Η αφήγηση της ζωής ενός ανθρώπου είναι κάτι ανάμεσα σε μια δημόσια εξομολόγηση και μια απόπειρα αυτοψυχανάλυσης. Ιδιαίτερα αν η ζωή του συμπίπτει με μιαν εποχή που η ατομικότητα διατηρούσε ακόμα το ενδιαφέρον της μέσα στη συλλογική προσπάθεια για την αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής – όταν στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, η ανθρωπότητα ποθούσε όσο τίποτε άλλο να σταθεί στα πόδια της και να λυτρωθεί από τον εφιάλτη των δύο Παγκοσμίων Πολέμων.

Συνήθως, οι προσωπικές εξιστορήσεις κινούν το ενδιαφέρον όταν ο αφηγητής είναι διάσημος. Ωστόσο, εκεί, αρκετές φορές, ικανοποιείται η περιέργεια για το πρόσωπο κι όχι η ίδια η ιστορία του αφηγητή. Το βάρος πέφτει στο ποιος τα λέει και όχι στο τι λέει. Αντίθετα, όταν ο αφηγητής είναι ένα καθημερινό πρόσωπο, που θα μπορούσε να είναι ένας αντιπροσωπευτικός εκπρόσωπος της γενιάς του, το ενδιαφέρον στρέφεται στην ίδια τη ζωή ως ιστορία.

Ένα σπάνιο προσόν αυτού του βιβλίου είναι ότι ο συγγραφέας του και ταυτόχρονα ήρωας της ιστορίας του, διηγείται τη ζωή του δίχως πικρία, δίχως μελόδραμα (παρότι έχει άφθονες αφορμές για να το πράξει) και κυρίως δίχως παράπονα, πράγμα μάλλον σπάνιο για άνθρωπο της Αριστεράς που υπέστη ταλαιπωρίες. Διηγείται, λοιπόν, από τη μεριά της ζωής και όχι της ιδεολογίας.

Δεν είναι σύνηθες να διαβάζει κάποιος ανάλογα κείμενα, τα οποία δεν μεμψιμοιρούν, δεν γράφονται με την υστεροβουλία μιας δικαίωσης, αλλά επιχειρούν έναν απολογισμό μιας ζωής που άξιζε τον κόπο! Πρόκειται, λοιπόν, για ένα σπάνιο κείμενο εντιμότητας απέναντι στις προθέσεις της αφήγησης και στον στόχο του, που είναι να περάσει η κληρονομιά αυτής της ζωής από πατέρα σε γιο. Όταν, μάλιστα, ο γιος φέρει το όνομα Λάζαρος, που παραπέμπει στην Ανάσταση, ο συμβολισμός γίνεται ακόμα ισχυρότερος. Ο συγγραφέας με αυτήν του την αφήγηση κληρονομεί τη μνήμη μιας ιστορίας που ξεπερνά την οικογένεια, καθώς είναι ταυτόχρονα και η ιστορία μιας ολόκληρης εποχής που αρχίζει με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και «ενηλικιώνεται» με εμφυλιοπολεμικές μνήμες σε ένα περιβάλλον όπου ο κόσμος και η χώρα προσπαθούσαν σκληρά να οικοδομήσουν έναν καλύτερο κόσμο από τα ερείπια, να ξεφύγουν από τη φτώχεια και την ανέχεια, από τα σπίτια με τα μπαλωμένα ταβάνια που έσταζαν, να καταφέρουν να μάθουν γράμματα, να ξεχωρίσουν την ομορφιά απ’ την ασχήμια, να αποκτήσουν την αίσθηση του δικαίου, να γίνουν πολίτες, να πάρουν τις τύχες των ζωών τους στα χέρια τους, με δυο λόγια, πριν σώσουν την ανθρωπότητα, να προσπαθήσουν να σώσουν τη δική τους ζωή…

Πρόκειται για ένα βιβλίο που ζωντανεύει όλη τη μεταπολεμική Ελλάδα με ασυνήθιστη νηφαλιότητα (πράγμα δύσκολο για μια περίοδο σφοδρών εντάσεων), δίχως μνησικακία και κυρίως δίχως να παρασύρεται από τη φιλοδοξία της γραφής, έτσι που να γίνεται απόλυτα παραστατικό. Η ζωή του Τιμοθέου (συγγραφέα), εκτός από τα ιδιωτικά της περιστατικά, αποκτά ιστορικό ενδιαφέρον, καθώς έχουμε την ειλικρινή μαρτυρία και αποτίμηση ενός ανθρώπου που τη βίωσε ως ενεργός, αριστερών φρονημάτων, πολίτης, ο οποίος ήρθε σε επαφή με πρόσωπα και καταστάσεις που έπαιξαν κυρίαρχο ρόλο στην ιστορική περίοδο που περιγράφει. Ταυτόχρονα με τον ιδιωτικό χρόνο που διατρέχει το βιβλίο, υπάρχει και ο ιστορικός, και αυτός αποκτά ξεχωριστή βαρύτητα, καθιστώντας το βιβλίο αξιομνημόνευτο. Η κρίσιμη για την Αριστερά ιστορική μεταπολεμική περίοδος είναι δοσμένη χωρίς επηρεασμούς από την αριστερή ιδεολογική – κομματική ματιά, η οποία εξελίχθηκε και κυριαρχεί σχεδόν ως… εθνική ιδεολογία – καταλήγοντας στον τραγέλαφο της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛΛ.

