Ανάμεσα σε θέατρο («Dogville» στο θέατρο «Ακάδημος»), τηλεόραση (επάνοδος μέσα από τον «Σασμό» του Alpha στον εμβληματικό ρόλο του Παύλου Βρουλάκη που επιστρέφει στην Κρήτη για να πάρει εκδίκηση για τον θάνατο των δύο ανιψιών του), κινηματογράφο («Εκεί που ζούμε» του Σωτήρη Γκορίτσα) και ένα εκδοτικό εγχείρημα (το μυθιστόρημα «Να θυμηθώ να παραγγείλω»)- το δεύτερο έπειτα από καιρό- κινείται ο Στέλιος Μάινας λες και είναι… σβούρα.

Πάντα υπάρχει λόγος για μια συνέντευξη με τον πολυσχιδή καλλιτέχνη, φέτος ένας λόγος- ή μήπως δύο;- παραπάνω καθώς τον ξαναβλέπουμε στην τηλεόραση και στον χώρο του βιβλίου έχοντας μεσολαβήσει μια ντουζίνα χρόνια.

Δημιουργός μακράς ωρίμανσης;
Πέσαν πολλά μαζί αλλά υπολόγισε ότι πέρασα δύο χρόνια αγρανάπαυσης. Κορονοϊού ένεκα. Απλώς κάποια πράγματα τυχαίνουν. Δεν τα προγραμματίζω. Οι προγραμματισμοί μάς διαψεύδουν. Επίσης, μεγαλώνοντας πέφτουν οι βιορυθμοί, συν του ότι δεν έχω τη ζέση και τη διάθεση να εμπλέκομαι σε 200 πράγματα ταυτόχρονα. Αλλά και επειδή πρέπει να υπάρχει ένα ποσοστό υπευθυνότητας απέναντι σε ότι αναλαμβάνουμε. Αυτό πιστεύω.

Ο «Σασμός» πώς μπήκε στην εξίσωση;
Από θέμα τύχης καθαρά. Στη δουλειά που κάνουμε, στην τηλεόραση, παρατηρώ πως δουλεύουν ηθοποιοί και τεχνικοί. Κυρίως οι τεχνικοί. Εκεί λοιπόν ένιωσα, είδα, να δουλεύουν με αυταπάρνηση και να μην βαρυγκωμούν.

Είναι συγκινητικό να εργάζονται τόσοι άνθρωποι σε καθημερινή βάση με καλλιτεχνικούς όρους και να είναι και ευδιάθετοι. Γι’ αυτό δέχθηκα να συμμετάσχω στη σειρά.

Στο «Σασμό», 12 χρόνια μετά το «Νησί» και τώρα το νέο βιβλίο «Να θυμηθώ να παραγγείλω», 12 χρόνια έπειτα από το πρώτο, «Τα φαινόμενα απατούν». Θέλατε τον χρόνο σας;
Τα δύο βιβλία γράφονταν σχεδόν παράλληλα. Να αποσαφηνίσω εδώ κάτι. Δηλώνω φιλαναγνώστης. Δεν θεωρώ ότι έχω λογοτεχνική ικανότητα. Γι’ αυτό και η μέθοδος με την οποία γράφω είναι αυτοσχεδιαστική- εμπειρική.

Είναι η μέθοδος των γυμνασιακών χρόνων. Με τον ίδιο τρόπο- γράψε- σβήσε- που έγραφα έκθεση στα 16- 17 μου, έγραψα τα δύο βιβλία.

Το κίνητρο ποιο είναι;
Αν αγαπώ και θαυμάζω κάτι, σε αυτά που έγραψα αποτυπώνω ένα κομμάτι αυτού που θαυμάζω και αγαπώ. Έχω αγαπήσει και θαυμάσει συγγραφείς για την ιδιοσυστασία τους αυτό που τους κάνει ξεχωριστούς.

Ο Παπαδιαμάντης έγραφε και μιλούσε για την παραμυθία, τη μίμηση. Η παραμυθία είναι η παραβολή. Οι άνθρωποι θέλουν να τους μιλάς με παραβολές, δε θέλουν να τους λες την αλήθεια κατάφατσα. Ο δημιουργός μιμείται. Το ίδιο συμβαίνει και στο θέατρο.

Είναι αυτό που έχει πει και ο Αριστοτέλης δηλαδή…
Η μίμηση είναι η αποτύπωση και η συνέχεια μιας ενέργειας που προσφέρεται από τον συγγραφέα προς τον αναγνώστη ή προς τον θεατή. Είναι διαμεσολάβηση. Είναι ένα τετ α τετ. Με μια διαφορά, ειδοποιό. Το θέατρο είναι ο λόγος της αμεσότητας.

