Σφοδρές αντιδράσεις προκαλεί ο Νέος Σωφρονιστικός Κώδικας με ορισμένα από τα κεκτημένα δικαιώματα των κρατουμένων να θίγονται βάναυσα, ενώ επί μέρους διατάξεις, που προωθεί το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, οδηγούν ακόμη και στην επί της ουσίας κατάργησή τους.

Ήδη, η αρμόδια Επιτροπή της Βουλής έκανε την Τετάρτη δεκτό επί της αρχής το σχέδιο νόμου, ωστόσο υπέρ τάχθηκαν μόνο οι βουλευτές της κυβερνώσας ΝΔ. ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ και Ελληνική Λύση επιφυλάχθηκαν για την Ολομέλεια ενώ το ΚΚΕ μαζί με το ΜέΡΑ25 δήλωσαν ότι καταψηφίζουν.

Πίσω… ολοταχώς

Η κριτική από νομικούς αλλά και κρατούμενους για όσες αλλαγές επιχειρεί η κυβέρνηση με το εν λόγω νομοσχέδιο, το οποίο ειρήσθω εν παρόδω έχει τη «σφραγίδα» της Σοφίας Νικολάου, επικεντρώνεται κυρίως (αλλά όχι μόνο) στο ζήτημα των αδειών.

Συγκεκριμένα, οι τροποποιήσεις που δρομολογούνται οδηγούν στη συρρίκνωση του θεσμού των τακτικών αδειών ενώ στην περίπτωση των εκπαιδευτικών αδειών οι προϋποθέσεις που πρέπει πλέον να πληροί ο κρατούμενος συνεπάγονται επί της ουσίας την κατάργησή τους.

Πιο αναλυτικά, όσον αφορά τους καταδικασμένους σε ποινή κάθειρξης για μια σειρά από εγκλήματα, όπως τρομοκρατία, εσχάτη προδοσία, εμπόριο ναρκωτικών, ανθρωποκτονία, αιματηρή ληστεία, ο Νέος Σωφρονιστικός Κώδικας καταργεί εντελώς τον θεσμό της άδειας, ενώ για τους υπόλοιπους που έχουν καταδικαστεί σε ισόβια μεταθέτει το δικαίωμα αίτησης στα δώδεκα χρόνια, από τα δέκα που ήταν μέχρι σήμερα.

Παράλληλα σύμφωνα με τον νέο κώδικα, οι πολυισοβίτες θα μπορούν να αιτηθούν άδεια όταν συμπληρώσουν τα 22 χρόνια εγκλεισμού, δηλαδή τρία χρόνια πριν θεμελιώσουν δικαίωμα για να υποβάλλουν αίτημα αποφυλάκισης.

Την ίδια ώρα, το νέο νομοσχέδιο επιχειρεί να παγιώσει την υπαγωγή των φυλακών στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη ενώ αναβιώνει τις φυλακές τύπου Γ ως «Καταστήματα Αυξημένης Ασφαλείας», όχι μόνο για τους καταδικασμένους για τρομοκρατία αλλά και για άλλους κρατουμένους.

Αργύρης Συρίγος: Νομοθετώντας μνησίκακα…

Αναχρονιστική κατεύθυνση

«”Όποιος τιμωρείται, δεν είναι πια εκείνος που έχει κάνει την πράξη. Είναι πάντα ο αποδιοπομπαίος τράγος” έγραφε το μακρινό 1881 ο μεγάλος Γερμανός διανοητής Φρειδερίκος Νίτσε, όταν στο πρώτο του εκδοθέν φιλοσοφικό έργο με τίτλο “Χαραυγή”, κατέτασσε τη μνησικακία στις αξίες των πνευματικά αδύναμων. Περίπου ενάμιση αιώνα μετά, διαβάζοντας το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου για τον νέο Σωφρονιστικό Κώδικα, καθίσταται σαφές ότι το πέπλο αντικειμενικότητας που οφείλει να έχει ένα σύγχρονο δημοκρατικό καθεστώς όταν νομοθετεί, έχει δώσει τη θέση του σε μια μνησίκακη και αυταρχική νομοθετική πρωτοβουλία, που αντιμετωπίζει τους κρατούμενους, όχι ως πολίτες του Κράτους Δικαίου αλλά ως διαρκώς ύποπτους εχθρούς του κοινωνικού συνόλου.

