Δυο βιβλία τελείως διαφορετικά μεταξύ τους αναδεικνύουν δυο ενδιαφέρουσες όψεις των σχέσεών μας με την Αγγλία

Δυο βιβλία τελείως διαφορετικά μεταξύ τους αναδεικνύουν δυο ενδιαφέρουσες όψεις των σχέσεών μας με την Αγγλία

Byron
Χ Ποιήματα
Εισαγωγή: Λίτσα Χατζοπούλου
Μετάφραση: Γιάννης Μπαζός
Εκδόσεις: Σοφίτα
Σελ.: 96

Συνήθως οι καλές και ενδιαφέρουσες σχέσεις βασίζονται στην αμοιβαιότητα. Η σχέση του Λόρδου Βύρωνα με την Ελλάδα και τους Έλληνες, ωστόσο, οικοδομήθηκε μονομερώς. Από την πλευρά του, ο Βύρων υπήρξε ένας εξέχων ποιητής από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του ρομαντισμού, όπως επίσης και μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα προσωπικότητα της εποχής του. Παράλληλα ήταν και ένας ένθερμος φιλέλληνας. Τελικά, όπως αποδείχτηκε, η Ελλάδα τον ενέπνευσε, τον «σφράγισε»· καθόρισε τη μοίρα του. Από τη μεριά της, η Ελλάδα ουδέποτε μπήκε στον κόπο να τον γνωρίσει λίγο περισσότερο, ως ποιητή, ως άνθρωπο, ως διανοητή, ως μια αντισυμβατική προσωπικότητα. Οι προσωπικές του ιδιαιτερότητες και αγωνίες μάς είναι ξένες.

Αντίθετα, ακόμα και στα βιογραφικά του, αναφερόμαστε κατά μείζονα λόγο στη σχέση του με την Ελλάδα. Μικρόψυχοι και μικροπρεπείς, δίχως εμπεδωμένο αστικό πολιτισμό, επενδύουμε στη μικρότητα… Στον σύντομο πρόλογο που υπογράφουν οι εκδόσεις Σοφίτα θίγεται ευστόχως και ευφυώς η στρεβλότητα της σχέσης, σαν μια κακή συμφωνία. Έτσι, τα δέκα αυτά ποιήματα του Βύρωνα συνηγορούν ευτυχώς σε μια ενσυνείδητα συμβολική επανόρθωση: να δώσουμε σημασία στον Βύρωνα κι όχι στον φιλελληνισμό του, που άλλωστε αποτελεί αναπόσπαστη και καθοριστική πλευρά της προσωπικότητάς του.

Η κομψή αυτή έκδοση δέκα ποιημάτων του Βύρωνα έχει μια ευγενική πρόθεση: την προσέγγιση του Βύρωνα ως συνολική καλλιτεχνική οντότητα.

Η έκδοση είναι δίγλωσση και η ανθολόγηση των δέκα αυτών ποιημάτων στόχο έχει την αποκάλυψη διαφορετικών πλευρών της προσωπικότητας του ποιητή.

Κρίτων Σαλπιγκτής
Καραολής και Δημητρίου
Η πανήγυρις των οδονυμιών  και η τρίτη αγχόνη
Εκδόσεις: Αιγαίον
Σελ.: 116

Ο συγγραφέας αυτής της πρωτότυπης στη σύλληψη, ευγενικής στις προθέσεις και πατριωτικής ως προς το περιεχόμενο μελέτης, αποτίνει εκ νέου φόρο τιμής στον Μιχαλάκη Καραολή και τον Ανδρέα Δημητρίου, που υπήρξαν οι πρώτοι αγωνιστές του Κυπριακού Αγώνα, οι οποίοι καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν από τους Άγγλους δυνάστες. Και γράφουμε «εκ νέου» διότι ο Κρίτων Σαλπιγκτής έχει γράψει ξανά για τους δυο αυτούς Κυπρίους ήρωες με τίτλο «Καραολής και Δημητρίου, η εκτέλεση που συγκλόνισε την Ελλάδα».

Αυτήν, ωστόσο, τη φορά επανέρχεται για να διερευνήσει πώς αυτή η εκτέλεση ένωσε τον διχασμένο από τον πρόσφατο εμφύλιο ελληνικό λαό και πώς από πόλη σε πόλη δόθηκε προς τιμήν τους το όνομά τους σε έναν δρόμο και μια πλατεία. Ο συνήγορος του στέμματος στη δίκη τους από το αγγλικό δικαστήριο ήταν ο Ραούφ Ντενκτάς…Παρά τον λαϊκό ξεσηκωμό για να μην εκτελεστεί η ποινή του απαγχονισμού στα δυο ελληνόπουλα και τις βάσιμες ελπίδες ότι η ξερακιανή βασίλισσα των πρώην συμμάχων μας στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο θα τους έδινε χάρη, κανείς δεν συγκινήθηκε κι έτσι οι δυο νεαροί αγωνιστές της ανεξαρτησίας οδηγήθηκαν στην αγχόνη.

Ο απαγχονισμός αλλά και η παροιμιώδης σκληρότητα που επέδειξαν οι Άγγλοι, οι οποίοι αρνήθηκαν να παραδώσουν τις σορούς τους στους συγγενείς για να τις θάψουν, ξεσήκωσε ένα μεγάλο κύμα λαϊκής οργής – τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα. Και στις δυο χώρες δόθηκαν επίσης τα ονόματά τους σε δρόμους και πλατείες σε μια προσπάθεια να αποτελέσει η θυσία τους φωτεινό παράδειγμα στις επόμενες γενιές, κυρίως όμως για να περάσουν στην αθανασία αναιρώντας τον απαγχονισμό και περιφρονώντας τη θλιβερή ιταμότητα της Αγγλίας και τη «βασιλική» μικροψυχία. Ο συγγραφέας καταγράφει σε Κύπρο και Ελλάδα όλους τους βασικούς δρόμους και πλατείες που φέρουν το όνομά τους, ως αιώνιο σύμβολο γενναιότητας, φιλοπατρίας και ελευθέρου φρονήματος ενάντια σε κάθε μορφή τυραννίας και υποδούλωσης.

Το δε συγκινητικό συμπέρασμα που εξάγεται από αυτή την ακριβή και λεπτομερέστατη καταγραφή των δρόμων που φέρουν τα ονόματα των Κυπρίων μαρτύρων είναι ότι η συχνότητά τους φτάνει αυτή των ηρώων του ’21, όπως και των σημαντικότερων πολιτικών ηγετών – όπως του Βενιζέλου, του Μακαρίου, του Καραμανλή και του Παπανδρέου.