Ήδη από τον Φεβρουάριο του 1941, οι αγγλικές και αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες έσπευσαν να ενημερώσουν τον Στάλιν ότι ο Χίτλερ σχεδιάζει να επιτεθεί στη Σοβιετική Ένωση. Ο Στάλιν κατά την πάγια τακτική του δεν τους πίστεψε. Πράγμα που εξακολουθούσε να πράττει ακόμα και όταν στις 05.30 τα ξημερώματα της 20ής Ιουνίου οι Γερμανοί παρέδιδαν την κήρυξη του πολέμου στη Μόσχα, ενώ είχαν ήδη αρχίσει την επίθεσή τους από τα μεσάνυχτα εισβάλλοντας στη Ρωσία από διάφορα μέτωπα. Η άρνηση του Στάλιν να πιστέψει την αγγλοαμερικανική προειδοποίηση, ωστόσο, δεν βασιζόταν στην παθολογική του, μέχρι παράνοιας, καχυποψία. Είναι γνωστό ότι είχε προηγηθεί το 1939 μεταξύ της ναζιστικής Γερμανίας και της κομμουνιστικής Σοβιετικής Ένωσης το περίφημο σύμφωνο Μολότοφ – Ρίμπεντροπ, με το οποίο όχι μόνο δεσμεύονταν να μην επιτεθούν η μία στην άλλη, αλλά επιπλέον να μοιραστούν τις μεταξύ τους χώρες. Λέγεται, μάλιστα, πως όταν ο Στάλιν συνειδητοποίησε πέραν κάθε αμφιβολίας ότι πρόκειται για εισβολή δεν μίλησε για 11 μέρες σε κανέναν… 
Βέβαια, κακώς αιφνιδιάστηκε, γιατί ήταν σαφές ότι μετά την κατάκτηση της Κεντρικής Ευρώπης και των Βαλκανίων θα ερχόταν και η σειρά της Σοβιετικής Ένωσης. Σε αυτό συνηγορούσαν επιπλέον οι στρατηγικές κινήσεις των Γερμανών που καθιστούσαν εμφανείς τις προθέσεις τους και το μίσος του Χίτλερ εναντίον των Σλάβων τους οποίους θεωρούσε κατώτερη φυλή, αλλά και η ιδεολογική του αντιπαλότητα με τον κομμουνισμό, που ποτέ δεν την έκρυψε. Το σχέδιό του ήταν αφού πρώτα εδραιώσει τη θέση του στην αχανή ΕΣΣΔ, να αναγκάσει κατόπιν τη Βρετανία να συνθηκολογήσει. 

Το σχέδιο του Χίτλερ
Το τελικό σχέδιο της γερμανικής επίθεσης υπό την κωδική ονομασία «Μπαρμπαρόσα» αποτέλεσε έμπνευση του ίδιου του Χίτλερ. Στην απόφασή του αυτή, βασικό ρόλο έπαιξε η Κρήτη. Οι Γερμανοί είχαν υπολογίσει ότι τα ρουμανικά διυλιστήρια, από τα οποία θα προμηθεύονταν τα καύσιμά τους, βρίσκονταν εντός του βεληνεκούς των συμμαχικών βομβαρδιστικών, εάν τα τελευταία εφορμούσαν από το νησί. Φρόντισαν λοιπόν να κατακτήσουν την Κρήτη, έστω και με μεγάλες απώλειες, πριν ξεκινήσουν την εκστρατεία στη Σοβιετική Ένωση. Έτσι, λίγες μέρες μετά την πτώση της Κρήτης (η αεροπορική έφοδος των Γερμανών εναντίον του νησιού ξεκίνησε το πρωί της 20ής Μαΐου 1941 και ολοκληρώθηκε την 1η Ιουνίου), στις 22 Ιουνίου 1941, μπαίνει σε εφαρμογή το σχέδιο της επιχείρησης κατάληψης της ΕΣΣΔ.

Η επιχείρηση Μπαρμπαρόσα πήρε το όνομά της από τον ιδρυτή του 1ου Ράιχ, της πρώτης γερμανικής αυτοκρατορίας, τον 12ο αιώνα, τον Φρειδερίκο Μπαρμπαρόσα. Η γερμανική εισβολή εκτεινόταν σε μια ευθεία 1.900 μιλίων, από τη Βαλτική Θάλασσα στον Βορρά μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα στον Νότο. Το σχέδιο, που όπως ήδη αναφέραμε, ήταν εμπνεύσεως του ίδιου του Φύρερ, προέβλεπε μια επίθεση υπό τις διαταγές του στρατηγού φον Λέεμπ, που θα εκδηλωνόταν μέσω των κρατών της Βαλτικής με κατεύθυνση προς το Λένινγκραντ. Η κύρια επίθεση θα εκδηλωνόταν υπό τις διαταγές του φον Μποκ και προέβλεπε την επέλαση και κατάληψη της Μόσχας και η τρίτη και τελευταία υπό τις διαταγές του φον Ρούντστεντ και θα κατευθυνόταν μέσω της Νότιας Πολωνίας προς τη Μαύρη Θάλασσα. Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι αυτός ο πόλεμος δεν ήταν ένας απλός κατακτητικός πόλεμος. Διέθετε όλα τα καταστροφικά χαρακτηριστικά της ναζιστικής ιδεολογίας, που προέβλεπε την εκμηδένιση ενός λαού υπανθρώπων – όπως πίστευαν ότι ήταν όλοι οι υπό κατάκτηση λαοί –, στου οποίου τα εδάφη θα έρχονταν να κατοικήσουν στη συνέχεια Τεύτονες. Επρόκειτο για πλήρη διαστροφή που απέβλεπε στην ολοκληρωτική εξόντωση των λαών.

