Κίνα και Ρωσία επιχειρούν να εξισορροπήσουν τη στρατιωτική ισχύ των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας και της Ν. Κορέας

Κίνα και Ρωσία επιχειρούν να εξισορροπήσουν τη στρατιωτική ισχύ των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας και της Ν. Κορέας

Με την ένταση των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή να μονοπωλεί σχεδόν καθημερινά τους προβολείς των ΜΜΕ, ενδεχομένως μας διαφεύγει ένα άλλο… παράλληλο σύμπαν για τους ανταγωνισμούς ισχύος των υπερδυνάμεων: Εκείνο της Ανατολικής Ασίας και του Ειρηνικού, όπου εξελίσσεται με μέλλον άδηλο ένα συνεχές μπρα ντε φερ γεωστρατηγικής επιρροής μεταξύ της Κίνας και της Ρωσίας από τη μια και των ΗΠΑ, με συμμάχους την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, από την άλλη.
Όλα τα έχει το τοπίο. Από ανταγωνισμούς για την κυριαρχία της ναυσιπλοΐας στην ανοιχτή θάλασσα μέχρι διατυπώσεις νέων στρατιωτικών δογμάτων και αλληλοδιαδοχή αεροναυτικών γυμνασίων με πρωτοφανείς εκτάσεις (και εντάσεις) συμμετοχής. Και στο κέντρο, σε ρόλο κυρίαρχης «λεπτομέρειας», μία χρονίζουσα εκκρεμότητα αλληλοδιεκδίκησης βραχονησίδων στη Θάλασσα της Ανατολικής Κίνας, που θυμίζει κατά πολύ τα δικά μας Ίμια, αυτή των νησιών Σενκάκου, σημείο και αφορμή εθνικιστικών εντάσεων και διπλωματικών τριβών μεταξύ Ιαπωνίας και Κίνας, οι οποίες τα διεκδικούν ως ανήκοντα στις επικράτειές τους.
Όσοι θεωρούν ότι οι θάλασσες εκείνες πέφτουν πολύ μακριά από το δικό μας Αιγαίο – έστω τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο – ένα αρκεί να σκεφτούν: Όποιας μορφής σύγκρουση γιγάντων λάβει χώρα εκεί, τα απόνερά της αναπόφευκτα θα μουσκέψουν όλον τον πλανήτη.

Γιγάντιες ασκήσεις
Δύο πρωτοφανούς έκτασης σινορωσικές στρατιωτικές ασκήσεις έχουν λάβει χώρα μέσα σε ενάμιση μήνα, επιδεικνύοντας ξεκάθαρα και προς τις ΗΠΑ και προς όλο τον υπόλοιπο κόσμο πως οι τρέχουσες σχέσεις αμυντικής συνεργασίας Πεκίνου – Μόσχας είναι οι στενότερες στη διάρκεια της ιστορίας τους.
Σήμερα, ανήμερα Δεκαπενταύγουστο, στο πεδίο στρατιωτικών ασκήσεων του Τσεμπάρκουλ στην περιοχή του Τσελιάμπινσκ στα Ουράλια, ολοκληρώνεται κοινή άσκηση των Ενόπλων Δυνάμεων της Ρωσικής Ομοσπονδίας και του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού της Κίνας – όπως επισήμως αποκαλούνται οι στρατοί των δύο υπερδυνάμεων. Υπό την κωδική ονομασία «Αποστολή Ειρήνης – 2013», ρωσικές και κινεζικές μονάδες ειδικών δυνάμεων συνασκήθηκαν από τις 3 του μήνα σε σενάρια επιχειρήσεων αντιμετώπισης τρομοκρατικών επιθέσεων, τα οποία από κοινού επίσης είχαν συντάξει τα ανώτατα στρατιωτικά επιτελεία των δύο χωρών.
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία που δημοσιοποίησαν οι Ρώσοι, προσωπικό 1.500 ανδρών συμμετείχε στην άσκηση, από τους οποίους οι 600 Κινέζοι. Τουλάχιστον 250 οπλικά συστήματα χρησιμοποιήθηκαν, αφού οι Κινέζοι έφεραν μαζί τους τα δικά τους άρματα μάχης, ελαφρά τεθωρακισμένα οχήματα, αυτοκινούμενα πυροβόλα 120 mm, καθώς και μαχητικά αεροσκάφη JH-7A «Flying leopard», βομβαρδιστικά Harbin Z-9 και μεταφορικά ελικόπτερα Mi-171. Όλα προέρχονταν από τη στρατιωτική διοίκηση της επαρχίας Σενγιάνγκ στη Βορειοανατολική Κίνα, παραμεθόρια με τη βόρεια μεθοριογραμμή της Βόρειας Κορέας.
