Τους Τούρκους διπλωμάτες, τους πολιτικούς και τους στρατηγούς τούς γνωρίζουμε πολλά χρόνια, είτε μέσα από την ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είτε από τη σύγχρονη εξέλιξη της κεμαλικής και ισλαμικής Τουρκίας. Η σταθερότητα των ενεργειών τους, η κλιμάκωση των επιδιώξεών τους αλλά και η άμεση αποκλιμάκωση, όποτε αυτοί το αποφασίσουν, δεν έχουν κανένα στοιχείο πρωτοτυπίας.

Η αγωνία και ο ανταγωνισμός των «ισλαμιστών» Τσαβούσογλου και Ακάρ έχει εκδηλωθεί από πολύ νωρίς, αλλά αυτό θα πρέπει να απασχολεί κυρίως τον Τούρκο ψηφοφόρο που ανησυχεί ιδιαίτερα για την εξέλιξη στο εσωτερικό της χώρας. Η συνεχιζόμενη πολιτική και βιολογική αδυναμία του Προέδρου της χώρας, σύμφωνα πάντοτε με τον τουρκικό Τύπο, κινητοποιούν εσωκομματικές και πολιτικές εξελίξεις.

Η διαμάχη των δύο πολιτικών ανδρών, του ενός που ηγείται της εξωτερικής πολιτικής και του άλλου που άλλαξε τη στολή του με το «ημίψηλο» της πολιτικής, παρακολουθείται διεθνώς. Κυρίως στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε., όπου επανειλημμένως τον τελευταίο καιρό πολλοί και διαφορετικοί ηγέτες υπογραμμίζουν και υπερτονίζουν την πολιτική σταθερότητα στην Ελλάδα και την αξιοπιστία της χώρας μας σε θέματα ανάπτυξης, μεταρρυθμίσεων, γεωστρατηγικής ανάλυσης και εφαρμογής των κοινά αποφασισμένων πολιτικών.

Η φθορά του καθεστώτος

Το καθεστώς Ερντογάν φαίνεται ότι δεν ικανοποιεί πλέον έναν σημαντικό αριθμό Τούρκων πολιτών. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις ανά τον κόσμο, που φέρνουν νεκρούς πίσω στην Τουρκία, η οικονομική κρίση, που επιβαρύνεται από τις στρατιωτικές επιλογές του Ακάρ, ο οποίος μεθοδικά τα τελευταία χρόνια ισχυροποιεί το Ναυτικό, στο οποίο θα στηριχθεί για να αποκαταστήσει την ηγεμονία των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, όπως έμαθε από νωρίς στη στρατιωτική του ζωή, ώστε να παραμερίσει τον Τσαβούσογλου στον αγώνα της διαδοχής, οι θρίαμβοι και η οικονομική ενίσχυση που εξασφαλίζεται από ξένες γενναίες συνδρομές αδελφών μουσουλμάνων, φαίνεται ότι έχουν κουράσει στην Τουρκία κεμαλιστές και ισλαμιστές. «Μία στο καρφί και μία στο πέταλο», έτσι δρουν οι δύο ευέλπιδες της πολιτικής για να διαβεβαιώσουν τον Πρόεδρό τους, ηγέτη που ακόμη έχει τη στήριξη των μουσουλμάνων αδελφών του, Τούρκων και άλλων, ότι θα ακολουθήσουν τις επιλογές του και θα εξασφαλίσουν την πολιτική του υστεροφημία.

Με όχημα τον εθνικισμό

Όσο εθνικιστικό λόγο και αν προβάλλουν οι δύο διεκδικητές του δαχτυλιδιού, δηλώνοντας ότι θα συνεχίσουν τις πολιτικές και θρησκευτικές επιλογές του Προέδρου Ερντογάν, δεν πείθουν για την αποτελεσματικότητά τους συνομιλητές στην Τουρκία ή στο εξωτερικό. Η γλώσσα που προωθείται προς τη Δύση διαφέρει πολύ από τη γλώσσα και τις λεκτικές κορώνες που χρησιμοποιούνται στην επικοινωνία με τους Τούρκους ψηφοφόρους.
Η απόγνωση της τουρκικής ηγεσίας γίνεται εμφανέστατη όταν διαπιστώνεται ότι όλα τα χρόνια που η Άγκυρα έχτιζε τουρκική αμυντική βιομηχανία, καταχρεώνοντας τον τουρκικό λαό, η Ελλάδα και η Κύπρος, παρά την τεράστια οικονομική κρίση που αντιμετώπισαν, φρόντισαν να χτίσουν πολιτική και στρατηγική αξιοπιστία, που χαρακτηρίζονται από την Τουρκία ως επεκτατισμός. Απλώς η Άγκυρα δεν μπορεί να κατανοήσει και να αποδεχθεί την αξία του ευρωπαϊκού χώρου που έφερε Κύπρο και Ελλάδα στην ενιαία στέγη της Ε.Ε., κάτω από την οποία η ίδια δεν έχει ακόμα χωρέσει.