Φυσικά, το ζήτημα της σωφρονιστικής πολιτικής συνιστά συνολικότερο επίδικο, που δεν θα μπορούσε να επιλυθεί μονάχα με την τροποποίηση του ισχύοντος – υψηλού επιπέδου και σημαντικά προοδευτικού για την εποχή του- νομοθετήματος. Τούτο διότι, έχει παρατηρηθεί ότι η Πολιτεία αποφεύγει να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την υλοποίηση των εκάστοτε επαγγελιών βελτίωσης του σωφρονιστικού πλαισίου, λόγω της οικονομικής δυστοκίας, της “εθιμικής” υποβάθμισης του ζητήματος των δικαιωμάτων των κρατουμένων και της απουσίας επαρκούς ιδεολογικής νομιμοποίησης από την κοινωνική πλειοψηφία, για τη λήψη ριζοσπαστικών μέτρων με την προοπτική να ξεφύγει η αντιμετώπιση της κοινωνικής ομάδας των κρατουμένων από το πλαίσιο της τιμωρίας και να κατευθυνθεί σε ένα πραγματικά σωφρονιστικό πλαίσιο επανένταξης τους στην κοινωνία. Τούτων δεδομένων, οι προσδοκίες/ ελπίδες από τον νομικό και όχι μόνο κόσμο, για οιοδήποτε νομοθέτημα αφορά την σωφρονιστική νομοθεσία είναι πάντοτε μεγάλες. Το εν λόγω σχέδιο νόμου, όχι μόνο δεν τις ικανοποίησε, τουναντίον βρίσκεται σε μια αναχρονιστική κατεύθυνση» λέει στο topontiki.gr ο δικηγόρος Αργύρης Συρίγος.

Ανεπαρκείς οι θετικές προσθήκες

«Παρά το γεγονός ότι σε αυτό υπάρχουν νομοτεχνικές και ουσιαστικές προσθήκες σε μια θετική κατεύθυνση, όπως η αντικατάσταση του όρου «Κατάστημα Κράτησης» με τον όρο «Σωφρονιστικό Κατάστημα» στο σύνολο του νομοθετήματος, η κατοχύρωση δικαιώματος προσφυγής των κρατουμένων για τις συνθήκες κράτησης τους (βλ. άρθρο 8 του σχεδίου), η κατοχύρωση πρόβλεψης για την αντιμετώπιση οδοντιατρικών προβλημάτων των κρατουμένων (βλ. άρθρο 28 του σχεδίου), η προσθήκη των μητέρων και των βρεφών στις κατηγορίες των κρατουμένων που χρήζουν ειδικής διατροφής (βλ. άρθρο 32 του σχεδίου) και η προσθήκη των συμβεβλημένων με σύμφωνο συμβίωσης κρατουμένων που υπό προϋποθέσεις δικαιούνται έκτακτη άδεια (βλ. άρθρο 52 του σχεδίου), η συνολική του ανάγνωση του τις καθιστά ανεπαρκείς» σχολιάζει ο συνήγορος της Πολιτικής Αγωγής στη δίκη της Χρυσής Αυγής.

Επίθεση στα δικαιώματα των κρατουμένων

Αναφορικά με τις άδειες των κρατουμένων ο Αργύρης Συρίγος κάνει λόγο για αλλαγές που συνεπάγονται επίθεση στα δικαιώματα των κρατουμένων, επίθεση ικανή ώστε το νομοσχέδιο να χαρακτηριστεί μνησίκακο και τιμωρητικό.

