Είτε τελειώσουν τα μνημόνια είτε όχι, το βέβαιο είναι ένα: εκατομμύρια νοικοκυριά θα παραμείνουν σε καθε­στώς ομηρίας για πολλά χρόνια, ακόμη και δεκαετίες, καθώς το χρέος που συσσωρεύτηκε στις πλάτες τους εν μέσω ύφεσης μόνο βιώσιμο δεν μπορεί να θεωρηθεί.

1 Οι οφειλές μόνο του ιδιωτικού τομέα στις τράπεζες ανέρχονταν τον Οκτώβριο στα 212,125 δισ. ευρώ. Από αυτά, τα 101,58 δισ. ευρώ είναι οφειλές των επιχειρήσεων, πε­ρίπου 13,248 δισ. ευρώ χρέη των ελεύθερων επαγγελματιών και 97,3 δισ. ευρώ οφειλές των νοικοκυριών είτε σε μορφή στεγαστικών είτε σε μορφή καταναλωτικών δανείων.
 
2 Οι οφειλές στην εφορία ξεπέρασαν τον Νοέμβριο τα 74 δισ. ευρώ, με τον Νοέμ­βριο να είναι ο χειρότερος μήνας ενδεχομέ­νως και σε ολόκληρη την περίοδο της μεταπολίτευσης: διότι μέσα σε 30 ημέρες προστέ­θηκαν φρέσκα χρέη ύψους 1,6 δισ. Ευρώ.
 
3 Οι οφειλές στα ασφαλιστικά ταμεία ξεπερνούν τα 20 δισ. ευρώ. Μπορεί τα στοιχεία του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστι­κών Οφειλών να δείχνουν ότι το σύνολο των οφειλών περιορίζεται στα 13,5 δισ. ευρώ, αυ­τό όμως δεν αποτυπώνει όλη την πραγματι­κότητα, καθώς το ΚΕΑΟ δεν έχει συγκεντρώ­σει ακόμη τα στοιχεία για τα χρέη των μικρο – οφειλετών με ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις ύψους έως 5.000 ευρώ.
 
Αν προστεθούν τα ποσά, προκύπτει ότι οι συνολικές οφειλές του ιδιωτικού τομέα ξεπερνούν τα 300 δισ. ευρώ, εκ των οποίων περίπου τα 200 δισεκατομμύρια ευρώ είναι ήδη ληξιπρόθεσμα και μη εξυπηρετούμε­να. Αν συνυπολογιστούν και οι οφειλές μετα­ξύ ιδιωτών και επιχειρήσεων, τότε το ιδιωτικό χρέος πλησιάζει το δημόσιο, το οποίο κυμαί­νεται στα 318 δισ. ευρώ. Και μέσα στο 2015, έτσι όπως κινούνται τα πράγματα, θα το ξεπεράσει κιόλας.
 
Το ποσό από μόνο του λέει πολλά, αλλά δεν τα λέει όλα. Η ύπαρξη των ληξιπρόθεσμων οφειλών συνεπάγεται:
 
1 Την απειλή λήψης εισπρακτικών μέτρων από την πλευρά της εφορίας και των ασφαλιστικών ταμείων. Τραπεζικοί λογαρια­σμοί κινδυνεύουν με κατάσχεση, μισθοί και συντάξεις (άνω των 1.500 ευρώ) το ίδιο, ενώ ακόμη και τα ακίνητα μπορούν να δεσμευ­τούν για να καλυφθούν οι απαιτήσεις.
 
2  Την απειλή κατασχέσεων ακόμη και της πρώτης κατοικίας, καθώς από την 1η Ιανουαρίου του 2015 δεν υπάρχει πλέον σε λει­τουργία το προστατευτικό πλαίσιο. Η Βουλή διαλύθηκε και η Πρωτοχρονιά θα βρει τους οφειλέτες χωρίς καν τη δυνατότητα προσφυ­γής στον προστατευτικό νόμο, ο οποίος φεύ­γει από τη μέση μαζί με το 2014. Πλέον, το αν ένα σπίτι θα βγει στο σφυρί ή όχι εξαρτάται από δύο πράγματα: τη διάθεση των τραπε­ζών και το αν ο δανειολήπτης θα προσφύγει ή όχι στον νόμο Κατσέλη (σ.σ.: η κυβέρνηση δεν πρόλαβε να υλοποιήσει τα σχέδια αλλα­γής του).
 
