Την ανησυχία ότι μπορεί να βλέπει… εικόνες από το μέλλον βιώνει τις τελευταίες ημέρες η κυβέρνηση με αφορμή το ζήτημα που έχει ξεσπάσει σχετικά με το υψηλό κόστος των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων και τις προσπάθειές της να βρει μια λύση.

Καθώς κυβερνητικές πηγές αφήνουν να διαρρεύσει ότι το ζήτημα έχει προκαλέσει τη δυσφορία του ίδιου του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, η ίδια η κυβέρνηση φάνηκε να το ανακινεί, αρχικά με τις προαναφερθείσες διαρροές και εν συνεχεία με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Παύλο Μαρινάκη να δηλώνει στην τελευταία ενημέρωση των πολιτικών συντακτών πως «η κυβέρνηση αυτή έχει αποδείξει ότι δεν αφήνει κανένα τέτοιο ζήτημα, το οποίο, όπως και αυτό που είπατε, είναι πάρα πολύ σοβαρό, στην τύχη του. Παρακολουθούμε το ζήτημα αυτό και θα ενημερωθείτε άμεσα για νεότερα».

Μικρές δυνατότητες

Ωστόσο, πριν αλέκτορα φωνήσαι, φάνηκε ότι τα «όπλα» και τα εργαλεία που η κυβέρνηση – και σε γενικότερο επίπεδο η πολιτεία – έχει στα χέρια της για να αντιμετωπίσει ένα όντως σοβαρό ζήτημα, καθώς το κόστος των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων δεν αφορά μόνο τους… παραζαλισμένους από την ακρίβεια Έλληνες πολίτες, αλλά φαίνεται ότι έχει επίδραση και στη γενικότερη πορεία του τουρισμού, είναι… λιανοντούφεκα.

Με απλά λόγια η δυνατότητα ουσιαστικής παρέμβασης περιορίζεται στο επίπεδο της… συμφωνίας κυρίων, και μάλιστα σε επίπεδο quid pro quo, καθώς φαίνεται ότι υπάρχει εκ νέου συζήτηση για τις επιδοτήσεις των λεγόμενων «άγονων γραμμών». Σύμφωνα με πληροφορίες, σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο Μαξίμου διαπιστώθηκε ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να προχωρήσει σε άμεσα μέτρα, όπως την επιβολή πλαφόν στις τιμές των εισιτηρίων, καθώς κάτι τέτοιο θα αποτελούσε ευθεία παρέμβαση στην αγορά.

Οπότε, λένε οι ίδιες πληροφορίες, στη συνάντηση με τους ακτοπλόους ο υπουργός Επικρατείας Άκης Σκέρτσος φέρεται επί της ουσίας να τους ζήτησε να «βάλουν πλάτη», ενώ οι εκπρόσωποι του κλάδου ανέφεραν ότι αυτό που θα εξετάσουν είναι το ενδεχόμενο καθιέρωσης πακέτων προσφορών και επανέφεραν όλα τα αιτήματά τους προς την κυβέρνηση.

Εκτός απροόπτου, σήμερα οι ακτοπλόοι θα καταθέσουν τις προτάσεις τους – η κυβέρνηση ζητά, πρέπει να σημειωθεί, μειώσεις στα εισιτήρια που εκτιμά ότι μπορούν να φθάσουν ακόμα και το 30% – καθώς ήδη βρισκόμαστε στο μέσο του καλοκαιριού. Βέβαια, ήδη τίθεται ζήτημα για τους ταξιδιώτες που έχουν εκδώσει νωρίτερα τα εισιτήριά τους.

Πάντως, το βαθύτερο πρόβλημα που προκύπτει από αυτή την ιστορία αφορά τις πραγματικές δυνατότητες της πολιτείας να παρέμβει ουσιαστικά σε ζητήματα που έχουν σοβαρό οικονομικό και κοινωνικό αντίκτυπο, με την υφυπουργό Μετανάστευσης Σοφία Βούλτεψη να σημειώνει χαρακτηριστικά στον ΣΚΑΪ ότι «στην ελεύθερη οικονομία της αγοράς δεν μπορείς να παρέμβεις νομοθετικά».

Ακρίβεια και… μέτρα

Σε πολιτικό επίπεδο, το ζήτημα με τα ακτοπλοϊκά εισιτήρια μπορεί να θεωρηθεί ως ένας προπομπός και για άλλα προβλήματα της καθημερινότητας που η κυβέρνηση θα κληθεί να αντιμετωπίσει κατά τη διάρκεια της θητείας της, με κορυφαίο αυτό της γενικότερης ακρίβειας, η οποία, παρά τις εκτιμήσεις ότι τα χειρότερα πέρασαν, συνεχίζει να… τραβά την ανηφόρα.