«Η παντελής έλλειψη οιασδήποτε ουσιαστικής προσθήκης στο Κεφάλαιο 7 με τίτλο ΜΟΡΦΩΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ, και στο Κεφάλαιο 8 με τίτλο ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ, σε συνδυασμό με την διαγραφή του τελευταίου εδαφίου της παρ. 9 του άρθρου 35, όπου προβλεπόταν πως αν επιβληθεί πειθαρχικός περιορισμός κατά τη διάρκεια των σπουδών του κρατουμένου, η έκτιση του μέτρου μπορεί να γίνει κατά τη διάρκεια των διακοπών ή αργιών, από κοινού με την θέσπιση αυστηρότερων χρονικών προϋποθέσεων αναφορικά με τη χορήγηση τακτικών αδειών (βλ. άρθρο 50 του σχεδίου) αλλά και την σημαντική αύξηση των αρνητικών προϋποθέσεων για την χορήγηση εκπαιδευτικών αδειών (βλ. άρθρο 53 του σχεδίου) φανερώνουν μια επίθεση στα δικαιώματα των κρατουμένων, ικανή για να χαρακτηρίσει το περί ου ο λόγος σχέδιο νόμου μνησίκακο και τιμωρητικό. Ειδική μνεία πρέπει να γίνει στην υπ’ αριθ. Ε περίπτωση που προστίθεται στο α. 58 του σωφρονιστικού κώδικα, η οποία αναφέρει ότι δεν χορηγείται εκπαιδευτική άδεια στον κρατούμενο αν συντρέχουν ειδικοί λόγοι που δικαιολογούν την προσδοκία ότι υπάρχει κίνδυνος φυγής ή κακής χρήσης της άδειας. Δεν είναι άραγε αυτή η διάταξη μια αόριστη και ασαφής πρόβλεψη που δύναται να χρησιμοποιηθεί ανέλεγκτα αν όχι επικίνδυνα από τον εκάστοτε εφαρμοστή του δικαίου; Δεν είναι άραγε πασίδηλο σε όποιον ασχολείται με τις νομικές επιστήμες ότι ο νομοθέτης δεν μπορεί να προβαίνει σε τέτοιες διατυπώσεις καθώς θέτει τον εφαρμοστή του δικαίου σε θέση δημιουργού του;» αναρωτιέται ο δικηγόρος.

Με αφορμή τις προβληματικές και αναχρονιστικές διατάξεις του νομοσχεδίου ο δικηγόρος της οικογένειας Φύσσα, υπογραμμίζει τέλος «την ανάγκη χάραξης μιας πραγματικά προωθητικής κατεύθυνσης σωφρονιστικής πολιτικής, μακριά από λογικές τιμωρίας, εκδίκησης και μνησικακίας».

Θεοφίλου: Αυστηροποίηση των συνθηκών διαβίωσης και περιστολή των δικαιωμάτων

«Οι αλλαγές που προτείνονται στον νέο Σωφρονιστικό Κώδικα, μας επιστρέφουν στην πριν το 1999 πραγματικότητα. Για να καταλάβουμε τι προμηνύουν αυτές οι αλλαγές μπορούμε ανατρέξουμε στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 1990. Τα αίσχη της σωφρονιστικής υπηρεσίας, οι βασανισμοί κρατουμένων αλλά και οι αιματηρές εξεγέρσεις αποτελούσαν καθημερινή είδηση.

Ο Σωφρονιστικός Κώδικας του 1999 είναι ουσιαστικά ο πρώτος που επιχειρεί να ελέγξει, την σωφρονιστική ασυδοσία και να περιορίσει την εξουσία της. Να αναγνωρίζει δικαιώματα για τους κρατούμενους και να επιχειρήσει τον εξορθολογισμό της τιμωρίας στο πεδίο της εκτέλεσης των ποινών» λέει στο topontiki.gr ο Τάσος Θεοφίλου, μέλος του Δικτύου Αλληλεγγύης Κρατουμένων.

«Η ακροδεξιά ατζέντα της Κυβέρνησης και η αιμοδιψής ρητορική του εκλογικού κοινού (και δυστυχώς όχι μόνο) που απευθύνεται, φαίνεται να βρίσκει αν όχι απολαυστική, τουλάχιστον χρήσιμη και λειτουργική μια ανεξέλεγκτη αυστηροποίηση των ποινών και των όρων διαβίωσης των κρατουμένων στις Ελληνικές Φυλακές.

