Η θεωρητική ανάλυση των αντιπαρατιθέμενων μορφών βίας που δημιουργούνται μέσα από τις ιστορικές διαδικασίες είναι αναγκαία σ’ έναν κόσμο όπου η ειρηνική συνύπαρξη αποτελεί ένα ουτοπικό ζητούμενο

Η θεωρητική ανάλυση των αντιπαρατιθέμενων μορφών βίας που δημιουργούνται μέσα από τις ιστορικές διαδικασίες είναι αναγκαία σ’ έναν κόσμο όπου η ειρηνική συνύπαρξη αποτελεί ένα ουτοπικό ζητούμενο σε σχέση με την πραγματικότητα που αναπαράγεται μέσα από βίαιες διαδικασίες.

Ζούμε σ’ έναν κόσμο που η βία για τους μισούς αποτελεί μια αποτρόπαιη πραγματικότητα της καθημερινότητάς τους και για τους άλλους μισούς ένα θέαμα – στην καλύτερη περίπτωση – για προβληματισμό. Η βία, ωστόσο, όσο κι αν την ξορκίζουμε, αποτελεί μιαν εκδοχή τού κόσμου μας, των κοινωνιών μας, των εαυτών μας. Το μεγαλύτερο σφάλμα στην προσπάθειά μας να την κατανοήσουμε – όχι για να την αποδεχτούμε, άλλα για να την αντιμετωπίσουμε – είναι το να πιστέψουμε πως πρόκειται για ένα απλό δημιούργημα των συνθηκών και όχι για κάτι πολύ βαθύτερο και περίπλοκο. Η βία καλό είναι να εκληφθεί ως σύμφυτο της ανθρώπινης φύσης, το οποίο επηρεάζεται από τις συνθήκες, αλλά δεν δημιουργείται – επαναλαμβάνουμε – από αυτές.

Το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του Georges Labica, με του οποίου τις απόψεις και τοποθετήσεις δεν είναι απαραίτητο να συμφωνήσει κανείς εν συνόλω, ξεκινά με μια ουσιαστική επισήμανση που συνήθως μας διαφεύγει και η οποία έχει να κάνει με την ομόφωνη, ωστόσο, επιβεβλημένη επίκληση για καθολική συναίνεση με το ζόρι στην αρχή της καταδίκης της βίας. Η παραίνεση να καταδικαστεί η βία «από όπου κι αν προέρχεται» υποκρύπτει μια κατασταλτική διάθεση, δηλαδή μια μορφή βίας η οποία επιστρατεύεται από τους κατασταλτικούς μηχανισμούς προκειμένου να αντιμετωπίσει τη βία. Κι εδώ αρχίζει ένας φαύλος κύκλος, μια και αυτό το «από όπου κι αν προέρχεται» αποδεικνύεται στην πράξη προβληματικό. Ακόμα και ο ορισμός της βίας είναι μια σύνθετη υπόθεση, αν θελήσουμε να την ορίσουμε μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Είναι βία, για παράδειγμα, η ανεργία ή η φτώχεια; Είναι βία η έλλειψη του νερού σε εκατομμύρια ανθρώπων; Είναι βία παρόμοια και ισοβαρής με τους αποκεφαλισμούς των τζιχαντιστών; Δύσκολο να δοθεί μια απάντηση – όχι όμως ακατόρθωτο να επιχειρηθεί. Άραγε μπορεί κανείς να σκεφτεί την εξέλιξη του κόσμου σε μια κοινωνία που δεν θα απαντούσε στα βασανιστήρια στο κολαστήριο του Γκουαντάναμο; Ωστόσο, η βία έχει προταθεί και ως μορφή πολιτικοποίησης από τον Μακιαβέλλι μέχρι τον Μαρξ και τον Λένιν, οι οποίοι σε γενικές γραμμές προσπάθησαν να αποδείξουν ότι η επαναστατική βία συνιστά μια αποδεκτή και απαραίτητη μεταβατική φάση, εφόσον υποτάσσεται στον τελικό απελευθερωτικό σκοπό και τελεί ως τέτοια υπό τον έλεγχο του φορέα που την ασκεί. Για άλλους, ωστόσο, η βία είναι πάντα προβληματική γιατί ακόμα και στην επαναστατική της εκδοχή αναπαράγει στην πραγματικότητα τις σχέσεις κυριαρχίας που υποτίθεται ότι θέλει να ανατρέψει. Οι απόψεις του συγγραφέα πάνω στις σύγχρονες μορφές βίας εξετάζονται ενταγμένες φυσικά μέσα σε ένα ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο, υπό το πρίσμα ενός διαχωρισμού που αντιπαραθέτει τη συστημική βία στην επαναστατική απελευθερωτική βία. Με άλλα λόγια, αντιπαραθέτει την κυρίαρχη «αρπακτική μορφή συσσώρευσης» στο «επιβεβλημένο μίσος» που γεννά το απάνθρωπο αυτό σύστημα.