Ο πληθωρισμός τον περασμένο Ιούνιο διαμορφώθηκε μόλις στο 1,8%, ωστόσο, ο Δείκτης Τιμών στα τρόφιμα έκανε νέο άλμα της τάξεως του 12,2% συνεχίζοντας μια ανοδική πορεία 15 μηνών. Στο πλαίσιο αυτό η κυβέρνηση προχώρησε σε παράταση του Market Pass έως τον Οκτώβριο (και… βλέπουμε, σύμφωνα με πληροφορίες από το οικονομικό επιτελείο) και του Καλαθιού του Νοικοκυριού.

Ωστόσο, όλα αυτά μοιάζουν απλώς με ασπιρίνες, καθώς η κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι, πέρα από κάποιους ελέγχους στην αγορά για φαινόμενα αισχροκέρδειας, στην πραγματικότητα δεν μπορεί να παρέμβει ουσιαστικά σε ζητήματα τιμών, καίτοι ακόμα και η ΕΚΤ μιλάει πλέον ανοιχτά για «πληθωρισμό της απληστίας» (greedflation), όπου οι επιχειρήσεις ανεβάζουν τις τιμές προκειμένου να αυξήσουν τα κέρδη τους.

Η αδυναμία αυτή για άμεσες παρεμβάσεις αποτελεί σοβαρό πρόβλημα, καθώς πλέον η κυβέρνηση διανύει τη δεύτερη συνεχόμενη θητεία της και, φυσικά, δεν μπορεί να επικαλεστεί ευθύνες άλλων κυβερνήσεων, ούτε να ρίχνει διαρκώς τις ευθύνες σε εξωτερικούς παράγοντες ως δικαιολογία για τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πολίτες στην καθημερινότητά τους.

Για παράδειγμα, η κατάσταση που επικρατεί στο ΕΣΥ και στο ΕΚΑΒ, με συνανθρώπους μας να πεθαίνουν σε καρότσες ημιφορτηγών, καθώς υπάρχουν δεδομένες ελλείψεις σε ασθενοφόρα, οδηγούς και διασώστες, αλλά και με το προσωπικό και τις υποδομές των νοσοκομείων να βρίσκονται στα όριά τους, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως θρυαλλίδα για την εκδήλωση έντονης δυσφορίας από τους πολίτες, οι οποίοι, προφανώς, δεν ενδιαφέρονται για τους μακροπρόθεσμους σχεδιασμούς της κυβέρνησης, αλλά για να έχουν τη δημόσια περίθαλψη που χρειάζονται, όταν τη χρειάζονται.

Η προσπάθεια της κυβέρνησης να καλύψει κενά μέσω αξιοποίησης του προσωπικού της Πυροσβεστικής και των Ενόπλων Δυνάμεων αποτελεί μια προσωρινή λύση, αλλά η αποτελεσματικότητά της στην αντιμετώπιση των προβλημάτων θα κριθεί στην πράξη.

«Αγκάθι» η καθημερινότητα

Το ίδιο εκτιμάται ότι θα ισχύσει και για άλλες πτυχές της καθημερινότητας, όπως είναι, για παράδειγμα, οι δημόσιες συγκοινωνίες, ο χώρος της Εκπαίδευσης, οι επαφές των πολιτών με το Δημόσιο, αλλά και σε ζητήματα αγοράς, ειδικά σε… καρτελοποιημένους τομείς.

Η κυβέρνηση παραδέχεται ότι πλέον δεν υπάρχει περίοδος χάριτος και ότι οι πολίτες που τη στήριξαν καθαρά σε δύο εκλογικές αναμετρήσεις θέλουν να δουν άμεσες λύσεις που θα κάνουν τη ζωή τους καλύτερη, ευκολότερη και κατά το δυνατόν λιγότερο… δαπανηρή, ύστερα από πολλά χρόνια πιέσεων και δυσκολιών.

Στο πλαίσιο αυτό η λογική της κυβέρνησης είναι να προχωρήσει όσο το δυνατόν συντομότερα σε παρεμβάσεις σε κρίσιμους τομείς, ώστε να δείξει ότι ακούει τους πολίτες και ότι έχει γνώση των προβλημάτων και επεξεργασμένες λύσεις (ακόμα και σχετικά προσωρινού χαρακτήρα) γι’ αυτά.

Και, φυσικά, δεν πρέπει να παραλειφθεί μια αναφορά και στο ζήτημα του «νόμου και της τάξης», το οποίο η Ν.Δ. είχε βάλει στην προμετωπίδα των δεσμεύσεών της ήδη από την προεκλογική περίοδο του 2019. Οι επιδώσεις της κυβέρνησης στον τομέα της πάταξης της εγκληματικότητας (βαριάς, αλλά και πιο χαμηλής έντασης), κατά την προηγούμενη τετραετία, δεν κρίνονται ιδιαίτερα επιτυχημένες, παρά την αύξηση του αριθμού των ενστόλων και των μέσων που έχει στη διάθεσή της η ΕΛ.ΑΣ.

