Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει σημάνει συναγερμό και στους κολοσσούς των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης. Η κρίση που ξέσπασε στους κόλπους της Ευρώπης τους έχει φέρει ενώπιον ενός σοβαρού διλήμματος.

Η πρόκληση στην οποία καλούνται να ανταποκριθούν περικλείεται στο ερώτημα «και με τη ρωσική προπαγάνδα τί κάνουμε»;

Οι τεχνολογικές πλατφόρμες όλα τα προηγούμενα χρόνια έχουν αναγκαστεί να λάβουν πολλές δύσκολες αποφάσεις σχετικά με το περιεχόμενο τους. Όμως αυτό που συμβαίνει εδώ και λίγες ώρες και έχει κάνει τα μάτια της ανθρωπότητας να εστιάσουν στην χώρα της ανατολικής Ευρώπης, δεν είναι μια ακόμα τέτοια περίπτωση.

Η αφαίρεση της ρωσικής προπαγάνδας από το ίντερνετ είναι, λίγο- πολύ, μια δικαιολογημένη ενέργεια από τότε που το Internet Reaserch Agency, γνωστό και ως Glavset ή κατά την ρωσική αργκό «το τρολ από το Ολγκινο (σ.σ.γειτονιά της Αγίας Πετρούπολης)» την «έπεσε» στους γίγαντες της Τεχνολογίας (ξέρετε, Google, Amazon, Meta, Apple, Microsoft) και κατά την περίοδο των αμερικανικών εκλογών το 2016.

Κρίσιμο δίλημμα

Τα πράγματα τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή είναι πιο σύνθετα. Την Τρίτη, 22 Φεβρουαρίου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ανακοίνωσε ότι η Ρωσία θα εισέβαλε στην Ουκρανία.  Πλέον όλοι αυτοί οι λογαριασμοί- μαριονέτες, όπως το Internet Reaserch Agency αλλά και άλλοι συνεργατικοί ιστότοποι και βίντεο με παραπλανητικό περιεχόμενο, που οι τεχνολογικοί γίγαντες αφαιρούν συστηματικά εδώ και χρόνια, δεν είναι απλώς παραβιάσεις εταιρικής πολιτικής τροποποίησης περιεχομένου.

Όσο επιβλαβή για την κοινωνία μπορεί να είναι άλλο τόσο χρήσιμα μπορεί να φανούν στο μέλλον ως αποδεικτικά στοιχεία σε αυτό που οι  ειδικοί προειδοποιούν ότι μπορεί να είναι η μεγαλύτερη σύρραξη στην Ευρώπη από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Όλα αυτά τα αποδεικτικά στοιχεία πρέπει να εξαφανιστούν; Ιδού η Ρόδος, ιδού και το δίλημμα.

Υπάρχει ένα αδιάσειστο επιχείρημα ότι- τουλάχιστον δημοσίως- θα πρέπει να εξαλειφθούν. Η Ρωσία προωθεί την παραπληροφόρηση ως πρόσχημα για την εισβολή, δήλωσε ο πρόεδρος Μπάιντεν την Τρίτη.

Στο μεταξύ οι ειδικοί έχουν ήδη πιάσει δουλειά με σηκωμένα μανίκια, κατεβάζοντας και αφαιρώντας, από βάσεις δεδομένων, αφηγήσεις που έχουν «ξεφυτρώσει» στο Facebook, στο Telegram (σ.σ. εφαρμογή σαν το whatapp ή το messenger, αλλά υποτίθεται με υψηλότερα επίπεδα προστασίας επικοινωνίας) και όπου άλλου, που κάνουν λόγο για δυτική επιθετικότητα και υποτιθέμενη βία από τις δυνάμεις της Ουκρανίας, αναφέρει μεταξύ άλλων ο ιστότοπος Protocol.

Αφήνοντας τέτοιο περιεχόμενο ελεύθερο απλώς το ρίσκο, το ψέμα να αλωνίζει  θα ήταν μεγάλο.

«Με τα ψέματα η Ρωσία θέλει να αιτιολογήσει την εισβολή», είπε o Γκράχαμ Μπρούκι, διεθυντής του DFRLab (Digital Forensic Research Lab), μια «δεξαμενή σκέψης» διεθνών υποθέσεων με έδρα την Ουάσιγκτον, συμπληρώνοντας ότι σε «μια εμπόλεμη περιοχή πρέπει να μετριάσεις τις διαδικτυακές «εισβολές» που  κάνουν τον πόλεμο χειρότερο για τους ανθρώπους». 

