Εγκαινιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσιγκτον η έκθεση που είχε συζητηθεί για το αρχικό της κόστος, «Ουρανός και Γη. Η τέχνη του Βυζαντίου από Ελληνικές Συλλογές»

Εγκαινιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσιγκτον η έκθεση που είχε συζητηθεί για το αρχικό της κόστος, «Ουρανός και Γη. Η τέχνη του Βυζαντίου από Ελληνικές Συλλογές» και την οποία συνδιοργανώνουν το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και το Μουσείο Μπενάκη

Πώς γίνεται και οι αναπαραστάσεις του Αχιλλέα βρίσκουν τη θέση τους σε μία έκθεση για το Βυζάντιο και ποια μπορεί να είναι η σχέση της θεάς Αφροδίτης με όλα αυτά; Πώς ήταν μια όμορφη βυζαντινή αριστοκράτισσα στην Κρήτη, τι περιείχε το λουτρό μιας δεσποσύνης και τι ακριβώς σχήμα είχαν τα κουτάλια και τα πιρούνια των κατοίκων μιας γωνιάς της βυζαντινής αυτοκρατορίας;
Δεκάδες μικρά και μεγάλα αριστουργήματα της βυζαντινής περιόδου, αλλά και αντικείμενα καθημερινής χρήσης, εικόνες, προτομές, νομίσματα, λειτουργικά σκεύη, χρυσοκεντημένοι επιτάφιοι, λειψανοθήκες, ψηφιδωτά, αλλά και είδη καλλωπισμού, μυροδοχεία ακόμα και κουτάλια και πιρούνια, συνολικά 180 αντικείμενα ταξίδεψαν από όλες τις γωνιές της Ελλάδας, αλλά και από τη Βενετία, για να φτάσουν ώς τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.
Η έκθεση «Ουρανός και Γη. Η τέχνη του Βυζαντίου από Ελληνικές Συλλογές» («Heaven and Earth, Art of Byzantium from Greek Collections»), που συνδιοργανώνουν το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και το Μουσείο Μπενάκη, φιλοξενείται ήδη στην Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσιγκτον και εγκαινιάστηκε χθες παρουσία του υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, Πάνου Παναγιωτόπουλου, και της γ.γ. του ΥΠΠΟΑ, Λίνας Μενδώνη.
Στην Ουάσιγκτον θα μείνει ώς τις 2 Μαρτίου του 2014 και στη συνέχεια θα ταξιδέψει στο Μαλιμπού του Λος Άντζελες για να παρουσιαστεί στη Βίλα Γκετί του Μουσείου Ζαν Πολ Γκετί από τον Απρίλιο έως τον Αύγουστο του 2014.
Οι εφορείες και τα μουσεία άνοιξαν τις προθήκες, αλλά και τις αποθήκες τους προκειμένου να συγκροτηθεί ένα σώμα αντικειμένων που θα παρουσιάζει όχι μόνο το λαμπερό Βυζάντιο, αλλά και στοιχεία της καθημερινότητας, που είτε μένουν άγνωστα είτε παραμένουν στη σκιά της λάμψης άλλων αντικειμένων που συνιστούν έργα τέχνης.
Η πρωτοτυπία αυτής της έκθεσης συνίσταται στο γεγονός ότι θα εκτεθούν για πρώτη φορά – και αυτή η πρώτη φορά θα είναι στο εξωτερικό – αντικείμενα που προέρχονται από πρόσφατες ανασκαφές των εφορειών Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Αυτά τα ανασκαφικά δεδομένα θα αφηγηθούν τις ιστορίες τους για πρώτη φορά στο αμερικανικό κοινό. Ιστορίες που μιλάνε για τις επίσημες και ανεπίσημες πλευρές μιας χιλιετούς Ιστορίας.

