Ο στρατηγικός προσανατολισμός της Τουρκίας, ο τρόπος με τον οποίο ισορροπεί μεταξύ της Δύσης και άλλων παγκόσμιων και περιφερειακών δυνάμεων, καθώς και η επιδίωξή της για περισσότερη ανεξαρτησία δράσης στο ήδη πολύπλοκο παγκόσμιο σύστημα προβληματίζουν ιδιαίτερα τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Αυτός είναι και ο λόγος που ο Αμερικανός Πρόεδρος αποφάσισε να τηλεφωνήσει στον Τούρκο Πρόεδρο λίγες ώρες μετά τα τελικά αποτελέσματα του δεύτερου γύρου των τουρκικών προεδρικών εκλογών.

Ο Τζο Μπάιντεν τηλεφώνησε στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αφενός για να τον συγχαρεί, αφετέρου για να του ζητήσει να βρεθεί λύση στο ζήτημα της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Φυσικά, ο Τούρκος Πρόεδρος δεν έχασε την ευκαιρία και του έθεσε το θέμα της απόκτησης των αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών F-16.

Αυτό που κρατάμε από την πρώτη και σύντομη επικοινωνία των δύο ηγετών είναι ότι ο Τζο Μπάιντεν έθεσε μόνο το ζήτημα της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και κανένα άλλο από τα υπόλοιπα μείζονα ζητήματα που ταλανίζουν τις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις, όπως οι συνεχώς βελτιούμενες ρωσο-τουρκικές σχέσεις συνεργασίας, οι μακροχρόνιες ελληνο-τουρκικές τριβές για την παραβατική τουρκική αεροναυτική παρουσία στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, καθώς και οι διεξαγωγές εκκαθαριστικών επιχειρήσεων των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων κατά των Κούρδων πολιτοφυλάκων του YPG στη βόρεια Συρία (ένοπλη πτέρυγα του Κουρδικού Κόμματος Δημοκρατικής Ένωσης της Συρίας).

Μείζονα ερωτήματα

Όπως είναι φυσικό, από την επικοινωνία Μπάιντεν – Ερντογάν προκύπτουν μείζονα ερωτήματα, τα οποία ενδιαφέρουν ιδιαίτερα την ελληνική πλευρά.

● Ο Αμερικανός Πρόεδρος προτίθεται να προχωρήσει στην άνευ όρων αναβάθμιση των τουρκικών F-16 ή και την πώληση των νέων F-16 προς την Τουρκία, απλώς και μόνο αν η Άγκυρα συμφωνήσει στη ΝΑΤΟποίηση της Σουηδίας;

● Σε μια τέτοια περίπτωση, πώς θα αντιδράσει το Κογκρέσο;

● Ο Αμερικανός Πρόεδρος προτίθεται να ασκήσει βέτο σε ένα ψήφισμα απόρριψης και να παρακάμψει το Κογκρέσο;

Όπως έχουμε επισημάνει πρόσφατα, η άρνηση του Κογκρέσου δεν είναι νομικά δεσμευτική για την αμερικανική κυβέρνηση. Ωστόσο η εκτελεστική εξουσία σέβεται ιδιαίτερα τις αποφάσεις του προέδρου της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων (Ρόμπερτ Μενέντεζ) όταν πρόκειται για σημαντικές πωλήσεις αμερικανικών όπλων στο εξωτερικό.

Το πιθανότερο είναι να δοθούν απαντήσεις σε όλα αυτά τα κρίσιμα ερωτήματα μέχρι την επόμενη Σύνοδο Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων του ΝΑΤΟ, που θα πραγματοποιηθεί στις 11 και 12 Ιουλίου 2023 στο Βίλνιους της Λιθουανίας. Επειδή έως έναν βαθμό ήταν αναμενόμενες αυτές οι ιδιαίτερα κρίσιμες εξελίξεις, καλό θα ήταν να είχε προγραμματιστεί νωρίτερα η διεξαγωγή των βουλευτικών εκλογών στην Ελλάδα.

Ακόμη κι αν στις 25 Ιουνίου προκύψει αυτοδύναμη κυβέρνηση ή κυβέρνηση συνασπισμού ή αν οδηγηθούμε σε έναν τρίτο γύρο εκλογών, το χρονικό διάστημα μέχρι τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ (11 Ιουλίου 2023), όπου μάλλον θα έχουν ληφθεί οι αποφάσεις για την απόκτηση των F-16 από την Τουρκία, κρίνεται ανεπαρκές για οποιαδήποτε διπλωματική παρέμβαση από ελληνικής πλευράς.

Τρία ή περισσότερα χρόνια

Τον Ιανουάριο του 2023 οι «New York Times», επικαλούμενοι ανώνυμους αξιωματούχους των Ηνωμένων Πολιτειών, δημοσίευσαν ένα άρθρο, σύμφωνα με το οποίο η αμερικανική κυβέρνηση είχε ενημερώσει ανεπίσημα το Κογκρέσο σχετικά με πιθανές πωλήσεις F-16 προς την Τουρκία, καθώς και πιθανές πωλήσεις έως και 40 F-35 Joint Strike Fighters προς την Ελλάδα.

