Λαύριο – Εικόνες βιομηχανικής μνήμης / Ο Δρυίδης από τη Σιγγιδώνα / Η σοφία του Ρίλκε / Ρευστοί καιροί / Σκοτώστε τους όλους

Λαύριο – Εικόνες βιομηχανικής μνήμης

Φωτογραφίες Γιάννης Ιακωβίδης

Επιστημονική έρευνα – κείμενα: Γιώργος Ν. Δερμάτης

Εκδόσεις Τόπος

Σελ. 192

Η νοσταλγία μετρά πάντα ανάποδα, παγιδεύει τον χρόνο, δεν τον αφήνει ανεξέλεγκτο να τρέχει, παρασύροντάς μας στη φθορά… του μέλλοντος! Ο χρόνος της νοσταλγίας δεν γεννά τον φόβο, αντίθετα η ανάμνηση θαρρείς πως στρώνει ένα μελαγχολικό πέπλο στη μνήμη των ανθρώπων. Τα ίχνη του χρόνου μας συγκινούν σαν τη μέρα που μόλις πέρασε και τη νιώθουμε να φεύγει, ν’ απομακρύνεται. Σ’ αυτό το σημείο, η τέχνη της φωτογραφίας χρωστά πολλά στη γοητεία που ασκεί. Είναι που συλλαμβάνει το βύθισμα του παρόντος στον πίσω χρόνο. Ακινητοποιεί τη στιγμή, την καθιστά εσαεί παρούσα. Ένα απίστευτο παρελθόν ταυτισμένο με έναν τόπο, το Λαύριο, ξαναζωντανεύει στη μνήμη μας περασμένο με την πατίνα του χρόνου. Τόποι, αρχαίες πέτρες, μηχανές, πρόσωπα μέσα στην αιώνια σκόνη των μεταλλείων. Από εκείνα τα χώματα ξεσηκώθηκαν πόλεμοι αληθινοί, πάνω τους μάτωσαν ανθρώπινες ζωές του παρελθόντος, ανατράφηκαν πόλεις, έζησαν άνθρωποι, κινήθηκαν μηχανές, γεννήθηκαν ιδεολογίες. Οι φωτογραφίες του Γιάννη Ιακωβίδη αποτυπώνουν εκείνη την εντύπωση που αφήνει ο χρόνος στο πέρασμά του, ένα χρώμα μελαγχολικό, κουρασμένο, αμήχανο στο φως μα έντονα ζωντανό. Φωτογραφίζει έναν αρχαίο τόπο της αττικής γης, έναν τόπο σταθερό που ποζάρει μέσα στα χρόνια, εστιάζοντας στα βιομηχανικά κτίρια και στα μηχανήματα που ωθούσαν τους ανθρώπους προς το μέλλον, απίθανες μαρτυρίες ενός κόσμου δημιουργικού που πάλευε με τη ζωή. Ο Ιακωβίδης μέσα από καθαρές φωτογραφίες αποκαλύπτει το παρελθόν με τα σημάδια της φθοράς, συγκινείται από τα χρώματά της και υπονοεί τη βαθύτητα μέσα από την ακμή και την παρακμή μιας εποχής, η οποία άνθισε και ξεπεράστηκε από τη δική της ορμή.

Βλάντισλαβ Μπάγιατς

Ο Δρυίδης από τη Σιγγιδώνα

Ο Μέγας Αλέξανδρος στη γη των Κελτών

Μετάφραση: Μαρία Κεσίνη

Εκδόσεις Κέδρος

Σελ. 384

Ο συγγραφέας του ελληνικού ενδιαφέροντος αναγνώσματος προσπαθεί να ερμηνεύσει την πολύπλοκη φύση του Μεγάλου Αλεξάνδρου μέσω ενός Δρυίδη. Θα περίμενε κανείς αυτό το μυθιστορηματικό θέμα να απασχολούσε περισσότερο έναν γάλλο συγγραφέα παρά έναν βαλκάνιο Σέρβο. Η απόκτηση της φήμης την εποχή εκείνη δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Το κατόρθωμα πρέπει να ήταν τόσο μεγάλο που να έπαιρνε διαστάσεις μυθικές. Ο νεαρός Αλέξανδρος για να κατακτήσει τη φήμη του –πέρα από την Αυτοκρατορία– αναμετρήθηκε με τον μυθικό Αχιλλέα. Και ο καθένας μας μπορεί να φανταστεί το πόσο δύσκολο είναι να τα βάλεις με έναν μύθο. Η φήμη του Αλέξανδρου λοιπόν έτρεχε γρηγορότερα από τα στρατεύματά του, τα οποία προέλαυναν κατακτώντας τη μια πόλη μετά την άλλη. Στην κορυφή αυτού του ξέφρενου καλπασμού, που ξεπερνούσε πλέον τα όρια της φαντασίας, βρισκόταν ο νεαρός Αλέξανδρος, που το μόνο το οποίο του έμενε να αντιμετωπίσει, καθώς όλα έδειχναν, ήταν ο εαυτός του και η θνητή του φύση. Ο δάσκαλός του, ο σοφός Αριστοτέλης, τον είχε προειδοποιήσει όταν του έλεγε ότι τα άστρα ξοδεύονται από την υπερβολική τους χρήση. Ο Δρυίδης Γιόαν Μπέρκλιεν είναι ο πνευματικός ηγέτης μιας φυλής Κελτών, ο οποίος θα συνδεθεί φιλικά με τον νεαρό στρατηλάτη για να αναδειχθεί, ταυτόχρονα με την ανθρώπινη σχέση, μια σειρά φιλοσοφικών προβληματισμών σχετικά με την ύπαρξη, το θείο και τα όρια ανάμεσα στον πολιτισμό και τη βαρβαρότητα. Ο συγγραφέας επικεντρώνεται στην προσωπικότητα του Αλέξανδρου για να αντιπαραθέσει την ιστορική αλήθεια με την ατομική.