Τα όπλα δεν αρκούν

Ο Ερντογάν και οι υπουργοί του διαπιστώνουν καθημερινώς ότι η ισχύς των κρατών δεν μετράται μόνο με «σίδηρο, μολύβι, βόλια» και μη επανδρωμένα οπλικά συστήματα. Επιτυχέστερες αποδεικνύονται οι σύνθετες επιλογές, όπως αυτές της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Ελλάδας.
Με στρατηγικές συμμαχίες, ανανέωση οπλικών συστημάτων, έστω και καθυστερημένα εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, περιφερειακές συνεργασίες, που στηρίζουν κοινά οικονομικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα, αντιμετωπίζεται αποτελεσματικότερα ο εξτρεμισμός, η τρομοκρατία, η καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κυρίως η παραβίαση του διεθνούς δικαίου και της διεθνούς νομιμότητας. Αντίθετα, η επίδειξη αλαζονείας έναντι δημοκρατικώς εκλεγμένων ηγετών οδηγεί τελικώς τις αυταρχικές ηγεσίες και ολόκληρα κράτη στην πολιτική τους έρημο.

Όταν οι ηγεσίες φθάσουν σε αυτό το σημείο επιλέγουν δυστυχώς την πόλωση. «Φταίνε οι ξένοι και κυρίως οι γείτονές τους» που κατανόησαν εγκαίρως και διόρθωσαν λάθη που διέπραξαν στην πολιτική τους πορεία.
Η πολιτική της Ελλάδας και της Κύπρου ελέγχεται ουσιαστικά, περνά μέσα από δημοκρατικά εκλεγμένα κοινοβούλια και ανεξάρτητες αρχές και δεν ορίζεται από την πολιτική αυθεντία του λαοπρόβλητου ηγέτη. Η Τουρκία των Ερντογάν, Τσαβούσογλου και Ακάρ εξακολουθεί να στρέφεται σε λάθος επιλογές, τις οποίες επιβάλλει πρωτίστως η εσωτερική πολιτική διαμάχη για τη διατήρηση ή τη νομή της εξουσίας.

Κοντόφθαλμη διαχείριση

Το τουρκικό κράτος, που έχει υποδεχθεί περί τα τέσσερα εκατομμύρια πρόσφυγες, δεν διαθέτει την ικανότητα και την ηρεμία να διαχειριστεί σωστά το θέμα και κυρίως να αναδείξει την ανθρωπιστική του διάσταση, αξιοποιώντας τα κεφάλαια που διαθέτουν ο ΟΗΕ, η Ε.Ε., ο μουσουλμανικός κόσμος, με δηλωμένες και αδήλωτες συνδρομές, καθώς επίσης και η Διεθνής Διάσκεψη Δωρητών για τους Σύρους πρόσφυγες, που ανέδειξε ο ΟΗΕ και η Ε.Ε. έπειτα από προτροπή του Κουβέιτ.

Μήπως όμως αργά, αλλά προοδευτικά διδάσκονται οι Τούρκοι πολιτικοί από τη μεθόδευση άλλου πολιτικού στην περιοχή, ο οποίος μετά τις ακρότατες προκλήσεις του έναντι των Αράβων ηγετών το 2005 εργαλειοποίησε το προσφυγικό και το 2007 τελικώς συμμετείχε ξανά στις διεργασίες μίας σειράς διεθνών συναντήσεων στο Σαρμ ελ Σέιχ, αργότερα στην Ινσταμπούλ, στην Ανάπολη και τελικώς στον εορτασμό της 14ης Ιουλίου στο Παρίσι με πρόσκληση από τον τότε Πρόεδρο της Γαλλίας Νικ. Σαρκοζί; Όμως η ακραία διπλωματική διαχείριση των διεθνών σχέσεων συνήθως προκαλεί ακραίες εξελίξεις, όπως η Αραβική Άνοιξη, το συριακό και το λιβυκό θέμα.

Τουρκικός καιροσκοπισμός

Αστόχως ή με άγνοια διερωτώνται πολλοί, ακόμη και εγκυρότατοι αναλυτές, γιατί η Άγκυρα μεταβάλλει ευκολότατα τις θέσεις της έναντι των μεγάλων χωρών του κόσμου και πραγματικά «κολλάει» σε στερεότυπα, ακραίες εκφράσεις και απειλές απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο.
Αξίζει να επαναληφθεί ότι η Τουρκία δεν αντιλαμβάνεται πως όλη η στρατιωτική ισχύς που διαμόρφωσε καταγράφεται διεθνώς ως επιτυχία που όμως ξεθωριάζει μπροστά στην πολιτική ισχύ της Ελλάδας και της Κύπρου, αναγκάζοντας την Τουρκία να υφίσταται την πολιτική πίεση Ε.Ε., ΝΑΤΟ, ΗΠΑ ακόμη και Ρωσίας, που δεν χάνει ευκαιρία να υπογραμμίσει τη συνέπεια και τις δεσμεύσεις του Προέδρου Ερντογάν στην αγορά των S-400.

