην καταπολέμηση της φτώχειας, της πείνας, των ασθενειών και του αναλφαβητισμού, στη συνέχεια αποφασίζουν (σαν μικροί επίγειοι θεοί) πού θα δώσουν τα χρήματα που τους περισσεύουν για φιλανθρωπίες. Μοιάζει, και ίσως είναι, λύση απελπισίας, αυθαιρεσίας. Δεν έχει καμία σχέση με τις παραδοσιακές κεντροαριστερές αντιλήψεις για το Κράτος Πρόνοιας, το οποίο καλείται να προνοήσει (και) για τον πολιτισμό. Αλλά σκέφτομαι: μήπως πρέπει να μπει ένα τέρμα στις ιδεολογικές αγκυλώσεις; Μήπως ήρθε η ώρα να απευθύνει το ελληνικό κράτος ένα δημόσιο προσκλητήριο στους «έχοντες» ώστε να γίνουν δωρητές για να μη σβήσουν εστίες του νέου ελληνικού πολιτισμού, όπως αυτή η φλόγα που άναψε μεταπολεμικά στη Βενετία και τώρα τρεμοπαίζει στον διεθνή οικονομικό ανεμοστρόβιλο; Παράδειγμα, αν στις πυρκαγιές του 2007 η οικογένεια Βαρδινογιάννη «έδειξε» με το δάχτυλο την Μάκιστο, ένα χωριό της καμένης Ηλείας που θρήνησε 26 νεκρούς και το ξανάχτισε υποδειγματικά, γιατί να μην κληθεί, μαζί με άλλες εύπορες οικογένειες να στηρίξει, ας πούμε, το απειλούμενο με κατάργηση Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών στο King’s College του Λονδίνου; Προ ημερών αυτό το τμήμα σώθηκε στο «τσακ», καθώς ενσωματώθηκε στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών, με μοναδική απώλεια, προς το παρόν, ένα προπτυχιακό. Από το 2005 το Βρετανικό Υπουργείο Παιδείας δεν ενισχύει σπουδές του Κολεγίου με μικρή ζήτηση, ανάμεσά τους και τις νεοελληνικές, τις οποίες παρακολουθούν μόλις 40 άτομα σε σύνολο 20.000 φοιτητών. Λαμπρό πεδίον δόξης για τους Βγενόπουλους, τους Λάτσηδες, τους Κοπελούζους, τους Τσάκους και όλους τους άλλους. Ας στηρίξουν εμπράκτως τη σημερινή πνευματική Ελλάδα, όχι εκείνη του γλύπτη Φειδία. Από το Μόντρεαλ μέχρι τη Μελβούρνη και από την Αλεξάνδρεια μέχρι το Πεκίνο δραστηριοποιούνται ιδρύματα και αναλαμβάνονται πρωτοβουλίες που χρειάζονται άμεση οικονομική ενίσχυση. Ο 35χρονος Λιου Ρούι Χονγκ, βαφτισμένος χριστιανός με το όνομα Λεωνίδας, μεταφράζει Ελύτη και άλλους ποιητές στην Κίνα. Στις ΗΠΑ το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον προσφέρει γύρω στα 40 προγράμματα σπουδών στον νεοελληνικό πολιτισμό. Στην Αυστραλία δίνουν αγώνα για να περιληφθεί η ελληνική γλώσσα στις 10 επίσημες που θα διδάσκονται στη Μέση Εκπαίδευση. Το θέμα είναι «εθνικό», θα πουν διάφοροι Αδώνηδες για να χύσουν ακροδεξιό δηλητήριο. Η ουσία όμως δεν αλλάζει. Το δελτίο ταυτότητας της νέας Ελλάδας, αν εκδοθεί ποτέ, θα καθρεφτίζει την σημερινή μας πνευματική παρουσία στον παγκοσμιοποιημένο πολιτισμό. Ποιος θα το χρηματοδοτήσει;

Γιώργος Ι. Αλλαμανής [[email protected]]