Τι ακριβώς συμβαίνει και παρατηρούμε πλέον σχεδόν σε καθημερινή βάση σκηνές αδιανόητης σκληρότητας ανάμεσα σε παιδιά και εφήβους; Τι είναι αυτό που τους τρελαίνει και ξεσπούν τόσο άγρια, με τρόπο που δεν δικαιολογείται από καμιά κοινωνική συνθήκη και τους διαφόρους «ψυχολογισμούς» που όλα τα σφάζουν και όλα τα μαχαιρώνουν; Οι συμπεριφορές αυτές είναι ακατανόητες. Πού βρίσκουν όλα αυτά τα αποθέματα μίσους και ξεσπούν έτσι – μικρά παιδιά; Δεν πρόκειται πλέον για μεμονωμένα περιστατικά. Αν έφταιγαν οι κοινωνικές ταξικές συνθήκες, τότε γιατί δεν είχαμε σε παλαιότερες εποχές παρόμοια φαινόμενα παιδικής βίας σε αυτήν την κλίμακα; Μήπως πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας όλοι μαζί ερευνητικά προς την αντίθετη κατεύθυνση, εκείνη που φωτίζει τον εκτσογλανισμό των μικρών και νεαρών βλαστών, ξεκινώντας από την ίδια την οικογένεια (η οποία δεν μπορεί να δηλώνει …αμέτοχη), το σχολείο, αλλά και την κοινωνική πρόσληψη αυτών των πράξεων.

Ας δούμε ένα παράδειγμα: συλλαμβάνεται ένας πιτσιρικάς ο όποιος έχει σπάσει στο ξύλο έναν συμμαθητή του προς χάριν του bullying όπως λέγεται. Αν αυτό συνέβαινε σε σχολείο πριν πενήντα χρόνια, ένας νταής βαρούσε έναν αδύναμο, θα έτρωγε τις χρονιάς του από τους υπόλοιπους. Τότε θεωρείτο ηθική υποχρέωση να λάβει ο αδύναμος συλλογική υποστήριξη. Σήμερα ο αδύναμος θεωρείται ότι πρέπει να εξοντωθεί. Μιλάμε για μεγάλη απόσταση.

Παλιότερα, ωστόσο, ο δάσκαλος είχε κύρος, όπως κύρος είχε και η αποστολή του. Υπήρχε ένα αυστηρό πλαίσιο, αρκετές φορές υπερβολικό έως καταπιεστικό. Ο γράφων έχει προσωπική εμπειρία, άρα δεν υπερασπίζεται ούτε κατά διάνοια τον αυταρχισμό, αλλά τα όρια. Το «ως εκεί και μη παρέκει!» Μιλάμε για τα όρια που εξάλειψε ο πλειοδοτικός δικαιωματισμός υπέρ τού να γίνουν τα παιδιά ανεξέλεγκτα, μη και τραυματιστεί ο εσωτερικός τους κόσμος.

Το αποτέλεσμα αυτής της επικίνδυνης νοοτροπίας που εξαπλώθηκε ως πανδημία ήταν να αποσυρθούν οι δάσκαλοι από την ηθική και επαγγελματική τους ευθύνη να επεμβαίνουν στις εκτός αιθούσης συμπεριφορές αλλά και να αυτολογοκρίνονται στον τρόπο ελέγχου της τάξης τους από τον ελλοχεύοντα κίνδυνο να μπλεχτούν άσχημα…

Αυτό οδήγησε στην αδρανοποίηση των δασκάλων καθώς δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν αντικειμενικά τις …εγνωσμένες «γνώσεις ψυχολογίας» και τις καταγγελτικές δεξιότητες των χειραφετημένων μητέρων που φροντίζουν για τα δικαιώματα των καλών κ’ αγαθών βλασταριών τους. Αυτό οδήγησε φυσικά στον σταδιακό περιορισμό των αρμοδιοτήτων των εκπαιδευτικών στα άκρως απαραίτητα «τυπικά». Έτσι, περάσαμε από τον δάσκαλο «τύραννο» στον δάσκαλο τυραννισμένο. Στην ουσία, τα δικαιώματα του παιδιού αδρανοποίησαν το ρόλο του δασκάλου- παιδαγωγού.

Μια άλλη επίπτωση αυτής της αντίληψης για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζονται τα παιδιά -που στο μεταξύ έγιναν το πιο καταπιεστικό φετίχ της μεταπολιτευτικής κοινωνίας μας- ήταν και η δραματική απλοποίηση του εκπαιδευτικού προγράμματος, όπου ο μόχθος αποκλείστηκε από την εκπαίδευση. Δηλαδή, το δικαίωμα να μένουν αγράμματα λαμβάνοντας όλα τα πτυχία ανεξαιρέτως. Το μήνυμα ήταν σαφές «αφήστε τα παιδιά να ανθίσουν ελευθέρα!» (ασύδοτα)…

