Η Μαρία Φαραντούρη είναι μια εμβληματική τραγουδίστρια και μια αληθινή πρέσβειρα του ελληνικού πολιτισμού στο εξωτερικό. Από το 1966 που ξεκίνησε επισήμως το ταξίδι της στη μουσική είναι ταυτισμένη με τους κοινωνικούς αγώνες αφενός, με τον λυρισμό και την ποίηση αφετέρου. Η «Liberation» τη χαρακτήρισε κάποτε «Τζόαν Μπαέζ της Μεσογείου» και ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν «Ήρα, σύγχρονη Ελληνίδα θεά». Την ίδια την τρομάζουν τέτοιοι χαρακτηρισμοί αφού πάντα αποζητά τη συγκρότησή της ως άνθρωπος και την πίστη σε κάποιες αναλλοίωτες αξίες ως καλλιτέχνιδα. Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε αποκλειστικά, μιλάει για την τρέχουσα πολιτική κατάσταση, το ακραίο φαινόμενο της Χρυσής Αυγής, την Αριστερά, τον μέντορά της Μίκη Θεοδωράκη φυσικά, διατυπώνοντας παράλληλα την ευχή και την ελπίδα να μη χάσει η ελληνική κοινωνία τη συνοχή της.
 

Πριν συναντηθούμε, μου είπατε πως θα έχετε ραντεβού με τον Μίκη Θεοδωράκη. Τι ετοιμάζετε αυτήν τη φορά;

Πάντα έχω ραντεβού με τον Μίκη! Του πήγα πολύ καλά νέα από το Βερολίνο, όπου σε συνεργασία με έναν νέο Τούρκο συνθέτη σύγχρονης μουσικής και θαυμαστή του έργου του, παρουσιάσαμε τα «Λυρικά» στην Komische Όπερα. Με τον Μίκη μπορεί κανείς να συζητάει ώρες. Είχα την τύχη να ακούσω μαζί του την «Τρίτη Συμφωνία» του και την «Έβδομη». Ο Μίκης, ξέρετε, είναι ο πατέρας μου και πάντα θα αισθάνομαι την ανάγκη να τον βλέπω και να επικοινωνούμε σε πνευματικό και καλλιτεχνικό επίπεδο. Είχε κι αυτήν την πρόσφατη περιπέτεια με την υγεία του, αλλά τώρα είναι καλά.
 

Σας τρόμαξε αυτή η «περιπέτεια» βλέποντάς τον να μεγαλώνει;

Όχι, γιατί έλεγα μέσα μου ότι θα τα καταφέρει πάλι, έχοντας περάσει τόσο πολλά. Βέβαια, είναι και η ηλικία και πρέπει κανείς να προσέχει, αλλά ο Μίκης δεν κάθεται σε ησυχία. Βλέπει κόσμο καθημερινά, από τις 6 έως τις 9 έρχονται ξένοι να τον συναντήσουν και να συζητήσουν μαζί του, μουσικοί, πολιτικοί, απλός κόσμος. Είναι ο δημιουργός που μέχρι την τελευταία στιγμή θα βάλει την πινελιά του, ο πάντα ανήσυχος και ποτέ εφησυχασμένος.
 

Αναρωτιέμαι, ακούγοντας ξανά σήμερα την «Μπαλάν τα του Μαουτχάουζεν», που τραγουδήσατε σε εφηβική ηλικία, ποια συναισθήματα σας κυριεύουν;

Ξεκίνησα κοριτσάκι να τραγουδάω δίπλα στον Μίκη, μιλάμε για πενήντα χρόνια σχεδόν, οπότε δεν είναι ένα απλό βίωμα. Είναι μια σχέση ζωής. Έχω πολύ συγκεκριμένες εικόνες από το «Μαουτχάουζεν», όταν κι εκείνος είχε τη συνείδηση ότι μου δίνει ένα πολύ σπουδαίο έργο να τραγουδήσω. «Γράψε την ημερομηνία και την ώρα» μου ’χε πει «που σου εμπιστεύομαι το έργο αυτό. Θα έρθεις να το ακούσουμε, να το μάθεις και καθημερινά θα το κάνουμε πρόβα». Αρκετά χρόνια μετά παρουσιάσαμε το έργο στο Μαουτχάουζεν, στην ετήσια συγκινητική εκδήλωση που οργανώνουν οι Αυστριακοί με συμμετέχοντες τους επιζώντες από το Ολοκαύτωμα και τις οικογένειές τους. Εκεί είχα μια απ’ τις πιο ωραίες στιγμές στην πορεία μου, τραγουδώντας μαζί με την Ισραηλινή Έλι Νορ και τη Γερμανίδα Γκιζέλα Μέι το «Μαουτχάουζεν» σε εβραϊκά, γερμανικά και ελληνικά.
 

Ζούμε σε μια περίοδο αναβίωσης του νεοναζισμού, με τη Χρυσή Αυγή να αμφισβητεί ανοιχτά το Ολοκαύτωμα. Εσείς που ταυτιστήκατε ως ερμηνεύτρια με το «Μαουτχάουζεν», πώς σχολιάζετε αυτό το θλιβερό φαινόμενο;

Δεν είναι θλιβερό, είναι πολύ επικίνδυνο! Οι κυβερνώντες, οι πολιτικοί και οι πολίτες, σύσσωμη η πολιτεία, θα πρέπει να το αντιμετωπίσουν πολύ σοβαρά. Οι άνθρωποι αυτοί εμφανίστηκαν ως απόρροια της λεγόμενης οικονομικής κρίσης.
 

