Η πρόσφατη απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Πολωνίας, σύμφωνα με την οποία το πολωνικό Σύνταγμα υπερέχει του Ευρωπαϊκού Δικαίου, που μάλιστα ελήφθη με την ευρύτατη πλειοψηφία 12 προς 2, δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία, αλλά υπήρξε αποτέλεσμα συστηματικών παρεμβάσεων από την πλευρά της πολωνικής κυβέρνησης.  

Το πρώτο βήμα για την ευθεία προσβολή της αρχής της διάκρισης των εξουσιών έγινε το 2015, όταν η κυβέρνηση επικαλούμενη προσχηματικά δυσλειτουργίες στην πολωνική δικαιοσύνη θέσπισε νέο νόμο για το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας, ο οποίος παραβίαζε την αρχή της ισοβιότητας των δικαστών και παρείχε στον ΠτΔ τη διακριτική ευχέρεια παράτασης της θητείας των δικαστών που αυτός επιθυμεί.

Το επόμενο βήμα ήταν η εγκαθίδρυση ενός “πειθαρχικού οργάνου” στους κόλπους του Ανωτάτου Δικαστηρίου με προφανή στόχο τη χειραγώγηση των δικαστικών λειτουργών. Όπως ήταν αναμενόμενο με πρόσφατη απόφαση του Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου το εν λόγω όργανο κρίθηκε αντίθετο προς τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου τόσο ως προς τη συγκρότηση όσο και ως προς τη σύνθεσή του.

Προφανής συνέπεια των παραπάνω προκλητικών παρεμβάσεων της πολωνικής κυβέρνησης ήταν οι δικαστές να στερούνται ανεξαρτησίας έναντι της εκτελεστικής εξουσίας. Μάλιστα ακόμη και η πρόεδρος του Συνταγματικού Δικαστηρίου εξελέγη κατόπιν κυβερνητικής παρέμβασης και θεωρείται στενή συνεργάτης του προέδρου του κυβερνώντος κόμματος. 

Μετά από όλα αυτά όταν το Ανώτατο Δικαστήριο κλήθηκε να αποφανθεί κατόπιν ερωτήματος που υπεβλήθη από τον ίδιο τον πολωνό πρωθυπουργό Μοραβιέτσκι, δεν προκάλεσε έκπληξη η επίμαχη απόφαση περί υπεροχής του πολωνικού Συντάγματος, η οποία προσβάλλει ευθέως το κύρος του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, περιφρονεί το Ευρωπαϊκό Δίκαιο και αμφισβητεί προκλητικά το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο.

Η εξέλιξη αυτή ίσως δικαιώνει όσους ισχυρίζονταν ότι η Πολωνία και η Ουγγαρία προσχώρησαν στην ΕΕ στο πλαίσιο της μεγάλης διεύρυνσης του 2004 όχι τόσο γιατί ενστερνίζονταν τις θεμελιώδεις αρχές της Ένωσης, αλλά περισσότερο επειδή διακατέχονταν ακόμη εκείνη την περίοδο από το ψυχροπολεμικό σύνδρομο του κινδύνου της ρωσικής επιβουλής.  

Σε κάθε περίπτωση το χάσμα που δημιουργήθηκε μεταξύ Βρυξελλών και Βαρσοβίας αποτέλεσε αφορμή για να ακουστεί για πρώτη φορά το ενδεχόμενο ενός “Polexit”, χωρίς όμως επί του παρόντος να διαφαίνεται ότι έχει ανοίξει η πόρτα εξόδου για την Πολωνία.

          Το βέβαιο είναι ότι η πρόθεση ενός κράτους μέλους να παραμένει στην ΕΕ με τους όρους που αυτό επιθυμεί, δεν μπορεί να γίνει ανεκτή, γιατί προσβάλλει το αξιακό σύστημα της ΕΕ και υπονομεύει την Ευρωπαϊκή Ενοποίηση.

          Κατά μείζονα λόγο σε μία συγκυρία όπου η ΕΕ, διαψεύδοντας τις Κασσάνδρες, επέδειξε σωστά αντανακλαστικά, στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων και αποφάσισε ενωμένη να αντιμετωπίσει τις συνέπειές της πανδημίας με ενιαία προμήθεια και ταυτόχρονη διάθεση του εμβολίου σε όλα τα κράτη μέλη και με την ιστορική απόφαση για δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης με κοινό δανεισμό για πρώτη φορά στο όνομα της Ένωσης.

Μετά τις αστοχίες στη διαχείριση της οικονομικής και της μεταναστευτικής κρίσης, οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν ότι μπροστά στο δύσκολο σταυροδρόμι ενός κόσμου που αλλάζει, μόνο ενωμένοι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τις μεγάλες σύγχρονες προκλήσεις, όπως είναι οι συνέπειες της πανδημίας, η κλιματική αλλαγή, η αστάθεια στην Ανατολική Μεσόγειο και ο εμπορικός ανταγωνισμός με ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα.

Σε αυτό το ενωτικό κλίμα η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Πολωνίας ήταν μία παραφωνία, όταν ζητούμενο για τη μεταπανδημική περίοδο δεν είναι η επανεθνικοποίηση της ευρωπαϊκής πολιτικής, αλλά η εμβάθυνση της Ένωσης και η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Η πολωνική κυβέρνηση δεν έχει παρά να εναρμονιστεί με το κοινό ευρωπαϊκό οικοδόμημα, που αποτελεί τη λύση για το παρόν και το μέλλον όλων των κρατών μελών. Διαφορετικά παράνομες δικαστικές αποφάσεις ή πολιτικές αντίθετες με τις αρχές του κράτους δικαίου και με τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν έχουν θέση στην ευρωπαϊκή οικογένεια.

*H Eλίζα Βόζεμπεργκ είναι ευρωβουλευτής της ΝΔ

Διαβάστε επίσης:

Οι σερίφηδες

Σε λάθος κατεύθυνση

Ενημέρωση για τα εμβόλια στο «και πέντε»