Ένας κολοσσιαίος στρατός 
Τα ξημερώματα της 22ας Ιουνίου 1941, κατά παράβαση του Συμφώνου μη Επίθεσης μεταξύ Γερμανίας και ΕΣΣΔ, ξεκίνησε η μεγαλύτερη στρατιωτική επιχείρηση που είχε γνωρίσει η ανθρωπότητα μέχρι εκείνη τη στιγμή. Κατανεμημένα σε τρεις τεράστιες ομάδες, τα ναζιστικά στρατεύματα αποτελούνταν από 3.000.000 άνδρες, 3.580 άρματα μάχης, 7.184 πυροβόλα, 2.830 αεροπλάνα και 750.000 άλογα… Αντιμέτωπος με αυτές τις πρωτοφανείς στρατιωτικές δυνάμεις, ο Κόκκινος Στρατός βρέθηκε σε απόλυτη αδυναμία αντιπαράθεσης.

Σαρωτική επέλαση των ναζί
Μετά την εκδήλωση της γερμανικής επίθεσης και σε χρόνους – ρεκόρ είχαν πέσει στα χέρια των ναζί το Κίεβο, το Μινσκ και οι Βαλτικές Δημοκρατίες. Ακολούθησε η Ουκρανία με τους απέραντους σιτοβολώνες. Ωστόσο, στην Ουκρανία οι Γερμανοί, παρασυρμένοι από την ευκολία με την οποία καταλάμβαναν τη χώρα, χρονοτρίβησαν προκειμένου να τη θέσουν ολόκληρη υπό την κατοχή τους, καθυστερώντας έτσι τις επιχειρήσεις τους εναντίον της Μόσχας, με αποτέλεσμα να πέσουν πάνω στον… αφιλόξενο και ιδιαίτερα εχθρικό ρωσικό χειμώνα. Εδώ να σημειώσουμε ότι ο ρωσικός χειμώνας του 1941-42 υπήρξε ο χειρότερος των τελευταίων 140 ετών!

Δεκατέσσερις μέρες μετά την εισβολή, οι Γερμανοί θεωρούσαν ότι ο πόλεμος είχε λήξει και ότι η Σοβιετική Ένωση είχε πέσει. Ήταν τόσο εύκολη η προέλασή τους, που πίστεψαν πως ήταν ζήτημα ωρών η παράδοση. Ωστόσο, τα πράγματα δεν θα εξελίσσονταν ως ένας άνετος στρατιωτικός περίπατος. Η επιχείρηση Μπαρμπαρόσα είχε δρόμο ακόμα. Μάλιστα, στο τέλος της διαδρομής της έκρυβε μια έκπληξη γι’ αυτούς που τη σχεδίασαν. Στα τέλη του φθινοπώρου, με την εμφάνιση των γερμανικών ορδών έξω από τη Μόσχα, οι Σοβιετικοί είχαν αρχίσει τη μεγάλη εκκένωσή της. Πρώτα από όλους εγκατέλειψε τη Μόσχα η σορός του Λένιν με προορισμό το Τσελιάμπινσκ. Στην έρημη πόλη έμεινε μόνο το Συμβούλιο Ύπατης Ηγεσίας…

Η σοβιετική αντίσταση
Τέσσερις μήνες χρειάστηκαν οι Γερμανοί προκειμένου να καταλάβουν όλα τα σοβιετικά εδάφη δυτικά της γραμμής Αζόφ – Λάντογκα. Ελεύθερες έμεναν οι δυο μεγάλες πόλεις της ΕΣΣΔ, Μόσχα και Λένινγκραντ. Οι πόλεις αυτές προέβαλαν πρωτοφανή αντίσταση, τέτοια που αναπτέρωσε το ηθικό σε όλες τις κατακτημένες περιοχές της αχανούς αυτής χώρας. Σύντομα συγκροτήθηκαν παντού αντάρτικες ομάδες που κατάφεραν συντριπτικά πλήγματα στις δυνάμεις κατοχής. Η αντίστροφη μέτρηση είχε αρχίσει. Θα ακολουθούσαν οι εποποιίες της αντίστασης των μεγάλων σοβιετικών πόλεων (Πολιορκία του Λένινγκραντ, Μάχη της Μόσχας, Μάχη του Στάλινγκραντ, Μάχη του Κουρσκ) και μετά η συντριπτική μαζική αντεπίθεση του Κόκκινου Στρατού, που θα ανακαταλάμβανε όλα τα εδάφη και θα έφτανε ώς το Βερολίνο!
Στο μεταξύ οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές υπήρξαν πρωτοφανείς…