Rosebud. Η ζωή του Όρσον Γουέλς / Πύρινη άνοιξη / Ημερολόγιο 1942-1944 / Επί Ανάσσης Βικτωρίας / Το μυστικό του ναού του Σολομώντα

David Thomson

Rosebud

Η ζωή του Όρσον Γουέλς

Μετάφραση: Δημήτρης Νόλλας

Εκδόσεις Πάπυρος

Σελ. 525

Αν η Αμερική έχει να καμαρώνει για τον κινηματογράφο, η 7η τέχνη, όπως αποκαλέστηκε, με τη σειρά της καμαρώνει για το κορυφαίο επίτευγμά της που κατά γενική ομολογία είναι ο «Πολίτης Κέιν» του Όρσον Γουέλς. Τη βιογραφία αυτού του πολυτάλαντου και πολυσύνθετου χαρακτήρα, με την πληθωρική, επιβλητική εμφάνιση και το σκοτεινό διαπεραστικό του βλέμμα, μας παραδίδει ο σημαντικός άγγλος συγγραφέας και κριτικός κινηματογράφου Ντέιβιντ Τόμσον, με λογοτεχνική λεπτότητα και χάρη. Το υλικό που έχει να αντιμετωπίσει είναι στην πραγματικότητα ό,τι το εκλεκτότερο, μια συντριπτική όσο και δημιουργικά αντιφατική προσωπικότητα, ένας άνθρωπος απόλυτα φιλόδοξος, τον οποίο αναιρούσε η έμφυτη αίσθηση της ματαιότητας, ένα γέννημα-θρέμμα της Αμερικής που περιείχε όλες τις όψεις της, ταυτόχρονα με μια σειρά δραστηριοτήτων στις οποίες πρώτευε. Έχοντας κληρονομήσει από την παιδική του ηλικία μια σειρά άλυτων προβλημάτων, ο Γουέλς θα πρωταγωνιστήσει σε μια παράσταση ζωής, όπου το μεγαλείο συνυπάρχει με την εκδοχή της τραγωδίας του. Ηθοποιός, σκηνοθέτης, παραγωγός και σεναριογράφος, ο Γουέλς είχε τις ευκαιρίες να διεισδύσει στην κινηματογραφική τέχνη με ολοκληρωτικό τρόπο, επεμβαίνοντας στη μοίρα της, πράγμα ωστόσο που δεν άφησε ανεπηρέαστη εκείνη της δικής του ζωής. Στη βιογραφία αυτή ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή με μια σειρά λεπτομερειών, που συνθέτουν τη ζωή και την προσωπικότητα του σπουδαίου σκηνοθέτη. Από τους ψιθύρους διαμαρτυρίας και δυσαρέσκειας των συνεργατών του στα πλατό έως τις προσωπικές εντυπώσεις ανθρώπων που τον έζησαν από κοντά, όλα συγκλίνουν στον ίδιο παρονομαστή, που τον θέλει σαν μια προσωπικότητα άκρως ενδιαφέρουσα, που διέθετε όλες τις αποκλίνουσες και αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές της μεγαλοφυΐας. Ο Γουέλς ξεκινώντας τα πρώτα του φιλόδοξα βήματα από τον «Πόλεμο των Κόσμων», στον οποίο κατάφερε να βγάλει στους δρόμους εκατοντάδες έντρομων Αμερικανών τους οποίους κυνηγούσαν φανταστικοί εισβολείς του Διαστήματος, και φτάνοντας ως τα μεγάλα του έργα, πέτυχε να προσελκύσει πάνω του το ουσιαστικό ενδιαφέρον του κοινού.

