Σε συναγερμό έχει τεθεί η παγκόσμια κοινότητα μπροστά στο φάσμα της μετάλλαξης Δέλτα του SARS-CoV-2, η οποία σαρώνει τον κόσμο και μοιάζει να φέρνει – πρόωρα; – το τέταρτο κύμα της πανδημίας.

Αν και από σχετικά νωρίς οι επιστήμονες είχαν εντοπίσει και προειδοποιήσει για τις μεταλλάξεις του ιού – τις μικρές ή μεγαλύτερες αλλαγές στον γενετικό του κώδικα, που του επέτρεπαν να επιβιώνει καθώς πήγαινε από ξενιστή σε ξενιστή –, στην παρούσα φάση η ανησυχία είναι πολύ μεγάλη για μερικούς πολύ βασικούς λόγους:
• Η μετάλλαξη έρχεται σε μια φάση που διάφορες χώρες είχαν αρχίσει να άρουν τα περιοριστικά μέτρα που είχαν επιβληθεί λόγω του τρίτου κύματος της πανδημίας.
• Υπάρχει ανησυχία για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων έναντι της μετάλλαξης αυτής.
• Πολύ μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού δεν έχει εμβολιαστεί ακόμα, οπότε μπορεί σχετικά εύκολα να πληγεί από τη μετάλλαξη.

Τα στοιχεία αυτά είναι που θέτουν υγειονομικές υπηρεσίες και κυβερνήσεις σε κατάσταση συναγερμού, παρά το γεγονός ότι, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, η μετάλλαξη Δέλτα, αν και πιο μολυσματική, δεν είναι περισσότερο επικίνδυνη από άλλα στελέχη του ιού.

Οι τρεις “κανόνες” της μετάλλαξης

Από τα στοιχεία που οι ερευνητές και επιστήμονες έχουν συγκεντρώσει ώς τώρα για την παραλλαγή Δέλτα του κορωνοϊού, ουσιαστικά προκύπτουν τρεις βασικοί «κανόνες» σχετικά με το τι σημαίνει για την πορεία της πανδημίας:

Μέχρι στιγμής, τα εμβόλια είναι αποτελεσματικά

Από την ώρα που άρχιζε ο εμβολιασμός κατά της πανδημίας, τα εμβόλια θα έπρεπε να δείξουν ότι μπορούν να απαντήσουν αποτελεσματικά στις διάφορες μεταλλάξεις του ιού και μέχρι στιγμής η απάντησή τους είναι θετική: από τις κλινικές μελέτες προκύπτει ότι τα εμβόλια mRNA της Pfizer και της Moderna, όπως και το σκεύασμα της Novanax, που ακόμα δεν έχει λάβει άδεια, μειώνουν τον κίνδυνο συμπτωματικής μόλυνσης από τον ιό κατά 90% και άνω και, κυρίως, μειώνουν τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού πάνω από το μισό, σε σχέση με ανεμβολίαστα άτομα.

Στις λίγες περιπτώσεις που ο εμβολιασμένος εκδηλώνει συμπτώματα Covid-19, αυτά είναι πιο ήπια, διαρκούν λιγότερο χρόνο και περιορίζουν σημαντικά τον κίνδυνο ο ασθενής να χρειαστεί νοσηλεία. Βέβαια, η μετάλλαξη Δέλτα εκτιμάται ότι είναι 35-60% πιο μεταδοτική από την παραλλαγή Άλφα που ήταν 45-90% πιο μεταδοτική από τον αρχικό ιό.

Ωστόσο, μέχρι στιγμής τα εμβόλια δείχνουν να μπορούν να την ελέγξουν, υπό την προϋπόθεση ότι το άτομο είναι πλήρως εμβολιασμένο: σε περίπτωση μόνο της πρώτης δόσης, ο έλεγχος συμπτωματικής μόλυνσης από τον ιό περιορίζεται στο 33% για το εμβόλιο της Pfizer. Επίσης, υπάρχουν ακόμα ανεκδοτολογικές περιπτώσεις πλήρως εμβολιασμένων ατόμων που εκδήλωσαν συμπτώματα ή μετέδωσαν τον ιό σε άλλους, ωστόσο ο αριθμός τους είναι πολύ μικρός και διάσπαρτος στον κόσμο.