Η σοφία του Ρίλκε

Ανθολόγηση Ulrich Baer

Μετάφραση: Αλεξάνδρα Νικολακοπούλου

Εκδόσεις Πατάκη

Σελ. 416

Παλαιότερα ο κόσμος αλληλογραφούσε, ειδικότερα δε οι ποιητές, είτε μεταξύ τους είτε με ανθρώπους που υπολήπτονταν, κι έτσι ο επιστολιμιαίος τους λόγος κάθε άλλο παρά πρόχειρος ή ελαφρός ήταν. Η αλληλογραφία μάλιστα διαφέρει ριζικά από το κείμενο εκείνο που προορίζεται για δημοσίευση. Πρόκειται για μια πιο προσωπική και αποκαλυπτική μορφή γραφής, καθώς προορίζεται για αυστηρά προσωπική χρήση. Ο ανθολόγος του τόμου είχε την ιδέα να συλλέξει αποστάγματα της σοφίας του ποιητή μέσα από την αλληλογραφία του. Ο Ρίλκε, ο οποίος γεννήθηκε στην Πράγα το 1875, άφησε πίσω του ένα από τα σημαντικότερα ποιητικά έργα της σύγχρονης εποχής, ασκώντας μεγάλη επίδραση, όχι μόνο στη γερμανόφωνη ποίηση αλλά και στην παγκόσμια. Η αλληλογραφία στην εποχή του ποιητή ήταν ένα μέσο επικοινωνίας και ανταλλαγής απόψεων, ταυτόχρονα με μια καθημερινή σχεδόν άσκηση, τόσο στη σκέψη όσο και στη γλώσσα. Γράφει κάπου στη μακροσκελή του εισαγωγή ο ανθολόγος: «Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας περιέχει τα λόγια εκείνα που ο Ρίλκε ήθελε να χρησιμοποιηθούν στη ζωή και για τη ζωή». Ο Ρίλκε, άνθρωπος με αξεπέραστη βαθύτητα, αποκαλύπτεται μέσα από την αλληλογραφία του, της οποίας η ανάγνωση μας παραδίδει πολλαπλά μαθήματα: ότι μπορεί να είναι το ίδιο συγκλονιστικό το αίσθημά της όσο και αυτό του κέρδους που αποκομίζουμε απ’ αυτήν. Σύντομα κείμενα, χωρισμένα σε θεματικές ενότητες, συγκροτούν έναν οδηγό προσπέλασης στον ποιητή και στη ζωή του με τις πολλές της όψεις.