«Έχει σημασία να σημειωθεί ότι η αυστηροποίηση των συνθηκών διαβίωσης και η περιστολή των δικαιωμάτων των κρατουμένων μοιάζει να ανταποκρίνεται στην σοσιαλμιντιακή κουλτούρα της αρένας που με αφορμή την κάθε είδηση του αστυνομικού ρεπορτάζ ζητάει κρεμάλες και γδαρσίματα στην Πλατεία Συντάγματος, παρά σε επιστημονικά δεδομένα.

Η αυστηροποίηση και η οπισθοδρόμηση αντανακλάται ακόμα και στο συμβολικό πεδίο με την επαναφορά του χαρακτηρισμού από «Καταστήματα Κράτησης», στον πριν το 1999 χαρακτηρισμό «Σωφρονιστικό Κατάστημα». Εγκαταλείπεται δηλαδή η προσέγγιση που ήθελε τον κρατούμενο να είναι κάποιος παραβάτης που πληρώνει το τίμημα της πράξης του με στέρηση της ελευθερίας και επανέρχεται αυτή του πορωμένου εγκληματία που η πολιτεία οφείλει να σωφρονίσει» λέει ο Τάσος Θεοφίλου.

«Σε κάθε περίπτωση η αυστηροποίηση των όρων διαβίωσης των κρατουμένων, όπως δείχνει και η εμπειρία των αμερικανικών φυλακών, μόνο ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία μπορεί να λειτουργήσει.

Όσο μεγαλύτερη η πίεση του εγκλεισμού, η απουσία κινήτρων και η έλλειψη προοπτικής από πλευράς των κρατουμένων τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα για βίαια ξεσπάσματα και προσκόλληση στην παραβατική συμπεριφορά και δραστηριότητα» καταλήγει.

Επιστολή διαμαρτυρίας από ισοβίτες και πολυισοβίτες

Οι άμεσα θιγόμενοι από τις αλλαγές που προωθεί το υπουργείο, συνέταξαν με τη σειρά τους υπόμνημα διαμαρτυρίας, που απευθύνεται στον Τάκη Θεοδωρικάκο, τον Πρόεδρο της Βουλής αλλά και όλους τους βουλευτές.

Στην ανοιχτή επιστολή που υπογράφουν ισοβίτες και πολυισοβίτες, την οποία δημοσίευσε πρώτο το omniatv, γίνεται λόγος για «απάνθρωπο Σωφρονιστικό Κώδικα» που είναι πιθανόν να επιφέρει εξεγέρσεις και σκληρές αντιδράσεις μέσα στις φυλακές.

«Είμαστε άνθρωποι και όχι τέρατα ούτε αποδιοπομπαίοι τράγοι. Ο σωφρονισμός δεν επέρχεται με αυταρχικές διατάξεις, νόμους και αλλαγές αλλά με Ανθρωπιά, σύνεση και λογική» υπογραμμίζουν οι κρατούμενοι.

Όλη η επιστολή:

«Κύριε Υπουργέ, Κύριοι Βουλευτές

Σας αποστέλλουμε το σημερινό Υπόμνημα-διαμαρτυρίας μας με σκοπό όχι να σας ευαισθητοποιήσουμε ούτε να σας συγκινήσουμε αλλά να σας υποδείξουμε το αυτονόητο και το λογικό.

Καταθέσατε στην Επιτροπή της Βουλής Νομοσχέδιο που αφορά τον Σωφρονιστικό Κώδικα και συγκεκριμένα τροποποίηση των άρθρων 55-56 χορήγηση Τακτικών Αδειών.

Η τροποποίηση αυτή, το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν θα επιφέρει ούτε αποτελεί σωφρονισμό, αφού μέχρι στιγμής ο θεσμός των αδειών λειτουργεί επιτυχώς με σχεδόν μηδενικές «απώλειες». Προσπαθείτε λόγω, προφανώς, των εκλογών και βεντέτας μιας οικογένειας με έναν συγκεκριμένο κρατούμενο, να ψηφίσετε έναν απάνθρωπο και σκληρό Σωφρονιστικό Κώδικα.