Σαχάρ Χαλίφα

Πύρινη άνοιξη

Μετάφραση: Ε. Καπετανάκη – Α. Σιγούρου

Εκδόσεις Καστανιώτης

Σελ. 280

Σχετικά πρόσφατη είναι η περίοδος στην οποία κινείται χρονικά το νέο μυθιστόρημα της παλαιστίνιας συγγραφέως Σαχάρ Χαλίφα. Αναφέρεται σε γεγονότα που ζήσαμε από κοντά και ο απόηχός τους επηρέασε και τις δικές μας ζωές. Η γνώση των γεγονότων, τόσο στην αλήθεια τους όσο και στην ανάγνωση του μυθιστορήματος, δημιουργεί μια παράξενη εντύπωση στην πραγματικότητα του έλληνα αναγνώστη. Ενώ διαβάζει για πράγματα που γνωρίζει κι έχει την αίσθηση της εγγύτητας απέναντί τους, οι πραγματικές διαφορές ανάμεσα στους δυο λαούς σε ό,τι αφορά τον τρόπο ζωής και την καθημερινότητα είναι τεράστιες. Αυτά τα μέτρα των αποστάσεων, που είναι κοντινά και μακρινά μας ταυτόχρονα, μας δημιουργούν έναν διχασμό, τόσο στην κρίση μας όσο και στα συναισθήματα. Το μυθιστόρημα, μέσα από την ιστορία μιας οικογένειας, η οποία εκτός από την τραγική πολιτική, κοινωνική και εμπόλεμη κατάσταση στην οποία βρίσκεται, έρχεται αντιμέτωπη και με το πρόβλημα που της δημιουργούν τα δυο παιδιά: Ο Άχμαντ, που ανάμεσα σε τόσα κορίτσια βρήκε μια Εβραιοπούλα να ερωτευτεί, και ο Μαζίντ, που έχει κλίση στη μουσική. Ωστόσο, ό,τι μέλλεται να γίνει επηρεάζεται από τα γεγονότα της σκληρής και ανάλγητης πραγματικότητας. Η ατομική μοίρα υποτάσσεται στη συντριπτική συνθήκη της ιστορικής συγκυρίας, εκεί που η καθημερινότητα λαμβάνει τραγικές και απρόβλεπτες διαστάσεις. Φυσικά, στο μυθιστόρημα θίγονται μέσα από την ιστορία των δυο αυτών αδελφών τα σύγχρονα διλήμματα που αντιμετωπίζουν οι Παλαιστίνιοι μέσα στον στρόβιλο των εξελίξεων, που κάνουν τα όρια της τρομοκρατίας και του απελευθερωτικού αγώνα δυσδιάκριτα. Αναδεικνύεται επίσης η αμηχανία απέναντι στον θρησκευτικό φανατισμό, η αδυναμία της κοινωνίας να αντιμετωπίσει τη διαφθορά, την οικονομική καταστροφή, την παντελή έλλειψη της ελπίδας.

Helene Berr

Ημερολόγιο 1942-1944

Πρόλογος: Patrick Modiano

Μετάφραση Αλίκη Κεραμιδά

Εκδόσεις Πόλις

Σελ. 332

Το ημερολόγιο της Ελέν αποτελεί ένα συντριπτικό τεκμήριο μνήμης, ευαισθησίας, αγάπης προς τη ζωή και την ομορφιά. Σ’ αυτή την ιστορία δοκιμάστηκαν οριακά οι δυνατότητες της ανθρωπότητας στις πιο ακραίες της εκφάνσεις, όπου αναδείχθηκε το υπέρτατο μεγαλείο και η απύθμενη κτηνωδία, όταν ο άνθρωπος συγκρούστηκε με τον άνθρωπο. Πρόκειται για ένα ημερολόγιο που γράφτηκε στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής στο Παρίσι, από μια νεαρή Γαλλίδα εβραϊκής καταγωγής. Στο ευαίσθητο αυτό κοριτσίστικο ημερολόγιο καταγράφεται η εξωφρενική πραγματικότητα που επιβλήθηκε στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου από τις ναζιστικές δυνάμεις. Η νεαρή Ελέν προσπαθεί, καταγράφοντας τη ζοφερή πραγματικότητα της εποχής της, να διασώσει τη ζωή της. Έτσι, κάθε γράμμα αυτού του ημερολογίου αποτελεί μια προσπάθεια να διαφυλαχθεί εκείνη η εσωτερική ζωή που δεν μπορεί να θιγεί από τη βάναυση υλικότητα του κόσμου. Καμιά απαγόρευση δεν μπορεί να καταργήσει τα αισθήματα. Θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει αυτό το ημερολόγιο σαν μια εσωτερική βιογραφία ενός κοριτσιού που αντιτάσσεται στη βαρβαρότητα, προσπαθώντας να διασώσει τις εντυπώσεις του. Η Ελέν καταγράφει την προσωπική της και συνάμα πανανθρώπινη ιστορία, από τον Απρίλιο του 1942 ως και τον Φεβρουάριο του 1944. Το Μάρτιο του 1944 συλλαμβάνεται από τους Γερανούς και εκτοπίζεται στο Άουσβιτς κι από κει στο Μπέργκεν-Μπέλσεν, όπου πεθαίνει από τις κακουχίες και την επιδημία τύφου την επόμενη χρονιά, λίγες μέρες πριν την απελευθέρωση του στρατοπέδου από τους Άγγλους. Το ημερολόγιο δώρισε η οικογένειά της στο Μνημείο του Ολοκαυτώματος και δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 2008.