Το γραπτό έχει διαχρονικότητα. Είναι για πάντα. Το ίδιο συμβαίνει και με τον κινηματογράφο. Το θέατρο έχει το εφήμερο. Τη γοητεία ότι θα εξατμιστεί. Έχει όμως ένα προσόν: είναι ο δημιουργός της μυθολογίας. Έχει όμως την απουσία του ενεστώτα χρόνου. Θα με ενδιέφερε να κάνω μόνον κινηματογράφο.

Γιατί;
Διότι η αποτύπωση που κάνει ο κινηματογράφος δεν είναι εφικτή στο θέατρο. Στον κινηματογράφο δεν επιτρέπεται το λάθος. Στο θέατρο αν κάνεις λάθος στην επόμενη παράσταση, το έχεις διορθώσει. Το θέατρο είναι βραδυφλεγής εργασία.

Απαιτεί αργή ωρίμανση, ενώ ο κινηματογράφος είναι η Τέχνη του εδώ και τώρα.

Και η τηλεόραση;
Είναι παράλληλος τρόπος που μιμείται τον κινηματογράφο. Η τηλεόραση υπόσχεται στον θεατή τη συνέχεια. Δηλαδή επίσκεψη στο σπίτι με την υπόσχεση της χαλάρωσης. Ο κόσμος βλέπει τηλεόραση και χαλαρώνει. Στον κινηματογράφο ή στο θέατρο δεν πας για να χαλαρώσεις.

Η τηλεόραση έχει αυτό το τεράστιο προσόν να μπαίνει στα σπίτια των ανθρώπων. Είναι τεράστια ευθύνη. Διότι δεν πρέπει να μπεις σε ένα σπίτι χωρίς, προηγουμένως, να έχεις σκουπίσει τα πόδια σου. Είναι υποχρέωση να σέβεται τον τηλεθεατή και όχι να τον εκμεταλλεύεται.

Να τον βάζει σε ένα παραμύθι. Η ψυχαγωγία έχει την έννοια του παραμυθιού. Ο μύθος, η παραμυθία έχει το φανταστικό- έλεγε ο Παπαδιαμάντης «υπάρχει ένα ποσοστό παραμυθίας στη ζωή μας και αυτό θέλω να αποτυπώσει με τα γραπτά μου».

«Σκουπίζει τα πόδια» της η τηλεόραση προτού «μπει»;
Είναι ένα πολυεργαλείο με πάρα πολλά πρόσωπα, για όλα τα γούστα. Υπάρχει το ΕΣΡ που βάζει κανόνες, αλλά μέσα στο πλαίσιο του πλουραλισμού και της ελευθερίας του λόγου, επιλέγει κάποιος τί θα δει. Παρ ’όλα αυτά, χρειάζεται αυτορρύθμιση.

Και με τη μονοσήμαντη ενημέρωση;
Είναι φαινόμενο του καιρού, παγκόσμιο. Γενικότερα ο πλανήτης περνά κρίση αξιών, προσανατολισμού. Όλη η ανθρωπότητα βρίσκεται σε αναδιαπραγμάτευση με τον εαυτό της. Περνά φάση αναζήτησης άξονα. Αυτό είναι αγχωτικό, αποπροσανατολιστικό.

Δεν έχει περάσει καιρός πολύς από την είδηση που συγκλόνισε την παγκόσμια κοινή γνώμη ότι στη Γαλλία είχαν τεμαχίσει ένα παιδί και το κυκλοφορούσαν σε μια βαλίτσα- κάτι ανάλογο συνέβη και στην Ελλάδα.

Αυτό μας φέρνει στο «Dogville». Πριν από περίπου μια 20ετία ο Τρίερ έγραψε το έργο αυτό για να δείξει πως οι κοινωνίες αποανθρωπίζονται και περνούν στην αναισθησία.

Ένα είδος κοινωνικού πειράματος επι σκηνής;
Είναι κυνική παραβολή ενός ευαίσθητου δημιουργού, ο οποίος με σκληρά μέσα προσπαθεί να πει πόσο αγαπά αυτόν τον κόσμο, χωρίς όμως να συμμετέχει σε αυτόν- ζει απομονωμένος σε ένα τροχόσπιτο, προφανώς πληγωμένος από τους ανθρώπους.

Αυτό που παρουσιάζουμε στο θέατρο «Ακάδημος» είναι μια ομαδική εργασία με ομοιογένεια υλικού και αυτό είναι ευλογία. Διαφορετικά είναι δυστυχία. Εγώ είμαι τυχερός.

Το καλό επικοινωνεί με το κοινό, ταξιδεύει με τους ηθοποιούς και έτσι αντιλαμβανόμαστε ότι η παραμυθία είναι ιαματική.