Ο Πρόεδρος Ερντογάν και οι δύο υπουργοί του με τις δηλώσεις τους πιστεύουν ότι μπορούν να συγκρατήσουν το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης στην αντιπαλότητα με δύο γείτονες, Κύπρο και Ελλάδα, που διατηρούν αξιοπρόσεκτη θέση στον κόσμο που καθημερινά αλλάζει. Το πολιτικό άγχος των Τούρκων ισλαμιστών πολιτικών εντείνεται όταν διαπιστώνουν ότι η διεθνής κοινότητα συνομιλεί με όρους και προϋποθέσεις με δύο ισλαμικά κράτη, το ένα σουνιτικό και το άλλο σιιτικό, που δεν δημιούργησαν Άραβες, τους οποίους θεωρούσε ο Τούρκος Πρόεδρος ότι μπορεί να καθοδηγεί για να τον στηρίζουν οικονομικά.

Ο Χουλουσί Ακάρ, ανώτατος αξιωματικός του τουρκικού στρατού, με υπηρεσία στο ΝΑΤΟ και ειδικότερα σε υπηρεσίες πληροφοριών του διεθνούς οργανισμού και της χώρας του, στρατηγός τεσσάρων αστέρων, αρχηγός των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, απόφοιτος κεμαλικών στρατιωτικών σχολείων και όψιμος (;) υποστηρικτής του καθεστώτος Ερντογάν, θα συνεχίσει να συγκρούεται με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου, πολιτικό και διπλωμάτη παλαιάς κοπής, που δεν μπορεί να μείνει πολιτικός φίλος κανενός Ευρωπαίου υπουργού εξαιτίας του πολιτικού του άγχους από τη στιγμή που ο Πρόεδρος Ερντογάν επιλέγει μάλλον, κατά τους Τούρκους αναλυτές, για τη δική του υστεροφημία, ασφάλεια και πολιτική παρουσία της ευρύτερης οικογενείας του, να στηριχθεί στον πραγματικό κορμό της Τουρκίας, τις Ένοπλες Δυνάμεις, και ειδικότερα στο Ναυτικό.

Η Τουρκία ακολουθεί σταθερά τη δική της πολιτική εξέλιξη. Οι κύκλοι της ιστορίας της, οθωμανικής ή κεμαλικής, δεν διαφέρουν. Η μόνη σταθερή αναφορά είναι οι Ένοπλες Δυνάμεις, που είτε απογειώνονται κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά, επενδυτικά με το Μετοχικό τους Ταμείο, είτε καταπίπτουν στιγμιαία, όπως τα τάγματα των γενιτσάρων την εποχή των σουλτάνων, αλλά και ο Στρατός Ξηράς στην περίοδο διακυβέρνησης Ερντογάν.
Έρχονται στιγμές που η εκάστοτε πολιτική ηγεσία στην Τουρκία ελπίζει να ελέγξει πολιτικά τον στρατό, αλλά διαπιστώνεται τελικώς ότι καμία πολιτική ηγεσία δεν μπορεί να παραμερίσει ή να μεταρρυθμίσει τον στρατό, που αποτελεί διαχρονική εγγύηση και αδιαμφισβήτητη σπονδυλική στήλη ύπαρξης του τουρκικού κράτους.

Οι πρόσφατες πολιτικά αχαρακτήριστες δηλώσεις των δύο μονομάχων της τουρκικής πολιτικής αρένας, που στοχοποιούν Ελλάδα και Κύπρο, επιβεβαιώνουν την εύστοχη, ουσιαστική και διπλωματική επιτυχία της Ελλάδας και της Κύπρου, που εγκαίρως εντάχθηκαν στην Ε.Ε. Την «επεκτατική διπλωματία του Έθνους των Ελλήνων» δεν άντεχε η κεμαλική Τουρκία με συνέπεια να υποφέρει σήμερα διπλά η καθεστωτική Τουρκία και ο Πρόεδρός της, που καθημερινώς διαπιστώνουν ότι οι γείτονές τους, τους οποίους θεωρούν ανίσχυρους απέναντί τους, επιλέγουν ορθότερα πολιτικές που οδηγούν πραγματικά στην ευημερία των λαών τους και σε συνεχή αναβάθμιση της διεθνούς αξιοπιστίας των ηγεσιών τους.

*Ο δρ Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης επί τιμή, γενικός διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου ΜΟΧΑ, www.moha.center

Διαβάστε επίσης:

Πανεπιστήμια: Τα μέτρα που θα ισχύουν για διά ζώσης διδασκαλία

«Ανοχύρωτοι» οι εκπαιδευτικοί απέναντι σε γονείς αρνητές του κορωνοϊού

Κυπαρισσία: Παραδόθηκε στην Ολλανδία ο Ρουμάνος καταζητούμενος για τη γυναικοκτονία