Η απόσταση μέχρι το Τσεμπάρκουλ στα ρωσικά Ουράλια ξεπερνά τα 4.000 χιλιόμετρα. Ενώ οι Κινέζοι στρατιωτικοί και τα χερσαία οπλικά συστήματα ταξίδεψαν εκεί με στρατιωτικά τρένα, τα αεροπλάνα και τα ελικόπτερα κάλυψαν την τεράστια απόσταση με έναν αριθμό προσγειώσεων για ανεφοδιασμό σε ρωσικά στρατιωτικά αεροδρόμια. Ειδικά τα ελικόπτερα (που τα συνόδευαν ρωσικά μεταφορικά ελικόπτερα Mi-8) απαιτήθηκε να προσγειωθούν οκτώ φορές. Τα κινεζικά αεροσκάφη, σε όλη τη διάρκεια της πτήσης τους εντός του εναερίου χώρου της Ρωσίας, είχαν απενεργοποιήσει τα συστήματα μάχης και οπλισμού τους, για να μη δημιουργήσουν παρατράγουδα με τα ρωσικά συστήματα αεράμυνας.

Πρωτοφανή μεγέθη
Εάν τα παραπάνω μεγέθη, αποστάσεις και διαδικασίες εντυπωσιάζουν, αξίζει η επισήμανση ότι η συγκεκριμένη αντιτρομοκρατική άσκηση, σε επίπεδο κινητοποίησης μονάδων και οπλισμού, αποτελεί κλάσμα μόνο της πολύ μεγαλύτερης αεροναυτικής άσκησης που Κίνα και Ρωσία συνεκτέλεσαν περίπου ενάμιση μήνα πριν.
Σύμφωνα με τα ειδησεογραφικά πρακτορεία των δύο χωρών, το ρωσικό Interfax και το κινεζικό Xinghua, που επικαλέστηκαν σχετικές ανακοινώσεις των δύο υπουργείων Άμυνας, επρόκειτο όχι μόνο για τη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα κοινή στρατιωτική άσκηση, αλλά και για τη μεγαλύτερης έκτασης κινεζική στρατιωτική κινητοποίηση για συμμετοχή σε γυμνάσια με ξένη δύναμη από καταβολής Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας.
Η Ρωσία και η Κίνα έχουν βεβαίως επανειλημμένα συμμετάσχει σε κοινά ναυτικά γυμνάσια από το 2005 και μετά, πάντα όμως μέσα στους ευρύτερους σχεδιασμούς του Οργανισμού Συνεργασίας της Σανγκάης (στον οποίο συμμετέχουν και οι κεντρικοασιατικές, γεωλογικά περίκλειστες χώρες Καζακστάν, Κιργισία, Τατζικιστάν και Ουζμπεκιστάν).
Όμως, στις αρχές Ιουνίου πέρυσι, στη διάρκεια της ιστορικής επίσημης επίσκεψής του στο Πεκίνο, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν είχε βρει τον Κινέζο ομόλογό του Χου Ζιντάο απολύτως σύμφωνο να επεκτείνουν οι δύο υπερδυνάμεις την αμυντική τους συνεργασία και να την εμπλουτίσουν και με όσο περισσότερα κοινά ναυτικά γυμνάσια μπορούν στον Ειρηνικό.
Στις αρχές του περασμένου μήνα λοιπόν (5-12 Ιουλίου), στη Θάλασσα της Ιαπωνίας, ρωσικοί και κινεζικοί αεροναυτικοί σχηματισμοί συμμετείχαν στην κοινή άσκηση συνεργασίας ονόματι «Naval Interaction – 2013».
Τουλάχιστον 20 πλοία και πάνω από 10 αεροπλάνα και ελικόπτερα ναυτικής συνεργασίας χρησιμοποιήθηκαν κατά την άσκηση, της οποίας σημείο εκκίνησης αποτέλεσε ο Κόλπος του Μεγάλου Πέτρου, κοντά στο Βλαδιβοστόκ της Ανατολικής Ρωσίας. Εκεί είχε στείλει το κινεζικό ναυτικό επτά συνολικά πλοία – τέσσερα αντιτορπιλικά, δύο φρεγάτες και ένα πλοίο γενικής υποστήριξης –, καθώς και τρία ναυτικά ελικόπτερα και μία μονάδα ειδικών επιχειρήσεων, όλα από τη ναυτική διοίκηση του Κινγκντάο στην Ανατολική Κίνα.
Αυτής της άσκησης τα σενάρια αφορούσαν κοινούς ελιγμούς ναυμαχίας, αεράμυνας και ανθυποβρυχιακού πολέμου. Επίσης εκτέλεσαν νηοψίες, «απελευθέρωσαν» ένα πλοίο που είχαν καταλάβει πειρατές και διεξήγαγαν επιχειρήσεις έρευνας – διάσωσης.