Πάντως, ακόμα κι έτσι, η ευφορία και η χαλάρωση που συνόδευσαν το «τέλος» του τρίτου κύματος της πανδημίας μοιάζουν να αντικαθίστανται από προβληματισμό για το τι μέλλει γενέσθαι με το τέταρτο κύμα και πώς θα αντιμετωπιστεί πιο αποτελεσματικά. Το βέβαιο είναι ότι ακόμα τα εμβόλια κρατούν γερά έναντι της μετάλλαξης Δέλτα, πράγμα ενθαρρυντικό.

Οι ανεμβολίαστοι κινδυνεύουν
Σύμφωνα με τον καθηγητή Λοιμωξιολογίας Νίκο Σύψα, ο οποίος μίλησε πριν από μερικές ημέρες σε διαδικτυακή ημερίδα με θέμα «Covid-19: Η αντιμετώπιση και η επόμενη μέρα», στην παρούσα φάση οι νέες ηλικίες μολύνονται ταχύτατα και, όπως είπε, δεν έχει καμία αμφιβολία ότι η μετάλλαξη Δέλτα θα καλύψει όλη την Ελλάδα ίσως και εντός του Ιουλίου. «Ο μεγάλος αριθμός των κρουσμάτων θα έρθει γύρω στα μέσα Αυγούστου» πρόσθεσε, επισημαίνοντας μάλιστα ότι ακόμα το πρόβλημα είναι αντιμετωπίσιμο καθώς μολύνονται νέοι άνθρωποι, οι οποίοι δεν χρειάζονται νοσηλεία. Προειδοποίησε, ωστόσο, ότι θα περάσει ταχύτατα στους ευπαθείς πληθυσμούς. Τότε θεωρεί ότι θα ξεκινήσει η πίεση στο σύστημα Υγείας, εκτιμώντας πως κάτι τέτοιο θα λάβει χώρα τον Αύγουστο ή αρχές Σεπτεμβρίου.

«Οι απόλυτοι αριθμοί των ανεμβολίαστων είναι αρκετοί για να δημιουργήσουν την πίεση» τόνισε, εξηγώντας ότι όλα θα κριθούν από το πόσο γρήγορα θα εμβολιαστούμε και πόσο γρήγορα θα εμβολιαστούν οι ευπαθείς ομάδες.
Στην ουσία, ο Ν. Σύψας βρίσκεται στην ίδια γραμμή με τους υπόλοιπους συναδέλφους του σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τους ανεμβολίαστους, μπροστά στη μετάλλαξη Δέλτα, αλλά και τις επικρατούσες συνθήκες, καθώς η μία μετά την άλλη οι χώρες αίρουν τα περιοριστικά μέτρα που είχαν επιβάλει στη διάρκεια του τρίτου κύματος, όταν η λεγόμενη «βρετανική» μετάλλαξη ήταν το κυρίαρχο μολυσματικό στέλεχος του ιού.

Αν κανείς λάβει υπόψη ότι μόλις το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι εμβολιασμένο, αντιλαμβάνεται το μέγεθος του κινδύνου: ακόμα και χώρες που πέτυχαν εξαιρετικά αποτελέσματα στον έλεγχο της πανδημίας, τώρα βρίσκονται μπροστά σε μεγάλες προκλήσεις, καθώς η μετάλλαξη Δέλτα καλπάζει και οι ανεμβολίαστοι πολίτες είναι άκρως ευάλωτοι μπροστά της.

Οι επιστήμονες θεωρούν σχεδόν νομοτελειακή μια νέα «έκρηξη» της πανδημίας και υπογραμμίζουν ότι ο χρόνος που απομένει για την αντιμετώπισή της είναι λίγος, καθώς ήδη νέες μεταλλάξεις του ιού, όπως η Λάμδα, σαρώνει το Περού και απειλεί τη Νότια Αμερική.

Υπάρχει ο κίνδυνος της «υπερμετάλλαξης»

Όσο η πανδημία διαρκεί και δεν τίθεται υπό πλήρη έλεγχο τόσο υπάρχει ο κίνδυνος εμφάνισης μιας «υπερμετάλλαξης» του ιού, ήτοι μιας μετάλλαξης μπροστά στην οποία τα εμβόλια θα είναι αδύναμα. Οι επιστήμονες δεν μπορούν ακόμα να υπολογίσουν πότε ενδέχεται να εμφανιστεί μια τέτοια παραλλαγή του ιού, αλλά συμφωνούν ότι όσο η πανδημία παραμένει ανεξέλεγκτη τόσο η πιθανότητα για «υπερμετάλλαξη» αυξάνεται. Με απλά λόγια, όσο αυξάνονται τα κρούσματα τόσο αυξάνεται και η πιθανότητα για στέλεχος που θα ξεπερνά το τείχος ανοσίας και θα μπορεί να μολύνει ακόμα και εμβολιασμένους.