Επί Ανάσσης Βικτωρίας

Εισαγωγή – επιμέλεια: Κυριάκος Δημητρίου

Εκδόσεις Μεσόγειος

Σελ. 450

Μια πρωτότυπη ιστορία της αγγλικής κατοχής στην Κύπρο, μέσα από κείμενα που δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά σε έγκριτα βικτωριανά περιοδικά, στην περίοδο μεταξύ του 1878 και 1891. Πρόκειται για μια σειρά δημοσιευμάτων των οποίων οι συγγραφείς ανήκαν στις ανώτερες κοινωνικές τάξεις της βρετανικής κοινωνίας. Έτσι, το περιεχόμενο των γραπτών χαρακτηρίζεται για την αντικειμενικότητα της κρίσης, μιας και προέρχεται από την ψυχρή ματιά ανθρώπων που κρατούσαν μια πολιτική και συναισθηματική απόσταση από το αντικείμενο των γραφομένων τους. Ο παρών τόμος αποτελεί μια εξαιρετική επιλογή μαρτυριών που μας δίνουν την εικόνα του φυσικού περιβάλλοντος της Κύπρου, ένα πλήθος πληροφοριών σχετικά με τους κατοίκους, την υποδομή και τις προοπτικές εκμετάλλευσης των πλουτοπαραγωγικών πηγών του νησιού. Η νέα αυτή εδαφική κτήση της Βρετανικής Αυτοκρατορίας δεν πέρασε απαρατήρητη στη γηραιά Αλβιώνα. Αντίθετα, η προσάρτηση της Κύπρου κέρδισε το έντονο ενδιαφέρον των Άγγλων, πράγμα που γίνεται φανερό και μέσα από τα ανθολογημένα κείμενα στους ανώτερους κύκλους των λογίων και φυσικά των πολιτικών. Βεβαίως, γνώριζαν άριστα τη γεωπολιτική σημασία του νησιού∙ ωστόσο, εκείνο που τους ενθουσίαζε ήταν ο πολιτισμικός συμβολισμός της κτήσης τους, ο οποίος προσέδιδε κύρος και ηθικό πλεονέκτημα, καθώς οι Βρετανοί είχαν στη διαχείρισή τους μιαν εθνότητα η οποία συνδεόταν άρρηκτα με την περίλαμπρη ελληνική αρχαιότητα και αποτελούσε μέρος του χριστιανικού κόσμου. Τα κείμενα αυτά βοηθούν στο να συγκροτηθεί και να κατανοηθεί καλύτερα η αυτοκρατορική πολιτική ιδεολογία, αλλά και οι κοινωνικοπολιτικές δομές του νησιού στα τέλη του 19ου αιώνα. Όλα αυτά καταγράφονται μέσα από ένα αυστηρό πρίσμα, αφού η νέα κτήση, πέρα από τις προφανείς ωφέλειες, δημιουργούσε εύλογες ανησυχίες για το οικονομικό κόστος το οποίο θα επιβάρυνε την Αυτοκρατορία.

Κρίστοφερ Χόνταπ

Το μυστικό του ναού του Σολομώντα

Μετάφραση: Αλέξης Σολωμός

Εκδόσεις Μίνωας

Σελ. 470

Η ιστορία ξεκινά από το αμερικανικό δολάριο, αυτό το πανίσχυρο νόμισμα που επιφύλασσε μεγάλες προσδοκίες και απογοητεύσεις στην ανθρωπότητα. Το νόμισμα αυτό, του ενός δολαρίου, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι αποτυπώνει την ιστορία της Αμερικής. Στο πρόσωπο του Τζορτζ Ουάσιγκτον αποτυπώνονται επίσης οι μακρόχρονοι και επίπονοι αγώνες της Επανάστασης, αλλά και μια σπουδαία εκδοχή σύγχρονης διακυβέρνησης των κρατών. Στην πίσω πλευρά του νομίσματος ιστορείται η μεγαλύτερη και διασημότερη μυστική οργάνωση που υπήρξε ποτέ, η αδελφότητα των τεκτόνων. Εξάλλου, ποιος δεν γνωρίζει ότι η πυραμίδα και ο παντεπόπτης οφθαλμός είναι διάσημα τεκτονικά σύμβολα; Για να μη μακρηγορούμε λοιπόν, το βιβλίο αναφέρεται στις απαρχές του αμερικανικού κράτους και στον ρόλο των τεκτόνων στη δημιουργία και την εξέλιξή του. Άρρηκτα δεμένος με τις ιδέες του Διαφωτισμού, ο τεκτονισμός είχε άμεση σχέση με τη δημιουργία «ενός νέου έθνους, δημιούργημα της ελευθερίας και αφοσιωμένο στην αρχή ότι όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι», καθώς έλεγε ο Αβραάμ Λίνκολ. Και αυτή η διακηρυγμένη αρχή ήταν μια απίστευτη επαναστατική σκέψη, πάνω στη οποία συγκροτήθηκε η νεοσύστατη αυτή εθνότητα, η οποία σήμερα αποτελεί τη μητρόπολη του καπιταλισμού, ενός συστήματος που επαγγέλλεται την ελευθερία και τα δικαιώματα… των πλουσίων. Το βιβλίο όμως, παρά τον έντονο πολιτικό του χαρακτήρα, εξετάζει κατά κύριο λόγο μερικούς από τους μύθους και τις θεωρίες του τεκτονισμού στη Αμερική, προσπαθώντας να αποκωδικοποιήσει σύμβολα, μηνύματα και γρίφους, που σύμφωνα με τη γνώμη του συγγραφέα κληροδότησαν στην Αμερική αλλά και στον κόσμο ολόκληρο ένα δημοκρατικό σύνταγμα.

Ξενοφών Μπρουντζάκης [[email protected]]