Η άλλη μεγάλη πληγή είναι η οικογένεια αλλά και η ψυχολογική υποστήριξη των παιδιών τα οποία πρέπει να αντιμετωπίσουμε σαν ένα εύθραυστο υλικό που στον παραμικρό κραδασμό σπάει. Αναρωτιέται, ωστόσο, κανείς αν υπάρχει ζωή δίχως τραύμα. Σε αυτήν τη ρωγμή εισχώρησε η βία. Στο ότι για το παιδί δεν υπάρχουν επιπτώσεις αλλά μόνο δικαιολογίες και ψυχολόγοι για να βρούμε τι φταίει. Το όριο φταίει. Το ότι μπορεί να βαδίσει στην απέναντι σκοτεινή πλευρά δίχως επιπτώσεις και συνέπειες. Αφού μπορεί, γιατί να μην το κάνει; Εξ’ άλλου αυτό είναι και στη φύση του.

Έτσι, ο Γιαννάκης διαπαιδαγωγείται με την ένθερμη υποστήριξη της οικογένειας στο να θεωρεί ότι μπορεί να κάνει ότι γουστάρει καθώς αυτό είναι το σωστό – δεν πρέπει να στενοχωριέται, δεν πρέπει να διαπαιδαγωγείται ή να επιβαρύνεται με φορτικούς κανόνες. Αντίθετα, μπορεί να κάνει ότι γουστάρει – ατιμώρητα λόγω των δικαιωμάτων του. Σιγά – σιγά και ανεπαισθήτως οικοδομήσαμε μια κοινωνία υπέρ του θύτη και σαφώς σε βάρος των θυμάτων, δηλαδή αυτών που έχουν όρια.

Η τιμωρία είναι μια συνθήκη «ξεπερασμένη», ωστόσο, ο πολιτισμός βασίστηκε στον φόβο της τιμωρίας. Δίχως τιμωρία δεν υπάρχει δικαιοσύνη, δίχως δικαιοσύνη το λόγο έχει η βία.

Αντί δικαιοσύνης ωστόσο παρατηρούμε το έξης παράδοξο: Ο Γιαννάκης (που κατά βάθος είναι καλό παιδί) αντί να τιμωρηθεί που βάρεσε τον πιο αδύναμο Κωστάκη σχεδόν μέχρι θανάτου με κλωτσιές, μπουνιές και μαχαιριές, κερδίζει την πλήρη προσοχή, προστασία και φροντίδα που του παρέχει η πολιτεία σε αντίθεση με τον μαχαιρωμένο και δαρμένο Κωστάκη που κερδίζει την συμπάθειά μας και μερικά δακρύβρεχτα σχόλια στο fb. Εδώ έρχεται υποβοηθητικά η ιδεολογική καταχρηστική εκμετάλλευση του θέματος όπου είχε ετοιμοπαράδοτη τη λύση πριν ακούσει το πρόβλημα.

Τέλος, εδώ και χρόνια, η διαμόρφωση των νέων συντελείται μέσα από την απόλυτη αισθητικοποίηση της βίας. Τα παιδιά και οι νέοι καταναλώνουν καθημερινά απίστευτες, αποτρόπαιες, διαστροφικές σκηνές βίας παντού, από την πραγματικότητα, την τηλεόραση, τα έργα δράσης, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια ως το internet, όπου αναπαράγεται σε απευθείας μετάδοση η παγκόσμια επικαιρότητα του εγκλήματος. Το δε σύγχρονο φαινόμενο είναι η οπτικοποίηση και κοινοποίηση της βίας.

Έτσι, απέναντι στα περιστατικά βίας, αντί να νιώσουν απέχθεια, ή να τολμήσουν να επέμβουν αποτρεπτικά, ή να δειλιάσουν και να το βάλουν στα πόδια, στέκονται ψυχρά και κινηματογραφούν.

Οι νέοι αυτοί έχουν διαμορφώσει τον κόσμο τους με αυτές τις παραστάσεις ώστε τις αντιμετωπίζουν σαν μια χορογραφία, σαν μια αθλοπαιδιά, σαν ένα δρώμενο εικονικό που το αναπαράγουν με την ευκολία που το καταναλώνουν. Δεν έχουν μάλλον συνείδηση των κτυπημάτων καθώς όλα κινούνται μέσα τους σαν κόμικς. Πέφτουν μπουνιές, κλωτσιές μαχαιρώματα και πυροβολισμοί κι ο ήρωας καρτούν ξανασηκώνεται σα να μην τρέχει τίποτα, έτοιμος να ανταποδώσει ή να τις ξαναφάει. Ζουν την βία για τη βία, σαν ήρωες καρτούν, σαν μια περιπέτεια ενηλικίωσης, σαν μια διέξοδο στη βαρεμάρα τους, σα μια μεταμοντερνιά…

Διαβάστε επίσης:

Δήμαρχοι ή «Γκρούεζες»;

Περί αποτελεσματικότητας (της Δημοτικής αρχής Βόλου)

Η Σουηδία στα όπλα!