Της φτώχειας, εννοείτε.
 

Και παλιότερα είχαμε φτώχεια, αλλά δεν υπήρχαν τέτοια ακραία φαινόμενα. Τώραμιλάμε για μια κρίση του ίδιου του συστήματος, που ξάφνιασε τον κόσμο γιατί από μία επίπλαστη ευημερία μεταφέρθηκε σε μια αβέβαιη και απελπιστική κατάσταση. Ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας βρέθηκε φτωχό, άνεργο και καταδικασμένο. Η Χρυσή Αυγή δεν έχει συγκροτημένο πολιτικό λόγο ώστε να λύσει τα προβλήματα μέσα στο πλαίσιο της δημοκρατίας. Να σέβεται δηλαδή τη δημοκρατία και να προσπαθεί όπως τα υπόλοιπα κόμματα. Εκφράσεις όπως «θα τους δείρω» ή «θα τους δείξω εγώ» είναι ο μόνος πολιτικός λόγος τους, αν μπορεί να τον πει κανείς έτσι. Ασύλληπτα, τρομαχτικά πράγματα, αταίριαστα με το ήθος και την αισθητική του λαού μας.
 

Το πιστεύετε ότι η πολιτεία στρώνει, θα έλεγα, το χαλί στον φασισμό;

Μέχρι τώρα δεν έχω δει να κάνουν και τίποτα οι πολιτικοί, καμία ουσιαστική αντίδραση. Το θέμα είναι να σκεφτούν οι ψηφοφόροι της Χρυσής Αυγής τι πραγματικά πρεσβεύει αυτό το κόμμα πίσω από τα φοβικά σύνδρομα που καλλιεργεί. Μπορεί κάποιος να τους το εξηγήσει; Γι’ αυτό λέω ότι η ευθύνη είναι των πολιτικών. Αν καταλάβει ο κόσμος, οι άνθρωποι αυτοί θα φύγουν όπως ήρθαν, γιατί δεν θέλω να πιστεύω ότι οι Έλληνες έγιναν ξαφνικά ναζιστές, ρατσιστές, ομοφοβικοί. Βέβαια, ευθύνη φέρουν επίσης όλα τα κόμματα ανεξαιρέτως που άφησαν ανεξέλεγκτο το μεταναστευτικό. Σαφώς να ζήσουμε όλοι μαζί, έτσι πρέπει, αλλά χρειάζεται και μία μεθόδευση, ένα σύστημα. Αν οι πολιτικοί θέλουν, ξέρουν πώς να λύσουν το πρόβλημα. Και όχι φυσικά με το «πάρτε δρόμο όλοι και φύγετε». Υπάρχουν νόμιμοι μετανάστες, έχουν γεννηθεί εδώ τα παιδιά τους, μετέχουν της ελληνικής παιδείας και ο ελληνικός ουρανός είναι το σπίτι τους. Πώς να διώξεις αυτούς τους ανθρώπους;
 

Μήπως μόνο με τον πολιτισμό δεν αντιμετωπίζεται τελικά ο φασισμός;

Απ’ όταν ήμουν μικρή και τραγουδούσα τον Μίκη, το αίτημά μας ήταν η πρόταξη της συλλογικότητας και της αλληλεγγύης. Βγαίνουν κάποιοι και λένε: «Μα τι ρομαντισμοί είναι τώρα αυτοί;». Οι κυνικοί άνθρωποι της ευδαιμονίας του τέρατος, του «Μειλίχιου Τέρατος» του Ραφαέλε Σιμόνε, που πρώτα σ’ αγκαλιάζει θωπευτικά και κατόπιν σε τσακίζει χωρίς να μπορείς να ξεφύγεις. Ο καταναλωτισμός, δηλαδή, και η δήθεν ομορφιά, στην πραγματικότητα η ασχήμια και το κιτς. Ο Γκράμσι είχε γράψει κάτι για όλους εμάς τους αριστερούς που «κοιτάζουμε το πρόσωπο του τέρατος κατάμουτρα, το παλιό που δεν έχει φύγει και το καινούργιο που δεν έχει γεννηθεί ακόμη». Εκεί βρίσκεται όλη η Ιστορία.
 

Απ’ την άλλη, ζούμε εποχές μεγάλων ανακατατάξεων.

Κανείς δε μπορεί να πει με ακρίβεια τι μέλλει γενέσθαι. Είδαμε και τι συνέβη ξαφνικά στην Κύπρο, με το καπιταλιστικό σύστημα να χτυπάει τις ίδιες τις δομές του! Καταλάβαμε πολλά από την επιστολή – κατάθεση του Αλκίνοου Ιωαννίδη, ο οποίος με την αμεσότητά του και τη συναισθηματική φόρτισή του έδωσε την εικόνα, την προοπτική και την ψυχική δύναμη που διαθέτει ο κυπριακός λαός για να ξεπεράσει