Προσπαθείτε αντί να σωφρονίσετε τους ισοβίτες κρατούμενους να τους μετατρέψετε σε τέρατα. Αυτό το αποτέλεσμα θα επιφέρετε δυστυχώς.

Η τροποποίηση του Σωφρονιστικού Κώδικα που προσπαθείτε να ψηφίσετε πιθανόν να επιφέρει εξεγέρσεις και σκληρές αντιδράσεις από τους κρατούμενους τους οποίους πιθανόν να τους θεωρείτε τέρατα και αυτό προσπαθείτε να περάσετε στην κοινωνία προκειμένου έτσι να κερδίσετε την ψήφο του ελληνικού λαού. Δεν είμαστε τέρατα αλλά πληρώνει ο καθένας τα αδικήματα και τις πράξεις που έχει πραγματοποιήσει.

Ο θεσμός της άδειας βοηθάει ψυχολογικά και ηθικά στην ομαλή επανένταξη του κρατούμενου καθώς και στην επανασύνδεση με την οικογένεια του και το κοινωνικό σύνολο. Προετοιμάζει επίσης το έδαφος για την ομαλή επανένταξη του στην κοινωνία ως φυσιολογικός άνθρωπος και όχι ως τέρας, όπως επιθυμείτε εσείς.

Πολλοί πολυισοβίτες έχουν δημιουργήσει οικογένεια και παιδιά στις τακτικές άδειες, έχουν επανασυνδεθεί με τις οικογένειες τους, έχουν αποκτήσει παιδιά και εσείς προσπαθείτε να διαλύσετε ό,τι πιο όμορφο έχουν. Τις οικογένειες τους.

Πρέπει σήμερα κιόλας να σταματήστε αυτόν τον απάνθρωπο Σωφρονιστικό Κώδικα και ιδίως το άρθρο 55-56 που αφορά τις τακτικές άδειες. Να σταματήσετε τις μεθοδεύσεις για να μαζέψτε ψήφους στις πλάτες των κρατουμένων, διότι δεν θα πετύχετε τίποτα.

Δεν μπορείτε με βίαιο τρόπο να αλλάζετε κάθε έξι μήνες ή έναν χρόνο τους νόμους διότι όπως γνωρίζετε καλά η βία φέρνει βία.

Πρέπει να αφουγκραστείτε και την δικιά μας φωνή, την δικιά μας κραυγή που φωνάζει δυνατά και ηχηρά: «φτάνει πια». Μην παίζεται με την υπομονή μας. Είμαστε άνθρωποι και όχι τέρατα ούτε αποδιοπομπαίοι τράγοι. Ο σωφρονισμός δεν επέρχεται με αυταρχικές διατάξεις, νόμους και αλλαγές αλλά με Ανθρωπιά, σύνεση και λογική.

Είμαστε άνθρωποι και όχι τέρατα. Για αυτούς αποφασίζετε μόνοι σας και αυταρχικά. Για τους ανθρώπους-κρατούμενους.

Περιμένουμε να αφουγκραστείτε την διαμαρτυρία μας και να βάλετε φρένο σε αυτήν αλλόκοτη και απάνθρωπη αλλαγή. Εκσυγχρονισμό λέτε όχι οπισθοδρόμηση. Περιμένουμε τις δικές σας παρεμβάσεις. Βουλευτών, υπουργών και αρμοδίων».

Διαβάστε επίσης:

Βασίλης Μάγγος «παρών», δικαιοσύνη… «απούσα»

Ο «βιασμός» της 12χρονης από τα ΜΜΕ

Χρυσή Αυγή: Τα γεγονότα που σήμαναν την αρχή του τέλους – Τι λέει στο topontiki.gr η δικηγόρος της οικογένειας Φύσσα, Ελευθερία Τομπατζόγλου