Η πανοπλία, η ασπίδα και το κράνος, σμιλευμένα από τον θεό Ήφαιστο (αμυντική βιομηχανία), δεν εξασφάλισαν την «πτέρνα» (πολιτικές φιλοδοξίες, κομματικοί ανταγωνισμοί και αδυναμίες των Ελλήνων πολιτικών), το τρωτό σημείο του γιού της Θέτιδος (το διαχρονικό πολιτικό μας σύστημα).

Πάντοτε μέσα στα τείχη βρίσκεται ένας «κομψευόμενος» Πάρις που σημαδεύει την «αχίλλειο πτέρνα» και στο πιο εξελιγμένο πολιτικό σύστημα, αν δεν διδαχθήκαμε από τον «πόλεμο με την Τροία, ανατολικά στο Αιγαίο».

Οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας ανταποκρίνονται στο έργο τους και θωρακίζουν τη χώρα. Όμως την κάλυψη των αδυναμιών των συστημάτων διακυβέρνησης εξασφαλίζει αποτελεσματικότερα ο κυβερνητικός συντονισμός και η συνεργασία των υπουργείων. Το εκλογικό σώμα απαιτεί καθημερινή ενημέρωση, ώστε όχι μόνο να μπορεί να κρίνει, να αξιολογεί καταστάσεις, αλλά και να ανταποκρίνεται ανάλογα στις προκλήσεις των καιρών.

Περιγραφική η ενημέρωση

Η ενημέρωση που προωθείται περιορίζεται στην περιγραφή των γεγονότων, στην ακαδημαϊκή παρουσίαση του καθηγητή που ομιλεί από την έδρα, με πολύ εμπεριστατωμένη επιστημονική ανάλυση των πτυχών του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας, αλλά δεν αποτολμάται ένα βήμα πιο πέρα από όσα για χρόνια επαναλαμβάνονται στα αμφιθέατρα των πανεπιστημίων, στα φιλόξενα έντυπα των εφημερίδων, στην ηλεκτρονική ενημέρωση, στην εξ αποστάσεως συμμετοχή σε διεθνή συνέδρια.

Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός (ΘΧΣ) για χωρικά ύδατα, θαλάσσιες ζώνες, κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα, εύρος χωρικών υδάτων και εναερίου χώρου, παρακείμενες και αντικείμενες περιοχές ορίζει τον κοινό ευρωπαϊκό θαλάσσιο χώρο που συνδιαμορφώνεται από τα δικαιώματα κάθε κράτους – μέλους σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, ενσωματωμένο στο ευρωπαϊκό κεκτημένο.

Η υποχρέωση σεβασμού δεσμεύει τους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα κράτη – μέλη και κάθε τρίτη χώρα που συνδέεται με την Ε.Ε., πολύ περισσότερο κάθε χώρα που διεκδικεί ένταξη στην Ένωση ή ήδη βρίσκεται στην ενταξιακή της διαδικασία.

Η διάσταση του Κοινού Ευρωπαϊκού Χώρου δεν φαίνεται να απασχολεί κατά προτεραιότητα τους επαΐοντες του δικαίου και των διεθνών σχέσεων, αλλά ούτε και τα αρμόδια υπουργεία που λαλίστατα αναδεικνύουν την επιτυχία του ΘΧΣ μετά την ευρωπαϊκή επιβολή προστίμου στην Ελλάδα.

Ο πολίτης, ο αμύητος στα τερτίπια των διεθνών σχέσεων, απαιτεί να κατανοήσει πρωτίστως και να αισθανθεί στη συνέχεια ότι η ασπίδα του Αχιλλέα στον 21ο αιώνα υποστηρίζεται από πολλές επιτυχημένες πολιτικές επιλογές που δεν θα αφήσουν τρωτή την «αχίλλειο πτέρνα».

Οι αδυναμίες των πολιτικών επιλογών καθημερινά παρουσιάζονται από την τέταρτη εξουσία της δημοκρατίας. Η προβολή των εσωκομματικών αντιπαραθέσεων, η έλλειψη συνεργασίας των υπουργείων και η γενικότερη πολιτική αδυναμία των κομμάτων, όπως καταγράφεται και μετράται από τις δημοσκοπήσεις, δεν αποτελεί νέο φαινόμενο της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.

Οι απόψεις αντιπαρατίθενται ιδεολογικά και κοινωνικά. Χρειάζεται όμως ολοκληρωμένη παρουσίαση των αδυναμιών και των ισχυρών σημείων της δημοκρατίας μας για την ισορροπία της πολιτικής σταθερότητας και της διεθνούς παρουσίας.

Ο διαθρησκειακός διάλογος

Οι διεθνείς ανταγωνισμοί εξελίσσονται σε μαραθώνιο αγώνα. Ο τερματισμός, σε αντίθεση με τον Κλασικό Μαραθώνιο, δεν είναι ολίγα «στάδια» (καταμέτρηση από την αρχαιότητα) ούτε καθορισμένα χιλιόμετρα. Η διαδρομή δεν έχει τερματισμό, αλλά σταθμούς για να ξαποσταίνει κάθε κράτος και να επανέρχεται στην αναμέτρηση ανάλογα με τις εθνικές επιλογές, χωρίς μόνιμη νίκη ή ήττα.