Το Μαξίμου γνωρίζει ότι η εμπέδωση του αισθήματος ασφαλείας των πολιτών είναι μια κρίσιμη παράμετρος για την κατά το δυνατόν πιο ανέφελη πορεία της, αλλά και γενικότερα για την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό αλλά και το εξωτερικό.

Πρέπει να σημειωθεί ότι το περιβάλλον στο οποίο καλείται να κινηθεί η κυβέρνηση είχε περιγράψει η Ντόρα Μπακογιάννη αμέσως μετά τις εκλογές της 25ης Ιουνίου, καθώς η πρώην υπουργός είχε σημειώσει στον ΣΚΑΪ ότι δεν υπάρχει περίοδος χάριτος και ότι «ο κόσμος περιμένει πολλά, την εφαρμογή και την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων, έχει βάλει τον πήχη ψηλά. Θα τα καταφέρουμε, δεν ξέρουμε αν θα τα λύσουμε όλα, να είμαστε ρεαλιστές, αλλά αυτή είναι κυβέρνηση σκληρής δουλειάς και δεν έχει περιθώρια ολιγωρίας, με στενό κορσέ χρονοδιαγραμμάτων».

Προσέθετε, δε, ότι «μπαίνουμε σε δύσκολη περίοδο, δεν θα είναι εύκολα τα πράγματα ούτε για την κυβέρνηση ούτε για τη χώρα, οι προκλήσεις είναι πολύ μεγάλες».

Οι περιορισμοί και τα «όπλα»

Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, οι δυνατότητες παρεμβάσεων σε ζητήματα αγοράς είναι κατά το μάλλον ή ήττον περιορισμένες και στηρίζονται κυρίως σε «συμφωνίες κυρίων», αλλά και σε μικρές ελαφρύνσεις. Ιδίως αν ληφθεί υπόψη ότι η Κομισιόν έστειλε μήνυμα περιορισμού των οριζόντιων απευθείας ενισχύσεων που είχαν εφαρμοστεί στη διάρκεια της πανδημίας του Covid-19 και της ενεργειακής κρίσης και για απολύτως στοχευμένες παρεμβάσεις που θα αφορούν μόνο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.

Η παραπάνω πολιτική, σε συνδυασμό με την υποχρέωση επιστροφής της οικονομίας σε «λελογισμένα» πρωτογενή πλεονάσματα, υποχρεώνει την κυβέρνηση να επανεξετάσει εκ βάθρων τη δημοσιονομική πολιτική της και να ελπίζει ότι το διεθνές περιβάλλον (ιδίως στον τομέα της ενέργειας) δεν θα είναι ταραγμένο και προβληματικό.

Ποια είναι τα «όπλα» που η κυβέρνηση θεωρεί ότι έχει στα χέρια της και μπορεί να αξιοποιήσει;

● Σε πρώτο επίπεδο, τα δημόσια έσοδα πηγαίνουν πολύ καλά, όπερ σημαίνει ότι δημιουργείται διαρκώς δημοσιονομικός χώρος, ο οποίος δίνει τη δυνατότητα στην κυβέρνηση να προχωρήσει σε παρεμβάσεις, αν αυτό κριθεί απαραίτητο.

● Δεύτερον, η αναμενόμενη αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας σε επενδυτική βαθμίδα εκτιμάται ότι θα μειώσει το κόστος του χρήματος και θα φέρει νέες επενδύσεις, άρα και νέα μείωση της ανεργίας και αναπτυξιακές προοπτικές.

● Τρίτον, η αξιοποίηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ θα επιτρέψει παρεμβάσεις στον τομέα των υποδομών, όπως στοn χώρο της υγείας, και, άρα, θα βελτιώσει συνολικά την καθημερινότητα των πολιτών.

● Τέταρτον, εκτιμά ότι η αποτελεσματικότητα σε φάσεις κρίσεων που έχει επιδείξει κατά την προηγούμενη θητεία της θα συνεχιστεί και κατά την επόμενη τετραετία, λύνοντας κατά το δυνατόν περισσότερα προβλήματα.

Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του τελευταίου Ευρωβαρόμετρου, στην Ελλάδα το 18% των ερωτηθέντων περιγράφει την οικονομική κατάσταση της χώρας ως «καλή» και το 81% ως «κακή».

Επίσης, ως σημαντικότερο πρόβλημα για τη χώρα θεωρούν την αύξηση των τιμών και τον πληθωρισμό (49%), στη δεύτερη θέση τοποθετούν την οικονομική κατάσταση (35%), στην τρίτη την Υγεία (24%), στην τέταρτη την ανεργία (18%) και στην πέμπτη το μεταναστευτικό (13%). Αν μη τι άλλο, ενδιαφέροντα τα ευρήματα.

Διαβάστε επίσης:

Το ναυάγιο του «Τιτανικού» και η ματαιοδοξία

27 Ιουνίου 1946: Η ένωση των Δωδεκανήσων με την Ελλάδα

Οι περιβαλλοντικές συνέπειες του ρωσο-ουκρανικού πολέμου