Ζίγκμουντ Μπάουμαν

Ρευστοί καιροί

Η ζωή στην εποχή της αβεβαιότητας

Μετάφραση: Κωνσταντίνος Γεώρμας

Εκδόσεις Μεταίχμιο

Σελ. 192

Ένα καταιγιστικό βιβλίο που μιλά για το παρόν ενός κόσμου που έχει κλειστεί έντρομος στον εαυτό του, καλλιεργώντας έναν θλιβερό στη μιζέρια του και συνάμα χυδαίο ατομικισμό, στα όρια της βαρβαρότητας. Πρόκειται για μια υπαναχώρηση του πολιτισμού, με τον τρόπο που εφαρμόστηκε η πιο αηδιαστική ιδέα της παγκοσμιοποίησης, η οποία σάρωσε τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη. Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας βάζει στο μικροσκόπιο τα επίχειρα της παγκοσμιοποίησης. Αυτής δηλαδή που ευθύνεται για τη δημιουργία ενός δίχως τύχη μεταναστευτικού κύματος, για τον κατακερματισμό των πόλεων προς όφελος της ιδιωτικής άπλας που επεκτείνεται σε βάρος των δημόσιων χώρων, για τη μετάλλαξη των πολιτών σε καταναλωτικές μηχανές, για τη θεοποίηση της αγοράς η οποία αναδείχθηκε σε υπέρτατη αξία, μια ανέγγιχτη θεότητα, για τη βάναυση υπονόμευση του εθνικού κράτους, για την απαξίωση του κοινωνικού κράτους προς χάριν ανάλγητων ιδιωτών, για τη θεοποίηση της «ατομικής ευθύνης». Πρόκειται για ένα ανάγνωσμα-καταπέλτη ενάντια στη συγκρότηση ατομικών ουτοπιών, ενάντια στη συνεχή καλλιέργεια της ανασφάλειας και του φόβου από μια σειρά πολιτικών και επιχειρηματιών, οι οποίοι ελέγχουν τα ΜΜΕ προβάλλοντας αποκλειστικά τα προσωπικά τους συμφέροντα σε βάρος του δημόσιου. Το βιβλίο έχει σαν στόχο να συνδράμει τον αποσβολωμένο από τα ΜΜΕ πολίτη, καθώς παραζαλισμένος από τον προπαγανδιστικό τυφώνα της «ιεράς» παγκοσμιοποίησης προσπαθεί να συγκροτήσει την πολιτική του ταυτότητα. Ο Μπάουμαν ωστόσο γίνεται μάλλον αντιφατικός και αμήχανος όταν προτείνει λύσεις και διεξόδους από τον λαβύρινθο της παγκοσμιοποίησης. «Πρέπει να μάθουμε να αναγνωρίζουμε ποιος και τι δεν είναι κόλαση, μέσα στην κόλαση της παγκοσμιοποίησης!».

Salim Bachi

Σκοτώστε τους όλους

Μετάφραση: Κατερίνα Γούλα

Εκδόσεις Νεφέλη

Σελ. 140

Διαβάζοντας κανείς το μυθιστόρημα αυτό, γραμμένο από έναν Αλγερινό που ζει στη Γαλλία, έρχεται σε επαφή με μιαν άλλη λογική, έναν άλλο πολιτισμό, έναν εκ διαμέτρου αντίθετο κόσμο. Αυτό που συνέβη την 11η Σεπτεμβρίου 2001 είναι γνωστό ανά τον πλανήτη. Στο βιβλίο επιχειρείται μια ανάπλαση των τελευταίων στιγμών που ζει ο ένας από τους καμικάζι που κάρφωσε το αεροπλάνο πάνω στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου της Νέας Υόρκης. Είναι γνωστό ότι στην ιστορία το διαφορετικό γεννά συγκρούσεις και στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πέρα από τα ζωτικά συμφέροντα συγκρούονται και δυο αντιλήψεις ζωής. Αυτό που παραμένει εντυπωσιακό είναι το γεγονός πως ακραίες πράξεις οι οποοίες στη βάση τους αψηφούν τη ζωή, στην ουσία μοιάζουν να έχουν την ανάγκη ενός δικαίου για να αιτιολογηθούν. Οι τελευταίες στιγμές του καμικάζι βασίζονται ακριβώς πάνω σ’ αυτή την ανάγκη να πεισθεί ο ίδιος για το δίκιο του. Ποιο Δίκαιο ωστόσο στέκει πάνω από την ίδια τη ζωή, δηλαδή καθορίζει την ύπαρξή της ή την ανυπαρξία; Αυτό του πολέμου. Μόνο με όρους πολεμικής σύγκρουσης γίνεται δεκτή μια τέτοια λογική. Η απορία ωστόσο που μπορεί να γεννηθεί είναι ότι με την προϋπόθεση ότι αίρονται όλες εκείνες οι αδικίες του Δυτικού κόσμου σε βάρος της Ανατολής, γιατί η Δύση πρέπει να δέχεται στην επικράτειά της την επιβολή πολιτισμικών συμπεριφορών οι οποίες παραβιάζουν κατάφωρα τις κατακτήσεις της και τις δικές της πολιτισμικές αντιλήψεις; Παρακολουθώντας τις τελευταίες σκέψεις του καμικάζι, ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να προχωρήσει πέρα από τα συγκεκριμένα γεγονότα και να έρθει αντιμέτωπος με το αν και κατά πόσο μπορούν να συνυπάρξουν –κι αν αυτό το υπαγορεύει κάποιο Δίκαιο ή κάποια λογική κι όχι προκύπτουσες αναγκαιότητες– δυο τόσο διαφορετικοί πολιτισμοί; Ή, με άλλα λόγια, γιατί είναι δίκαιο να μην μπορεί να ανοίξει ένα αμέρικαν μπαρ στην Τεχεράνη, όπου τα ποτά να ρέουν σε αφθονία και ν’ αλωνίζουν οι ξανθιές και να είναι δίκαιο να επιβάλλει τη σαρία ένας μουσουλμάνος στη Νέα Υόρκη;

Ξενοφών Μπρουντζάκης [[email protected]]