Τίτλος ταινίας: « Την ίδια ώρα στη γη»(«In the meanwhile on earth»)
Σύνοψη: Η Ελσα και ο Φρανκ ήταν δύο δεμένα αδέλφια, αλλά όλα άλλαξαν όταν η διαστημική αποστολή του Φρανκ έπαψε να δίνει σημεία ζωής. Τρία χρόνια μετά τη μυστηριώδη εξαφάνισης του, κι ενώ η εικοσιτριάχρονη Έλσα δυσκολεύεται να προχωρήσει, μια άγνωστη μορφή ζωής έρχεται σ’ επαφή της. Της προτείνει να φέρει τον αδελφό της πίσω, έναντι ενός «ακριβού» ανταλλάγματος.
Σκηνοθεσία: Ζερεμί  Κλαπέν
Παίζουν: Μέγκαν Νόρταμ, Κατρίν Σαλέ, Σαμ Λούικ

Τι ωραία αυτή η μίξη ρεαλισμού, επιστημονικής φαντασίας και κινούμενου σχεδίου, που καταφέρνει ο σκηνοθέτης Ζαν Κλαπέν! Και μόνον από αυτήν την άποψη, δίχως να ενδιαφέρεται κάποιος να ξεμπλέξει το νοηματικό κουβάρι, αλλά να νοιάζεται απλώς για μια οπτική απόλαυση, τότε βρίσκεται μπροστά στην κατάλληλη ταινία. Σε άλλη περίπτωση, «ορθολογικής» αντιμετώπισης του κινηματογράφου, μάλλον θα μπερδευτεί και θα παρατήσει τις προσπάθειες ανάγνωσης του φιλμ. Κι αυτό επειδή ο Κλαπέν φλερτάρει με τη μεταφυσική, με τρόπο που να ενοχλεί την ψυχρή λογική. Δανείζεται τη δυνατότητα της φαντασίας να ταξιδεύει και τη στέλνει στο… διάστημα, με την αφορμή μιας αποστολής, στην οποία εξαφανίζεται ένας κοσμοναύτης. Αφήνει πίσω μια εικοσιτριάχρονη αδελφή, η οποία χάνει το πιο στέρεο στήριγμά της.

Στο ανάμεσα της απόστασης γης και διαστήματος κτίζεται η απόλυτη αντίθεση μεταξύ ζωής και επέκεινα, φυσικής και μεταφυσικής. Δεν μπορεί να κατοικήσει κανείς σε αυτήν τη «no man’s land», παρά μόνον η τέχνη, ο κινηματογράφος. Για να γεφυρώσει ο Κλαπέν το χάσμα, προσγειώνει στο ρεαλισμό τα επί γης δρώμενα και δουλεύει με ένα έξοχης έμπνευσης κινούμενο σχέδιο τα όσα συμβαίνουν μακριά από ‘δω. Στα πρώτα ανήκει ο πόνος, στα δεύτερα η λύτρωση. Η ηρωίδα πέφτει θύμα βιασμού, αλλά κι ενός διλήμματος που της υποβάλλουν οι εξωγήινοι που έρχονται σ’ επαφή μαζί της: της ζητούν να θυσιάσει τέσσερα άτομα, προκειμένου να της επιστρέψουν τον αδελφό της. Εντάξει, ο βιαστής μπορεί να είναι ο ένας , οι άλλοι τρεις; 

Μέσα από έναν αξέχαστο διάλογο της πρωταγωνίστριας με τον αδελφό της ξεκινάει ένα πινγκ-πονγκ των σκέψεων και των αντιλήψεων των δύο, γύρω από την έννοια της θυσίας και των «υποψήφιων θυσιασμένων». Να ‘ναι ο Χίτλερ; Δε γίνεται, πρέπει να είναι ζωντανό πρόσωπο. Τα άτομα με ειδικές ανάγκες, για να γλιτώσουν από την δυστυχία τους; Μα, οι ίδιοι μπορεί να είναι ευτυχισμένοι. Οι μελλοθάνατοι, μήπως; Και ποιός είπε ότι δεν τους απομένουν οι ωραιότερες στιγμές της ζωής τους; Σα να βλέπουμε σε άλλη εκδοχή της ταρκοφσκικής «Θυσίας», αντιλαμβανόμαστε το δύσκολο όριο της ζωής και της ηθικής. Με πολύ απλούστερο τρόπο, μέσα από τα παιδικά βλέμματα, το δίλημμα αγγίζει τον κάθε έναν από εμάς και η επιλογή μοιάζει να πέφτει σε τοίχο.