Στον χώρο των διεκδικήσεων κινούνται και άλλοι, άλλοτε με αλληλεγγύη επειδή κοινά συμφέροντα μας διασυνδέουν, συχνότερα ανταγωνιστικά επειδή όλοι διεκδικούμε δικαιώματα και πλεονεκτήματα στην ίδια «πίτα» της οικονομίας, της ενέργειας, του πολιτισμού, του τουρισμού, του περιβάλλοντος, της ανάπτυξης και της βελτίωσης των όρων διαβίωσης των πολιτών.

Η εκδημία του Πάπα Φραγκίσκου επανέφερε στα πρωτοσέλιδα τις πρωτοβουλίες και τα επιτεύγματα του Οικουμενικού Πατριάρχη στα θέματα του περιβάλλοντος και πόσο επηρεάστηκε ο Πάπας από το έργο του Προκαθήμενου του Οικουμενικού Θρόνου της Ορθοδοξίας. Μέσα στο κλίμα πένθους των Καθολικών και γενικότερα των Χριστιανών θυμηθήκαμε και τη σημασία της διπλωματίας των θρησκειών.

Στις 7 Μαΐου το 5ο Διεθνές Συνέδριο Διπλωματίας των Θρησκειών

Οι συναντήσεις κορυφής των προκαθημένων της Χριστιανοσύνης επανήλθαν στην επικαιρότητα για να επιβεβαιώσουν τη δυνατότητα διαθρησκειακού διαλόγου ώστε να αποφεύγονται ακρότητες και συγκρούσεις. Κορυφαία στιγμή της διπλωματικής δραστηριότητας η συνάντηση των Προέδρων Τραμπ – Ζελένσκι σε δύο απλές καρέκλες, χωρίς πρωτόκολλο, στον Άγιο Πέτρο.

Ο «Πράσινος» Πατριάρχης και ο Πάπας «των Φτωχών» άσκησαν την επιρροή τους και δραστηριοποιήθηκαν σε πολλές ευκαιρίες ώστε το προσφυγικό, αλλά και το μεταναστευτικό να αντιμετωπιστούν με κριτήρια ανθρωπιστικά. Ανοίξανε δρόμους και πόρτες ηγετών στον κόσμο των διαρκών προκλήσεων με αποτέλεσμα να διευρύνεται η συζήτηση, πέρα από θρησκευτικές και εθνικές ταυτότητες.

Η διπλωματία των θρησκειών με ηπιότητα προσεγγίζει δύσκολες καταστάσεις, όπως η απόφαση της Μόσχας να διακόψει κάθε επικοινωνία και κοινωνία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, αλλά και άλλα Πατριαρχεία και Αυτοκέφαλες Εκκλησίες. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο συνεχίζει να μνημονεύει τον Πατριάρχη Μόσχας και η Καθολική Εκκλησία υποδέχθηκε τον εκπρόσωπό της στην κηδεία του Πάπα.

Οι θρησκείες και οι θρησκευτικοί ηγέτες, υποταγμένοι στο μήνυμα της αγάπης που διακονούν στην Οικουμένη, δημιουργούν όρους ήπιας διπλωματικής επικοινωνίας και για τις πολιτικές ηγεσίες. Η θρησκευτική διπλωματία, όπως εξελίχθηκε τις τελευταίες ημέρες διεθνώς και στη Ρώμη συγκρατεί την προσοχή του κόσμου και προς την κατεύθυνση αυτή θα κινηθεί το 5ο Διεθνές Συνέδριο Διπλωματίας των Θρησκειών, που θα πραγματοποιηθεί από το Ινστιτούτο Εξωτερικών Υποθέσεων (www.fainst.eu) στην Αθήνα, στις 7 Μαΐου 2025.

Διευρυμένες στρατηγικές συμμαχίες

Η Ελλάδα, αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα της διπλωματίας των θρησκειών, τις ευρωπαϊκές δεσμεύσεις και την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, εμπλουτίζει τις διπλωματικές της δυνατότητες συνεχίζοντας, παρά τις εμφανείς δυσκολίες του διαλόγου, πολιτικές και οικονομικές συνομιλίες με την Τουρκία στη βάση εξασφάλισης αμοιβαίων συμφερόντων.

Τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, η θετική ατζέντα, αλλά και το πρόσφατο κοινό ταξίδι του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη και της αρμόδιας υφυπουργού του στην Πόλη τροχιοδεικτικά προβάλλουν τις επιλογές που εξασφαλίζουν την ενεργειακή επάρκεια στην Ε.Ε., τη γεωστρατηγική διάσταση της ευρωατλαντικής συνεργασίας, τη σημασία της ευρωπαϊκής άμυνας, τον διαπολιτισμικό διάλογο, τον αμοιβαίο σεβασμό, την πολιτική και θρησκευτική ανοχή μεταξύ των λαών της περιοχής μας.