Και η ιστορία με την αναισθησιολόγο του βιβλίου σας «Να θυμηθώ να παραγγείλω» σε αυτό «πατάει»; Την ίαση με διαμεσολαβητικό τρόπο;
Είναι μια ιστορία πίσω στο χρόνο. Ο Γιόχαν, φίλος δεκαετιών, πριν από περίπου μια 15ετία διαγνώστηκε με καρκίνο στον πνεύμονα. «Μού είπαν οι γιατροί να βαστώ μικρό καλάθι», μού είχε πει, τότε και συνέχισε λέγοντας «θα κάνω συμβόλαιο ευθανασίας. Δίνω το δικαίωμα στη γυναίκα μου να προχωρήσει στην ευθανασία μου όταν η κατάσταση φθάσει στο απροχώρητο».

Αυτό ήταν το έναυσμα για μένα να ασχοληθώ με την ευθανασία και την έννοια του θανάτου, διότι η ευθανασία είναι επιλογή, είναι αυτοκτονία, πέρα από το όριο της φυσικής πράξης. Ευτυχώς οι ιατρικές προγνώσεις διαψεύστηκαν. Ο καλός μου φίλος θεραπεύτηκε.

Έχω διαβάσει πολλούς συγγραφείς που είχαν ασχοληθεί με το ζήτημα αυτό. Κι έπλασα μια ηρωίδα αναισθησιολόγο- συνειδητή επιλογή το φύλο καθώς η γυναίκα τύκτει διότι είναι ο γιατρός που καταπολεμά τον πόνο. Δημιούργησα έναν καμβά με μια ηρωίδα που παραβαίνει τον ηθικό κώδικα και καταλήγει στη φυλακή.

Δεν δίνω απαντήσεις. Θέτω ερωτηματικά: που σταματά το όριο του ανθρώπου; Έχει ο άνθρωπος το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και μέχρι που φθάνει; Πού βρίσκεται η οροφή του ηθικού κώδικα της ιατρικής δεοντολογίας.

Θα μπορούσε να γίνει ταινία;
Είναι ένα βιβλίο με εικόνες. Είναι όλο ντεκουπαρισμένο.

Πώς και δεν το προτείνατε στον Σωτήρη Γκορίτσα;
Δεν μπορώ να προτείνω. Το θεωρώ προσβλητικό και εξυπνακίστικο να προτείνω κάτι που έχω κάνει.

Συνεργάζεστε για τρίτη φορά μαζί του. Τί σάς «δένει»;
Υπάρχει εκείνη η εκλεκτική συγγένεια. Συμβαίνει στη ζωή να συναντάς ανθρώπους να ανταλλάζεις πράγματα να περνά καιρός κι όταν ξαναβρίσκεσαι αυτό που αισθάνεσαι να είναι έντονο, «ζωντανό» λες και έχεις τακτική επικοινωνία μαζί του.

Η συγγένεια αυτή πατά σε ένα χιούμορ αυτοσαρκασμού, σε μια κοινωνική κριτική έντονη που διαθέτει ο Σωτήρης ακια και σε μια στάση ιδιώτευσης που εγώ θαυμάζω. Και «κολλάω» με τέτοιους ανθρώπους, που έχουν αυτή την ιδιώτευση.

Έπειτα είναι ασύλληπτα επίμονος, σχεδόν εμμονικός, που παλεύει με το αντικείμενό του, εξαντλεί και τον εαυτό του και το αντικείμενο του πριν το κάνει. Όχι με μεμψιμοιρία αλλά με γενναιοδωρία.

Info
«Dogville» Λαρς Φον Τριερ, σκηνοθεσία Λίλλυ Μελεμέ, θέατρο Ακάδημος (Ιπποκράτους 17, τηλ. 210.3625119). Με τους Έλλη Τρίγγου, Θοδωρή Κατσαφάδο, Νικολέτα Βλαβιανού κ.ά.

«Να θυμηθώ να παραγγείλω», εκδόσεις Μεταίχμιο

«Εκεί που ζούμε» σενάριο/σκηνοθεσία Σωτήρη Γκορίτσα. Με τους Προμηθέας Αλιφερόπουλο, Μάκη Παπαδημητριου, Γεράσιμο Σκιαδαρέση, Ναταλία Τσαλίκη κ.ά.

«Σασμός», Κυριακή- Πέμπτη, 21.00 Alpha

Διαβάστε επίσης

Πέθανε ο «μάγος των soundtracks» Άντζελο Μπανταλαμέντι (Videos)

Χρυσές Σφαίρες 2023: Αυτές είναι οι υποψηφιότητες για ταινίες και σειρές (photos)

Οι τρεις ζωές ενός ήρωα