3 Την αδυναμία προσφυγής σε νέο δα­νεισμό. Ακούγεται ξανά και ξανά ότι οι τράπεζες θα ανοίξουν το 2015 τις κάνουλες του δανεισμού. Το ερώτημα «για ποιους» δεν απαντάται. Και δεν απαντάται διότι προφα­νώς θα μπορέσουν να δανειστούν αυτοί που πληρούν τα τραπεζικά κριτήρια και τα credit scoring στα οποία υποβάλλουν τα χρημα­τοπιστωτικά ιδρύματα όλους τους πελάτες τους, νέους και υφιστάμενους.
 
Χρέη σε τράπεζες

Τα συνολικά χρέη έχουν μειωθεί. Και είναι λογικό, διότι, από τη στιγμή που οι τράπεζες έκλεισαν εντελώς τη στρόφιγγα των δανείων, κάθε πληρωμή που έκαναν οι δανειολήπτες αποτυπωνόταν ως μείωση των οφειλών.
 
♦Τον Δεκέμβριο του 2009 τα δάνεια που βά­ραιναν τον ιδιωτικό τομέα ήταν 249,3 δισ. ευρώ.
 
♦Τον Οκτώβριο του 2014 ήταν 212,12 δισ. ευρώ.
 
Δηλαδή, μέσα στην πε­νταετία, οι οφειλές μει­ώθηκαν κατά 37 δισ. ευρώ.
 
Προσοχή όμως: Μεί­ωση υπήρχε μόνο στο συ­νολικό ύψος των οφειλών: τα «κόκκινα» δάνεια αυξήθηκαν και ως ποσοστό και ως απόλυτος αριθμός. Οι οφειλές προς τις τράπεζες αναλύονται ως εξής:
 
1 Νοικοκυριά: Χρωστούσαν 119 δισ. ευρώ τον Δεκέμ­βριο του 2009. Τον Οκτώβριο του 2014 είχαν περιορίσει τα χρέη τους στα 97,29 δισ. ευρώ.
 
Η μείωση προήλθε κυρίως από τα στεγαστικά, το υπόλοιπο των οποίων μειώθηκε στα 69,3 δισ. ευρώ από 80,22 δισ. ευρώ πριν από πέντε χρόνια.
 
Τα καταναλωτικά δάνεια – πολλά εκ των οποίων βαφτίστηκαν στεγαστικά, καθώς οι οφειλέτες εκχώρησαν προσημειώσεις για να επιμηκύνουν τη διάρκεια και να μειώσουν το επιτόκιο – έπεσαν από τα 36,13 δισ. ευρώ στα 26,55 δισ. ευρώ.
 
Στο μισό έπεσαν και οι οφειλές στις πιστω­τικές κάρτες, οι οποίες από τα περίπου 10 δισ. ευρώ προσγειώθηκαν στα 5 δισ. ευρώ.
 
2 Επιχειρήσεις: Τα χρέη των επιχειρήσεων, ανεξαρτήτως κλάδου, διαμορφώνονται σήμερα στα 101,58 δισ. ευρώ από 130,042 δισ. ευρώ που ήταν τον Δεκέμβριο του 2009.
 
Από τα συνολικά 212 δισ. ευρώ του ιδιω­τικού τομέα, τα λεγόμενα «κόκκινα» δάνεια εκτιμώνται σε περισσότερα από 80 δισ. ευ­ρώ. Ο αριθμός μπορεί να είναι και μεγαλύτε­ρος, καθώς εξαρτάται από τον «ορισμό».
 
«Κόκκινο» δάνειο είναι αυτό που δεν εξυ­πηρετείται για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 90 ημερών. «Κόκκινο» δάνειο σε «λήθαρ­γο» μπορεί να είναι και αυτό που έχει ρυθμι­στεί προσωρινά, ώστε για έξι μήνες ο δανειο­λήπτης να μην πληρώνει ούτε κεφάλαιο ούτε τόκους. Με την πάροδο του εξαμήνου, απλώς ο δανειολήπτης έρχεται αντιμέτωπος με την αδυναμία πληρωμής.
 