Ο στρατηγός Φανγκ Φενγκουί, αρχηγός του Γενικού Επιτελείου του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού της Κίνας, σε δήλωσή του στο Xinhua είπε ότι «τα γυμνάσια δεν στρέφονται εναντίον κάποιου τρίτου μέρους» επιχειρώντας ενδεχομένως να αποτρέψει τη δημιουργία εντυπώσεων.
Ωστόσο, η γλώσσα των συμβόλων είναι πανίσχυρη από παράδοση στην Κίνα. Η χώρα, δεύτερη μετά τις ΗΠΑ οικονομική δύναμη στον κόσμο, που, παρά τους πρόσφατους ρυθμούς επιβράδυνσης, δεν κρύβει τη φιλοδοξία της να γίνει η πρώτη, ασκεί τη μεγαλύτερη στρατιωτική επιρροή στην Ανατολική Ασία. Άλλα κράτη τη βλέπουν ως πολύτιμο σύμμαχο και άλλα ως συνεχή απειλή.
Οι ΗΠΑ, από τον τερματισμό του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, έχουν διατηρήσει μεν αδιαλείπτως με τα αεροπλανοφόρα τους τη ναυτική κυριαρχία στον Ειρηνικό, αλλά τα τελευταία χρόνια, κάθε φορά που ανεβαίνει η ένταση στο θερμόμετρο των σχέσεων Βόρειας και Νότιας Κορέας, όλο και περισσότεροι αρχηγοί ενδιαφερομένων κρατών περιμένουν το Πεκίνο να «συμμορφώσει» την άτακτη Πιονγκγιάνγκ και να αποτρέψει έναν πόλεμο με τον Νότο.

Η αντίδραση των ΗΠΑ
Η Ιαπωνία ήταν η χώρα την οποία πρωτίστως ανησύχησαν τα κοινά σινορωσικά αεροναυτικά γυμνάσια:
Πρώτα επειδή διεξήχθησαν κάποιες δεκάδες ναυτικά μίλια βορειότερα από τα νησιά Σενκάκου. Επίσης έλαβαν χώρα μερικές μόλις μέρες μετά τα αντίστοιχα κοινά γυμνάσια των ναυτικών της Ιαπωνίας και των ΗΠΑ τέλη Ιουνίου, στην άλλη μεριά του Ειρηνικού, απέναντι από την Καλιφόρνια: Η αμερικανοϊαπωνική άσκηση υπό την κωδική ονομασία «Κεραυνοβόλος Πόλεμος το Ξημέρωμα» (Dawn Blitz) εκτυλίχθηκε ανοιχτά και επί του νησιού Σαν Κλεμέντε, 75 μίλια βορειοδυτικά του Σαν Ντιέγκο, με σενάριο που αφορούσε κινεζική εισβολή στα Σενκάκου.
Άρχισε με απόβαση στην οποία ήταν επικεφαλής 80 Αμερικανοί πεζοναύτες, υποστηριζόμενοι από τρία αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας MV-22 Osprey. Ακολούθησε αντεπίθεση των Ιαπώνων, με 1.000 άνδρες και δύο πολεμικά πλοία. Πριν αρχίσει η άσκηση, το Πεκίνο είχε εκδηλώσει την αντίθεση και τη δυσαρέσκειά του ζητώντας τη ματαίωσή της μέσω διπλωματικών διαύλων στην Ουάσιγκτον και το Τόκιο.
Ουδείς αμφιβάλλει ότι Ρωσία και Κίνα επιδιώκουν να ισοσταθμίσουν, αν όχι να υποβιβάσουν, την επιρροή των ΗΠΑ στον Ειρηνικό. Αξίζει η υπενθύμιση ότι πέρυσι, σχεδόν ταυτόχρονα με την επίσκεψη Πούτιν στο Πεκίνο, ο πρώην υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Λίο Πανέτα είχε ανακοινώσει (παράλληλα με την ενδυνάμωση της στρατιωτικής συνεργασίας με την Ινδία) και τα σχέδια για ενίσχυση της αμερικανικής ναυτικής παρουσίας στον Ειρηνικό, ως μέρος της λεγόμενης «πρωτοβουλίας επανεξισορρόπησης στην Ασία». Κάτι που περιλαμβάνει την πρόθεση των ΗΠΑ να διατηρήσουν το 60% του πολεμικού τους στόλου στην περιοχή Ασίας – Ειρηνικού μέχρι το 2020. Σήμερα έχουν εκεί το 50% του στόλου τους.
Το τελευταίο δόγμα ναυτικής στρατηγικής του Πενταγώνου διατυπώθηκε επί των ημερών Πανέτα, αλλά επί των ημερών του διαδόχου του Τσακ Χέιγκελ γεννά ανησυχίες σε διεθνείς γεωστρατηγικούς αναλυτές για τον κίνδυνο να δημιουργήσει ανεπανόρθωτες εντάσεις με την Κίνα. Και δεν είναι… φρόνιμο να ενοχλείς τον Δράκο.