Ο συγγραφέας διατυπώνει τις απόψεις και τα συμπεράσματά του μέσα από τη βιωματική του σχέση με την Αριστερά και κυρίως με πρόσωπα που καθόρισαν την ταυτότητά της, όπως ο Ηλίας Ηλιού και διάφορες άλλες προσωπικότητες, κυρίως της ΕΔΑ, τον Μίκη Θεοδωράκη, τους προδικτατορικούς Λαμπράκηδες, τους φοιτητές της δικτατορίας και του Πολυτεχνείου αλλά και όλες τις χαοτικές εξελίξεις στον χώρο της στα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια.

Σε μια ταυτόχρονη διήγηση, ο συγγραφέας μέσα από τα παιδικά, εφηβικά και ενήλικα χρόνια του με την οικογένεια και τους τόπους όπου έζησε, αναπλάθει καθαρά και με θαυμαστή ευκρίνεια όλη την καθημερινή κοινωνική και ιδιωτική ζωή εκείνων των χρόνων, μέσα από μια σειρά αντιπροσωπευτικών περιστατικών ζωής, άλλοτε σπαρταριστών και άλλοτε δραματικών. Ο συγγραφέας ανασκαλεύει και τις δικές του ρίζες στο παρελθόν, καθώς προέρχεται από μια καθαρόαιμη ποντιακή οικογένεια, η ιστορία της οποίας ανήκει στο χαμένο κομμάτι του ανατολικού ελληνισμού, τη μεγάλη πληγή αυτής της εθνικής απώλειας, από τόπους όπου οι άμεσοι προπάτορές μας ήταν οι τελευταίοι Έλληνες μιας τρισχιλιετούς κυρίαρχης ελληνικής παρουσίας στα μέρη αυτά.

Η συνολική διήγηση του συγγραφέα διακρίνεται για την ευθύτητα και την καθαρότητά της, που δεν κρατά σκιές, ούτε κρύβει υστεροβουλίες, έτσι που να ρέει σαν καθαρό ποταμάκι, το οποίο εκβάλλει στη μεγάλη θάλασσα μιας αφήγησης που αφορά τις ζωές όλων μας!

Η κληρονομία του Τιμοθέου στον Λάζαρο!

Τιμόθεος Παπαδόπουλος

Του Λαζάρου

Εκδόσεις: Επίκεντρο

Σελ.: 366

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Ο Κώστας Κουλουφάκος υπήρξε ένας από τους πλέον δραστήριους και ενεργούς διανοουμένους της Αριστεράς στα μεταπολεμικά χρόνια. Δεν παραμέλησε όμως ποτέ την πολυσχιδή συγγραφική του δραστηριότητα, πράγμα που αποδεικνύεται με την πρόσφατη ογκωδέστατη δίτομη έκδοση των δημοσιευμένων του έργων. Πρόκειται για μια σπάνια έκδοση που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κίχλη με τη φιλολογική επιμέλεια του πανεπιστημιακού καθηγητή Γιώργου Ανδρειωμένου, ο οποίος υπογράφει και το επίμετρο. Ο Κουλουφάκος και άλλες προσωπικότητες των γραμμάτων, όπως ο Ρίτσος, ο Αναγνωστάκης, ο Πατρίκιος, πρωταγωνίστησαν στην πνευματική ζωή του τόπου κατά την ταραγμένη μεταπολεμική και μετεμφυλιοπολεμική περίοδο, κυρίως μέσω της έκδοσης του περίφημου περιοδικού «Επιθεώρηση Τέχνης». Η συγγραφική του δραστηριότητα, η αρθρογραφία του, τα δοκίμιά του καθώς και όλο το μεταφραστικό του έργο, συγκεντρώθηκαν σε δυο ογκώδεις τόμους που κυκλοφόρησαν λίγο πριν από τη λήξη του περασμένου έτους.

Διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο της εξαιρετικά επιμελημένης έκδοσης: «Μολονότι το όνομά του είναι γνωστό στους ενασχολούμενους με τα πολιτιστικά δρώμενα της περιόδου, τα γραπτά του παραμένουν εν πολλοίς άγνωστα και δυσπρόσιτα στο ευρύτερο κοινό, όχι μόνο επειδή πολλά από αυτά έχουν δημοσιευτεί με διάφορα ψευδώνυμα, αλλά και γιατί έχουν τυπωθεί σε ποικίλα έντυπα. Το κενό αυτό φιλοδοξούν να καλύψουν οι παρόντες δύο τόμοι, στους οποίους ο καθηγητής Γιώργος Ανδρειωμένος συγκεντρώνει όσα δημοσίευσε ο Κουλουφάκος, είτε αυτοτελώς, είτε σε συλλογικές εκδόσεις, περιοδικά και εφημερίδες, περιλαμβάνοντας σε αυτούς και λιγοστά κείμενα του δημιουργού, τα οποία παραδίδονται σε χειρόγραφη μορφή». 

Κώστας Κουλουφάκος

Τα δημοσιευμένα έργα

[Τόμος 1: Πρωτότυπα]

Φιλολογική επιμέλεια και επίμετρο: Γιώργος Ανδρειωμένος

Εκδόσεις: Κίχλη

Σελ.: 1.318

Κώστας Κουλουφάκος

Τα δημοσιευμένα έργα

[Τόμος 2: Μεταφρασμένα]

Φιλολογική επιμέλεια και επίμετρο: Γιώργος Ανδρειωμένος

Εκδόσεις: Κίχλη

Σελ.: 1.080

Διαβάστε επίσης

Μικρές εκδόσεις, εκλεκτές σελίδες!

Προσφυγιά και μνήμη της Μικρασιατικής Καταστροφής

Μια ιστορία με μυθικά θηρία στο Λονδίνο του 17ου αιώνα