Σύμφωνα με αυτές τις αναφορές, η άτυπη ενημέρωση του Ιανουαρίου για την Τουρκία αφορούσε την πώληση 40 νέων αεροσκαφών F-16 Viper και την αναβάθμιση 79 F-16 Viper, μαζί με 900 βλήματα αέρος-αέρος μικρού και μεσαίου βεληνεκούς (Sidewinder AIM-9X και AMRAAM AIM-120D) και 800 βόμβες, συνολικής αξίας 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων.¹

Όπως αναφέρεται σε πρόσφατες εκθέσεις του αμερικανικού Κογκρέσου, η αναβάθμιση του γερασμένου στόλου των τουρκικών F-16 αναμένεται να δώσει πολύτιμο χρόνο στην Τουρκία, προκειμένου να σχεδιάσει και να κατασκευάσει ένα προηγμένο μαχητικό αεροσκάφος.

Όμως, η πώληση νέων F-16 εκτιμάται ότι θα αντιμετωπίσει προβλήματα καθυστέρησης στην παραγωγή,² καθότι, σύμφωνα με τη Lockheed Martin, ο ρυθμός παραγωγής F-16 στο εργοστάσιο του Greenville της Νότιας Καρολίνας είναι τέσσερα αεροσκάφη τον μήνα, αν και στο προσεχές μέλλον σχεδιάζεται η αύξηση του ρυθμού παραγωγής.

Επειδή, βάσει συμβολαίων, ένας αριθμός χωρών ήδη λαμβάνουν ή έχει δρομολογηθεί να λάβουν νέα ή αναβαθμισμένα F-16V, υπολογίζεται ότι θα απαιτηθούν τρία ή περισσότερα χρόνια για να αρχίσει η παράδοση νέων F-16V προς την Τουρκία έπειτα από μια διμερή αμερικανο-τουρκική συμφωνία πώλησης.

Απειλές από την Άγκυρα

Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν υπαινιχθεί ότι, εάν δεν μπορέσουν να αναβαθμίσουν τον στόλο των F-16 τους, τότε θα εξετάσουν ενδεχόμενη αγορά μαχητικών αεροσκαφών από τη Δυτική Ευρώπη. Μάλιστα, η Άγκυρα φέρεται να ενδιαφέρεται για τα Eurofighter Typhoons ως πιθανή εναλλακτική λύση στα F-16, αλλά δεν είναι σαφές εάν η Γερμανία θα εγκρίνει μια τέτοια πώληση.³

Πέραν αυτού, η απόκτηση διαφορετικού τύπου μαχητικού αεροσκάφους θα επιφέρει καθυστερήσεις στην επίτευξη της επιθυμητής επιχειρησιακής δυνατότητας και γενικότερα δυσκολίες προσαρμογής της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας.

Εάν τελικά η Τουρκία δεν καταφέρει να προμηθευτεί τα αμερικανικά F-16 και συναντήσει εμπόδια και στις ευρωπαϊκές εναλλακτικές, τότε τα επόμενα βήματά της ενδέχεται να προκαλέσουν δυσάρεστες εκπλήξεις στη Βορειοατλαντική Συμμαχία.

Μάλιστα, το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών αναφέρει ότι, εάν το ΝΑΤΟ και η Δύση συνεχίσουν να μην υποστηρίζουν τον τουρκικό αμυντικό εκσυγχρονισμό, τότε η Τουρκία μπορεί να αναγκαστεί να στραφεί στη Ρωσία ή την Κίνα προκειμένου να καλύψει τα κενά της αμυντικής της ικανότητας σε περιοχές όπου η τουρκική αμυντική βιομηχανία είναι ανεπαρκής.⁴

*Ο Βασίλης Γιαννακόπουλος είναι γεωστρατηγικός αναλυτής ([email protected])

1. Michael Crowley and Edward Wong, «New York Times», «U.S. Plan to Sell Fighter Jets to Turkey Is Met with Opposition», January 14, 2023

2. Bryant Harris and Stephen Losey, Defense News, «Turkey F-16 sale in congressional limbo amid Lockheed backlog», January 18, 2023

3. Tanmay Kadam, EurAsian Times, «Can Russian Su-35 Fighters Triumph Eurofighter Typhoons as Turkey Explores Alternative to ‘Backlog-Ridden’ F-16 Jets?», January 29, 2023

Διαβάστε επίσης

Τι προβληματίζει τον Μητσοτάκη εν όψει της κάλπης της 25ης Ιουνίου

Κεντρική Επιτροπή ΣΥΡΙΖΑ: Κρίσιμο κρας τεστ μετά το σοκ

Το ποδήλατο ωφελεί περιβάλλον, υγεία και τσέπη