Πολλά στάδια προηγούνται της προσφυγής στη Διεθνή Δικαιοσύνη

Στις διεθνείς σχέσεις, όσο και αν βολεύονται ορισμένοι από την επιμονή προσφυγής στη Διεθνή Δικαιοσύνη, προβλέπονται προηγούμενα στάδια, όπως ο φιλικός διακανονισμός, η διαμεσολάβηση, μεθόδους που προκρίνει το Διεθνές Δικαστήριο πριν φτάσουν οι υποθέσεις των κρατών στα χέρια των δικαστών.

Η ανάγκη της Ε.Ε. για ενεργειακή ασφάλεια, ο ενεργειακός πλούτος της Μεσογείου, των χωρών της περιοχής ΜΕΝΑ αποτελούν τον σύνδεσμο των κοινών συμφερόντων, προκειμένου μέσα από διευρυμένες στρατηγικές συνεργασίες και συμμαχίες να περιοριστεί η εντύπωση ότι αναθεωρητικές κυβερνήσεις μπορούν να επιβάλλουν μονομερώς τις επιθυμίες τους στη διεθνή κοινότητα που αναζητά συγκλίσεις, όχι κατ’ ανάγκην ισοδύναμων δρώντων, αλλά πάντως συνεργαζόμενων συμφερόντων.

Προτεραιότητα η συνεργασία

Οι διεθνείς οργανισμοί και οι περιφερειακές συνεργασίες, σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών αλλά και το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο, προωθούν την καλή γειτονία και τον αμοιβαίο σεβασμό στην κυριαρχία των κρατών. Στην περιοχή μας, προκειμένου να ξεπεραστούν προβλήματα, όλοι οφείλουμε να εφαρμόσουμε όσα έχουμε υπογράψει στον ΟΗΕ και στην Ε.Ε., καθώς επίσης να διευρύνουμε τις ενεργειακές μας συνεργασίες στην εξόρυξη και την όδευση του ενεργειακού πλούτου που διαθέτουμε στη Μεσόγειο, ώστε η Ε.Ε. και κάθε καταναλωτής να μην εκβιάζεται από μονοπωλιακά μορφώματα και αναθεωρητισμούς.

Για να επιτευχθεί ο στόχος απαιτείται σεβασμός και αποδοχή από όλες τις πλευρές των όρων του διεθνούς δικαίου. Η κοινωνία των πολιτών έχει εξαιρετικές δυνατότητες διερεύνησης των θεμάτων και ανάληψης πρωτοβουλιών, προκειμένου να παγιωθεί νομική και πολιτική βάση που εξασφαλίζει την άμβλυνση των εντάσεων χωρίς νικητές και ηττημένους.

Όσον αφορά την Ε.Ε. και τη σχέση της με τρίτες χώρες, εγγύηση δημοκρατικής λειτουργίας και καλής διακυβέρνησης αποτελεί το σύνταγμα, που ορίζει και την πολιτειακή μορφή των κρατών. Κάθε συνομιλητής υποχρεώνεται να προσέρχεται στις ευρωπαϊκές και διεθνείς συνομιλίες σεβόμενος τα κράτη και το σύνταγμά τους πέρα από αναθεωρητικές και αυταρχικές φαντασιώσεις χαλαρών συνομοσπονδιών ή απόσχισης και προσάρτησης εδαφών.

Πρόσκληση συνεργασίας απευθύνεται σε όσους ερευνούν διεξόδους από τη διεθνή ένταση, ώστε δημιουργικά να αναζητηθούν εναλλακτικές προοπτικές πέρα από τα όρια του συνηθισμένου και του επαναλαμβανόμενου.

Η άσκηση δύσκολη, επειδή μας βγάζει από τη ρουτίνα, η προστιθέμενη αξία όμως ξεχωριστή, επειδή θα απαντηθούν ερωτήματα που μέχρι σήμερα είτε δεν τα είδαμε είτε δεν τολμήσαμε να τα προσεγγίσουμε παρ’ όλο που δεν έχουν πολιτικό ή επιστημονικό κόστος.

Ίσως κατ’ αυτόν τον τρόπο να εξασφαλίζεται «αδιαπέραστη ασπίδα του Αχιλλέα» και «άτρωτος ο Αχιλλέας» τον 21ο αιώνα.

* Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.

Διαβάστε επίσης:

Ανδρουλάκης για τους μικρούς οικισμούς: Η χώρα γυρίζει έναν αιώνα πίσω

Βουλή: Ξεκίνησε η διαδικασία ανάγνωσης της δικογραφίας για τα Τέμπη – Σε πρώτο πλάνο Καραμανλή και Σπίρτζης (video/photos)

Δημοσκοπήσεις: Η μικρή ανάκαμψη της ΝΔ και ο μακρύς χειμώνας της αντιπολίτευσης – Σκηνικό χωρίς ανατροπές