Το δόγμα αυτό, που συντομογραφείται ως «Air-Sea Battle» («Μάχη από αέρος και διά θαλάσσης»), προβλέπει μεταξύ άλλων συμβατικά και ψηφιακά πλήγματα (physical attacks and cyberattacks) εναντίον του εχθρού, ώστε να εξουδετερώσει τα συστήματα διοίκησης και ελέγχου του, να αχρηστέψει αεροδρόμια, λιμάνια και βάσεις εκτόξευσης πυραύλων. Όσο ταχύτερα επιτευχθεί αυτό, τόσο λιγότερες απώλειες θα υπάρξουν στις δυνάμεις των ΗΠΑ και τόσο μεγαλύτερη φθορά θα μπορέσουν να επιφέρουν στον εχθρό.
Αμερικανοί αναλυτές, όπως οι Ντέιβιντ Γκόμπερτ και Τέρενς Κέλι του «Foreign Policy», αντιμετωπίζουν με άκρατο σκεπτικισμό την παραπάνω λογική του Air-Sea Battle θεωρώντας την στρατιωτικά ελκυστική μεν, αλλά στρατηγικά ριψοκίνδυνη. Κατά βάθος – υποστήριξαν σε άρθρο τους στις αρχές Αυγούστου – ενέχει την ίδια λογική των επιχειρησιακών σχεδίων εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης κατά τη δεκαετία του 1980, το Air-Land Battle Plan, που αφορούσε μάχη από αέρος και διά ξηράς. Με δυο λόγια, τότε οι Σοβιετικοί, σήμερα οι Κινέζοι. Και οι αντίστοιχες «ισορροπίες του τρόμου».

Τα «Ίμια» του Ειρηνικού
Σενκάκου ονομάζονται στην Ιαπωνία, Ντιαογού στην Κίνα, Τιαογιουτάι στην Ταϊβάν. Και θεωρούνται ικανά να ανάψουν μεγάλες φωτιές στον Ανατολικό Ειρηνικό.
Ο λόγος για ένα μικρό αρχιπέλαγος στη Θάλασσα της Ανατολικής Κίνας, μεταξύ Ιαπωνίας, Κίνας και Ταϊβάν, αποτελούμενο από πέντε ακατοίκητα νησάκια και τρεις βραχονησίδες, με έκταση κυμαινόμενη από 4,3 τετραγωνικά χιλιόμετρα το μεγαλύτερο μέχρι 800 τετραγωνικά μέτρα το μικρότερο. Βρίσκονται στο κέντρο μίας περιοχής με πλούσιους ψαρότοπους, κοντά στις κύριες διεθνείς ρότες της ναυσιπλοΐας των ποντοπόρων πλοίων, ενώ εικάζεται ότι κοντά υπάρχουν πλούσια υποθαλάσσια κοιτάσματα πετροχημικών.
Κάτι μας θυμίζει η ιστορία: Ιαπωνία και Κίνα (αλλά και η Ταϊβάν) τα διεκδικούν εξίσου. Ωστόσο, πέρα από το διάστημα των ετών 1945-1972 που τελούσαν υπό τη διοίκηση των ΗΠΑ (όπως, στην πράξη, όλη η Ιαπωνία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο), βρίσκονταν υπό τον έλεγχο της Ιαπωνίας από το 1895. Τότε, στη διάρκεια του Πρώτου Σινοϊαπωνικού Πολέμου, οι Ιάπωνες είχαν καταλάβει τα νησάκια κηρύσσοντάς τα terra nullius (μη ανήκοντα σε κανέναν), υποστηρίζοντας ότι δεν υπήρχαν στοιχεία αποδεικτικά ότι αυτά ανήκαν στην επικράτεια της τότε Κινεζικής Αυτοκρατορίας των Κινγκ.
Όταν οι Αμερικανοί τα ξαναέδωσαν στους Ιάπωνες, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας αμφισβήτησε και έκτοτε αμφισβητεί την ιαπωνική κυριαρχία. Και η αλληλοδιεκδίκηση ξεπερνά το διμερές. Τα νησάκια συμπεριλαμβάνονται ονομαστικώς στο έγγραφο της Συμφωνίας Συνεργασίας και Ασφάλειας που υπέγραψαν τον Ιανουάριο του 1960 στην Ουάσιγκτον οι τότε κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας. Κάτι που σημαίνει ότι, σε περίπτωση απειλής εναντίον της εδαφικής κυριαρχίας του Τόκιο επί των νησιών, οι ΗΠΑ καλούνται να σπεύσουν σε βοήθεια της Ιαπωνίας.