Παρά το γεγονός ότι η επιστήμη έχει εξελιχθεί σε τέτοιο βαθμό που η παρακολούθηση των παραλλαγών του ιού γίνεται σχεδόν σε πραγματικό χρόνο, είναι πρακτικά αδύνατον να ελεγχθούν όλες οι μεταλλάξεις στον γενετικό κώδικα του SARS-CoV-2, ακόμα και σε χώρες που έχουν τις υποδομές και την οργάνωση για κάτι τέτοιο. Και πολλές χώρες αδυνατούν να αντιδράσουν έγκαιρα μπροστά σε μια νέα μετάλλαξη: η Δέλτα σάρωσε την Ινδία, ωστόσο ο μηχανισμός της έγινε κατανοητός αφότου εντοπίστηκε στη Βρετανία, όπου ο εντοπισμός της συνοδεύτηκε από αύξηση στα κρούσματα. Μάλιστα, επιστήμονες εκτιμούν ότι και μια «υπερμετάλλαξη» θα γίνει αντιληπτή κάπως έτσι, λόγω, δηλαδή, της αύξησης των κρουσμάτων, ιδίως δε αν αυτά αφορούν εμβολιασμένους που ξαφνικά χρειάζονται νοσηλεία.

Τα “όπλα” που διαθέτουμε

Ακόμα κι έτσι, πάντως, τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα απ’ όσο στην αρχή της πανδημίας: τα εμβόλια παρέχουν προστασία από τις μεταλλάξεις και μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης συμπτωμάτων Covid-19 και ανάγκης νοσηλείας των ασθενών.

Επίσης, οι φαρμακοβιομηχανίες, έχοντας ήδη κατασκευάσει τα εμβόλια κατά του SARS-CoV-2, έχουν την τεχνογνωσία για να δημιουργήσουν νέα σκευάσματα, τα οποία θα μπορούν να αντιμετωπίζουν και τις πιθανές νέες μεταλλάξεις του ιού που θα διατρυπούν το τείχος ανοσίας που δημιουργούν τα τρέχοντα εμβόλια. Και, βέβαια, πλέον όλοι γνωρίζουμε τα μέτρα που μας προστατεύουν από τον κορωνοϊό: μάσκες, κοινωνική αποστασιοποίηση, καθαριότητα κ.λπ., και καλό θα είναι να μην τα εγκαταλείπουμε.

Ωστόσο, έχει αξία να επιστρέψουμε στον χρησμό του Νίκου Σύψα, ο οποίος σημείωσε ότι «όλες οι πανδημίες τελειώνουν στα τρία χρόνια, θα τελειώσει και αυτή στα τρία χρόνια», εκτιμώντας ότι ώς το καλοκαίρι του 2022 ο κορωνοϊός είτε θα έχει μετατραπεί σε ένα εποχικό νόσημα είτε θα εξαφανιστεί εντελώς, όπως εξαφανίστηκε η επιδημία της ισπανικής γρίπης.

Στην ουσία, η ανθρωπότητα βρίσκεται μπροστά σε ακόμα έναν χρόνο πανδημίας και το ερώτημα είναι αν πήραμε τα απαραίτητα μαθήματα από τα τρία προηγούμενα κύματα και πώς αυτά θα αξιοποιηθούν πιο σωστά. Σημειωτέον ότι ο καθηγητής Λοιμωξιολογίας μίλησε για ανύπαρκτη πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας στην Ελλάδα, λιγότερες ΜΕΘ από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο και ενίσχυση του δημόσιου συστήματος Υγείας και των νοσοκομείων, τα οποία και σήκωσαν όλο το βάρος της υγειονομικής κρίσης.

Διαβάστε επίσης:

Εμβόλιο ή νόσηση: Τι παρέχει καλύτερη ανοσία στον κορωνοϊό

Κορωνοϊός: «Χώρες κινδύνου» Ελλάδα και Ολλανδία, σύμφωνα με τη Γερμανία

Κορωνοϊός: Πάνω από 200 συμπτώματα μπορεί να εμφανίσουν όσοι νοσήσουν, μέχρι και συρρίκνωση του πέους