Τελικά, ο «άλλος» δεν είναι έξω από εμάς, δεν κατοικεί μακριά μας. Το ίδιο και ο θάνατος, σύμφωνα με τον σκηνοθέτη. Μεταδίδει στον θεατή την αισιοδοξία του για το επέκεινα, που μπορεί απλώς να είναι ένας άλλος κόσμος μέσα μας. Και το πετυχαίνει αυτό, με το «ανάλαφρο» κινούμενο σχέδιο, σε μοναδική κινηματογραφική συμφωνία με την κλασική αφήγηση. Εδώ το φιλμ ξεπερνάει ακόμα κι έναν εμφανή του πρόγονο, τον «Αδελφό από άλλο πλανήτη» του Τζον Σέιλς. Αφήνει να εννοηθεί ότι και η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να είναι αυτός ο «άλλος», να μην είναι τόσο τρομακτικός, αλλά ένας δρόμος προς έναν άγνωστο κόσμο. Πραγματικά, όσο και να διαφωνεί κάποιος με την ίσως συγκεχυμένη και λογικά ανερμάτιστη σκέψη του Κλαπέν, δεν μπορεί να μην του αναγνωρίσει τον τρόπο με τον οποίον την εκφράζει κινηματογραφικά. Δανείζεται τη δυνατότητα της τέχνης να γίνεται αυθαίρετη και δεν την αφήνει να πάει χαμένη. Κτίζει φαινομενικά στο κενό, αλλά το σινεμά το επιτρέπει. Μόνη προϋπόθεση να υπηρετείς την αληθινή αμφιβολία και την αισθητική αναζήτηση. Η παραδοσιακή οικογένεια δεν κοντράρει τα ερωτηματικά μιας άλλης, νέας ζωής, τους επιτρέπεται να συγκατοικούν στις κινηματογραφικές εκτάσεις.

Στην επόμενη σεκάνς, ο Κλαπέν θέτει στην ηρωίδα του άλλο ένα δίλημμα, φέρνοντας την αντιμέτωπη με τον αδελφό του βιαστή της. Να και το πάγιο ζήτημα της «οικογενειακής ευθύνης». Η απάντηση είναι όχι,  κανείς δεν κουβαλάει τα οικογενειακά ανομήματα. Ένα πράσινο ποδήλατο γίνεται σύμβολο της αθωότητας, αλλά και γέφυρα μεταξύ τους. Τελικά, στα μάτια της νεαρής κοπέλας, οι ηλικιωμένοι μοιάζουν αναλώσιμοι, όπως και οι άνθρωποι δίχως ρίζες, χωρίς άγκυρα στην ύπαρξή τους. Άστοχο, κατά πάσα πιθανότητα, αλλά ένας σκύλος, η πίστη (άλλο ένα ταρκοφσκικό σύμβολο) είναι η μόνη ασφαλής συντροφιά του ανθρώπου. Αυτή που δικαιολογεί ακόμη και τις λαθεμένες επιλογές, αρκεί να πραγματοποιούνται με γνώμονα την αγάπη.

Αξιολόγηση: ***

Διαβάστε επίσης:

Κριτική ταινίας: «Αγάπη ίσον τρέλα» – Δροσερή μεταφορά μιας θεατρικής ιδέας (photos/video)

Κριτική ταινίας: «Όταν έρθει το φθινόπωρο» – Ήταν ένας ήσυχος θάνατος

Κριτική ταινίας: «Την έλεγαν Μαρία» – Ένας ιδιότυπος βιασμός