Χρέη στην εφορία
 
Ο τελευταίος απολογισμός δείχνει ότι οι οφειλέτες της εφορίας έχουν ξεπεράσει τα 3,6 εκατομμύρια. Συνολικά, μέχρι και το τέ­λος Νοεμβρίου, χρωστούσαν περισσότερα από 72 δισ. ευρώ. Από αυτά, περισσότερα από 24 δισ. ευρώ προέκυψαν την τελευταία διετία, ενώ από τότε που μπήκαμε στα μνη­μόνια οι νέες οφειλές στην εφορία ξεπέρασαν τα 35 δισ. ευρώ, παρά τις τρεις ρυθμίσεις που έχουν γίνει έκτοτε (ρύθμιση τελευταίας ευκαιρίας, πάγια ρύθμιση και ρύθμιση των 72 ή των 100 δόσεων).
 
Με λίγα λόγια, από τη μία οι ιδιώτες ξεχρέ­ωσαν με χίλιους κόπους οφειλές στις τράπε­ζες και από την άλλη ξεφύτρωσαν ισόποσες ή και περισσότερες οφειλές στην εφο­ρία. Το ποσό των νέων ληξιπρόθε­σμων οφειλών του Νοεμβρί­ου και του Δεκεμβρίου ήταν αποκαλυπτικό της κατά­στασης: πάνω από 2,8 δισ. ευρώ νέα χρέη μέσα σε ένα δίμηνο.
 
Γιατί είναι σημαντικό αυ­τό το δίμηνο; Πολύ απλά διό­τι αυτός που έχει ληξιπρόθεσμα χρέη μετά τον Οκτώβριο δεν μπο­ρεί να εντάξει στη ρύθμιση των 100 δόσεων τις προηγούμενες οφειλές που έχουν συσσωρευτεί μέχρι και το τέλος Σεπτεμβρίου.
 
Η ρύθμιση καθεαυτή δεν απέδωσε τα αναμενόμε­να. Με τη συμπλήρωση ενός μήνα από την ενερ­γοποίηση, αυτοί που εντά­χθηκαν δεν ήταν περισσό­τεροι από 110.000 και οι οφειλές που ρυθμίστη­καν μετά βίας ξεπέρασαν τα 1,2 δισ. ευρώ. Πρακτικά, έγινε όλος αυτός ο χαμός για να τακτο­ποιηθούν σε έως και 100 δόσεις οφειλές που συσσωρεύονται μέσα σε χρονικό διάστημα ενός μήνα.
 
Αυτό, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, θα δείξουν και τα στοιχεία του Δεκεμβρίου. Οι νέες ληξιπρόθεσμες θα ξεπεράσουν τα 1,2 – 1,3 δισ. ευρώ.
 
Τι σημαίνει το να υπάρχουν περισσότεροι από 3,5 εκατομμύρια πολίτες με ληξιπρόθε­σμες οφειλές στην εφορία; Πολύ απλά, άλλο ένα βαρίδι για την ανάπτυξη. Ποια επιχειρη­ματική δραστηριότητα, ποια καινούργια δουλειά, ποιο δάνειο και ποια ιδέα μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς φορολογική ενημερότητα;
 
Χρέη στα ασφαλιστικά ταμεία
 
Ίδια εικόνα και στα ασφαλιστικά ταμεία. Ούτε εδώ απέδωσε η ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών τα αναμενόμενα. Όχι μόνο λόγω της περιορισμένης συμμετοχής, αλλά και για έναν πρόσθετο λόγο: οι οφειλέτες βρήκαν την ευκαιρία απλώς να μεταφέρουν οφειλές από τις παλαιές ρυθμίσεις με τις λίγες δόσεις στην καινούργια ρύθμιση με τις πολλές δόσεις.
 
Όσο για τη συμμετοχή; Ολίγες χιλιάδες ασφαλισμένοι ανταποκρίθηκαν, τη στιγμή που ο συνολικός αριθμός των οφειλετών φτάνει σε πολλές εκατοντάδες χιλιάδες.