Το πάθημα, σε Συρία και Μιανμάρ, μάθημα

Την ίδια στιγμή το κόστος από την κατάργηση τέτοιου περιεχομένου είναι μεγάλο. Ακτιβιστές ανθρώπινων δικαιωμάτων, αρχειοφύλακες, οργανισμοί Δικαιοσύνης πήραν σκληρό μάθημα στο πρόσφατο παρελθόν με τον Εμφύλιο στη Συρία και το στρατιωτικό πραξικόπημα στην Μιανμάρ.

Πέρσι, έπειτα από το πραξικόπημα στην Μιανμάρ, το YouTube «κατέβασε» κανάλια που διαχειρίζονταν οι στρατιωτικές δυνάμεις της χώρας με την ελπίδα ότι θα απέτρεπε νέες υποκινήσεις βίας.

Την ίδια στιγμή όμως προκάλεσε εμπόδια σε  ανθρωπιστικούς και νομικούς φορές που προσπαθούσαν να φέρουν ενώπιον της Δικαιοσύνης τους υπαίτιους της βίας αυτής, όπως αναφέρει ο Μπεν Στρικ, διευθυντής ερευνών Centre for Information Resilience (σ.σ. το Κέντρο για την Αυθεντικότητα της Πληροφορίας είναι μη κερδοσκοπικός οργανισμός ελέγχου εγκυρότητας ειδήσεων), το οποίο έχει καταγράψει παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Μιανμάρ και το Αφγανιστάν, αλλά και την ανάπτυξη στρατευμάτων στην Ουκρανία.

Οι ακτιβιστές κάνουν αγώνα δρόμου ώστε να προλάβουν να συγκεντρώσουν όσο περισσότερα στοιχεία μπορούν πριν διαγραφούν.

Στις αρχές Φεβρουαρίου η Arweave, με σταρταπ εταιρεία διανομής κρυπτογραφημένων ψηφιακών δεδομένων, απηύθυνε δημόσια έκκληση ζητώντας από τον κόσμο να της στέλνει ότι στοιχεία μπορούσαν να δρουν στο διαδίκτυο για την- από τότε- διαφαινόμενη σύγκρουση προκειμένου να δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων την οποία όμως κάμια πλατφόρμα δεν θα μπορούσε να προσεγγίσει και καμία κυβέρνηση να λογοκρίνει.

Το δίδαγμα της εμπειρίας

Μέσα σε μόλις οκτώ ημέρες, οι ομάδα αρχειοθέτησης της Arweve, συγκέντρωσε τρία εκατομμύρια αντικείμενα, με εύρος από κυβερνητικά δελτία τύπου μέχρι TikToks και παραπλανητικά προπαγανδιστικά βίντεο.

Για τον Σαμ Γουίλιαμς, ιδρυτή της Arweave, είναι εξίσου σημαντική με την διαφύλαξη της αλήθειας, η διατήρηση της ρωσικής προπαγάνδας σε αρχείο.

«Η πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης εστιάζουν τις προσπάθειες τους ώστε οι άνθρωποι να συνομιλούν μεταξύ τους. Εμείς επικεντρώνουμε τις προσπάθειες μας ώστε να βοηθήσουμε τους ιστορικούς να έχουν καθαρή οπτική και να κατανοήσουν έπειτα από 20, 30, 100 χρόνια, τί συνέβη σήμερα», σημείωσε ο Γουίλιαμς.

Καθώς οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης εξελίσσονται σε σημαντικό πεδίο μάχης στο πλαίσιο παγκόσμιων συγκρούσεων, καλούνται να δώσουν απάντηση σε ένα σημαντικό ερώτημα, θεωρεί ο Μπρούκι: «Πως να περιορίσουν το επιβλαβές περιεχόμενο που χειροτερεύει τον πόλεμο για τους αμάχους και ταυτόχρονα να διασφαλίζουν αποδεικτικά στοιχεία για πιθανά εγκλήματα πολέμου και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Το θέμα είναι ότι δεν υπάρχει, για την ώρα,  ένα διεθνώς θεσπισμένο πλαίσιο που θα ρυθμίζει τέτοια ζητήματα. 

Διαβάστε επίσης:

Η ρωσική εισβολή σε απευθείας συνδέσεις και έκτακτες εκπομπές

ΕΡΤ: Πιο δυνατά και παντού ακούγεται πλέον η «Φωνή της Ελλάδας»

Εισβολή στην Ουκρανία: Ο Alpha αναπροσαρμόζει το πρόγραμμά του