Η έκθεση απλώνεται σε πέντε ενότητες
Τα πλακίδια από ελεφαντοστό με σκηνές από τη ζωή του Αχιλλέα, που χρονολογούνται στο πρώτο μισό του 4ου αιώνα και προέρχονται από την Ελεύθερνα της Κρήτης, θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά στην ενότητα «Από την Αρχαιότητα στο Βυζάντιο». Και μαζί το κεφάλι μιας μαρμάρινης Αφροδίτης του 1ου αι. μ.Χ. από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, στο οποίο αργότερα χαράχτηκε ένας σταυρός.
Στην «Πνευματική Ζωή» του Βυζαντίου θα κάνουν την πρώτη τους εμφάνιση και ορισμένα εικονογραφημένα εκκλησιαστικά χειρόγραφα. Στο μπουντουάρ μιας βυζαντινής δεσποσύνης, αλλά και στο οικογενειακό τραπέζι μιας οικογένειας κρυφοκοιτάει η ενότητα «Οι Χαρές της Ζωής». Είναι εκείνα τα λιγότερο πολυτελή αντικείμενα που συνιστούν την καθημερινή γλώσσα των ανθρώπων, ανάμεσά τους κουτάλια και πιρούνια που προέρχονται από ανασκαφές στην Κόρινθο.  Ο «Θρησκευτικός Βίος» λάμπει με εικόνες, χειρόγραφα και άλλα αντικείμενα, δείγματα μοναδικά της κωνσταντινουπολίτικης τέχνης, αλλά και των άλλων καλλιτεχνικών εργαστηρίων της αυτοκρατορίας. Ενώ άλλα έργα τέχνης θα αφηγηθούν τον γόνιμο διάλογο των πολιτισμών στην ενότητα «Το Βυζάντιο Μεταξύ Ανατολής και Δύσης».

To φως της έκθεσης και η σκιά των απολύσεων
Πρόκειται για μία έκθεση που τα τελευταία χρόνια απασχόλησε αρκετά τον Τύπο για διάφορους λόγους. Στην αρχή σκανδάλισε με το πόσο των 3 εκατ. που θα προερχόταν από χορηγία του ΟΠΑΠ για τα έξοδα της διοργάνωσης. Τελικά ο ΟΠΑΠ έδωσε το καθόλου μικρό ποσό του 1,5 εκατ. ευρώ, ενώ συνέβαλε με χορηγία το Ίδρυμα Λεβέντη. Τα χρήματα χρησιμοποιήθηκαν για τα έξοδα του καταλόγου, της προετοιμασίας των έργων και της μεταφοράς, ενώ η αμερικανική πλευρά καλύπτει την ασφάλιση των έργων, τις εσωτερικές μεταφορές στις ΗΠΑ και όλο το κόστος των μουσειογραφικών μελετών και εφαρμογών. Εντούτοις για μια σειρά εκθέσεων που έγιναν στο παρελθόν σε μεγάλα μουσεία του εξωτερικού η ελληνική πλευρά δεν πλήρωσε ούτε ευρώ, όπως για παράδειγμα για τις δύο εκθέσεις για τον Μεγαλέξανδρο, το 2012, στο μουσείο Ασμόλιαν του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και στο Μουσείο του Λούβρου.
Από την άλλη πλευρά, τίθεται ένα θέμα για τον αριθμό των αρχαίων αντικειμένων που όλο και πιο συχνά τον τελευταίο καιρό παίρνουν διαβατήριο για ταξίδια στην Ευρώπη, αλλά και μακρύτερα. Τελικά η μαζική έξοδος αρχαιοτήτων για μακροχρόνιες εκθέσεις εκτός Ελλάδας μήπως συνιστούν μία μονόπλευρη εξωτερική πολιτιστική πολιτική, που βάζει τη χώρα να δανείζει αρχαιότητες, χωρίς ωστόσο να δέχεται στο εσωτερικό της σε ανάλογη συχνότητα και έκταση αντικείμενα από μουσεία του εξωτερικού; Ταυτόχρονα, η διάσταση των ενδεχόμενων κινδύνων για τα αρχαία αντικείμενα που μετακινούνται, είναι πάντα παρούσα.
Επίσης, ας μην ξεχνάμε ότι η φωτεινή πλευρά των πραγμάτων έχει και μία σκιά. Ενώ η εν λόγω έκθεση περίλαμπρη ταξίδεψε στην Ουάσιγκτον και ο υπουργός Πολιτισμού, Π. Παναγιωτόπουλος, εμφανίζεται περήφανος για αυτήν τη διοργάνωση, την ίδια στιγμή τα μουσεία και οι εφορείες αρχαιοτήτων στη χώρα αγκομαχούν να σταθούν στα πόδια τους και ζητιανεύουν για προσωπικό και χρήματα για τα λειτουργικά τους έξοδα ενώ ήδη 200 εργαζόμενοι έχουν πάρει τον δρόμο της διαθεσιμότητας.