Αν ο ενεργειακός εφοδιασμός κρινόταν από τη γεωγραφία και μόνο, η Ευρώπη θα έπινε ρωσικό αέριο σαν εσπρέσο – γρήγορα, ζεστά, φτηνά.

Στη μέση αυτού του νέου «Ενεργειακού Δρόμου του Μεταξιού», τον οποίο καταχρηστικά δημιουργούν οι Αμερικανοί με το πρόσχημα της ευρωπαϊκής απεξάρτησης από το ρωσικό ενεργειακό μονοπώλιο, η Ελλάδα και η Τουρκία κονταροχτυπιούνται για το ποια θα γίνει ο κρίσιμος μεσάζοντας της ενεργειακής απο-ρωσοποίησης της Ευρώπης. Με τη διαφορά ότι δεν παίζουν με τους ίδιους κανόνες: η μία (Ελλάδα) επενδύει σε υποδομές και επίδειξη υπακοής (σε βαθμό υποτέλειας) στην Ουάσιγκτον· η άλλη (Τουρκία) σε παζάρι και γεωστρατηγικό ρίσκο/παιχνίδι.

Με αμερικανική «σφραγίδα» η Αθήνα

Τις τελευταίες εβδομάδες η Ελλάδα μπορεί να λέει ότι κέρδισε κάποια διπλωματικά πλεονεκτήματα:

• Υπογράφηκε ελληνοαμερικανική (μακροχρόνια) συμφωνία για ναύλους μεταφοράς αμερικανικού LNG.
• Ενισχύθηκε η χρηματοδοτική και πολιτική στήριξη για τον Κάθετο Άξονα (IGB – Βουλγαρία – Ρουμανία και βορειότερα), που συνδέει την Αλεξανδρούπολη με την ανατολική Ευρώπη.
• Η Αλεξανδρούπολη εξελίσσεται σε ενεργειακό και στρατιωτικό κόμβο.
• Το ελληνικό αποτύπωμα κουμπώνει απόλυτα με την τρέχουσα ευρωατλαντική στρατηγική: λιγότερη Ρωσία, περισσότερος Ατλαντικός.

Γιατί η Ελλάδα προηγείται; Διότι δεν ζητά «μερίδιο στο παιχνίδι», αλλά προσφέρει στέρεο έδαφος για να παιχτεί: λιμάνι, αγωγούς, σταθερό ΝΑΤΟϊκό αποτύπωμα, προβλεψιμότητα. Το «ταμείο» των ΗΠΑ προτιμά κράτη που δεν παίζουν διπλό παιχνίδι.

Ο Φιντάν στην Ουάσιγκτον

Παρ’ όλα αυτά οι ΗΠΑ ουδέποτε υπήρξαν μονοδιάστατες στις επιλογές τους. Έχοντας μελετήσει τα διδάγματα παλαιότερων αυτοκρατορικών δυνάμεων στην ιστορία, έχουν γίνει εξπέρ στην τακτική του «διαίρει και βασίλευε». Έτσι λοιπόν δεν πρέπει να προξενεί εντύπωση πως την ίδια στιγμή που εδώ στην Αθήνα η κυβέρνηση και οι επικοινωνιακοί μηχανισμοί της πανηγύριζαν για τις ελληνοαμερικανικές υπογραφές για τον Κάθετο Άξονα, ο Τούρκος ΥΠΕΞ βρισκόταν στην Ουάσιγκτον. Όχι για να διαμαρτυρηθεί, προφανώς, αλλά για να διαπραγματευτεί την παραμονή της Τουρκίας στο ευρωατλαντικό σύστημα ως ενεργειακού κόμβου.

Η Άγκυρα δεν υπόσχεται ότι θα μεταφέρει με ασφάλεια το αέριο. Υπονοεί ότι μπορεί να «δημιουργήσει» κινδύνους αν δεν την υπολογίσουν. Στα μάτια της Ουάσιγκτον αυτό δεν είναι λόγος αποκλεισμού. Είναι λόγος διαχείρισης.

Εξ άλλου, όπως είπαμε, οι ΗΠΑ δεν ψάχνουν έναν νικητή. Θέλουν δύο παίκτες (Ελλάδα και Τουρκία) που να χρειάζονται τον (Αμερικανό) διαιτητή.

Ο «υπερβολικός» Κάθετος Άξονας

Εδώ βρίσκεται η μεγάλη, νόστιμη αντίφαση: πολλές αναλύσεις δείχνουν ότι όταν ολοκληρωθεί ο Κάθετος Άξονας, η ζήτηση πιθανόν να είναι μικρότερη από τη μεταφορική του ικανότητα. Δηλαδή, μιλάμε για έναν αγωγό που μπορεί να αποδειχθεί μεγαλύτερος από την ίδια την ανάγκη που υποτίθεται ότι εξυπηρετεί. Αν αυτό ήταν business case, θα είχε απορριφθεί.
Αλλά δεν είναι business case, είναι σχέδιο εξάρτησης.

Τα ερωτήματα, λοιπόν, που προκύπτουν είναι απλά:

• Έχει η Ευρώπη ανάγκη τόσο LNG;
• Ποιον θέλουμε (ως ευρωατλαντικό σύστημα ή ως Αμερικανοί) να κρατά τη βάνα του αγωγού μεταφοράς του φυσικού αερίου; Την Ελλάδα ή την Τουρκία;

Εξίσου απλές είναι και οι απαντήσεις: σε καμία περίπτωση τη βάνα του αγωγού που εφοδιάζει με Φ.Α. την Ευρώπη δεν πρέπει να την κρατά η Μόσχα. Ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ακριβότερο αέριο, μακρινές διαδρομές, μεγαλύτερο ρίσκο και υποδομές που ίσως λειτουργούν στο 60% της χωρητικότητάς τους όταν ολοκληρωθούν.

Το μεγάλο ενεργειακό «παράλογο», όμως, δεν είναι τεχνικό. Είναι ιδεολογικό. Σήμερα η Ευρώπη κάνει κάτι που καμία αγορά δεν θα έκανε χωρίς πολιτική εντολή:

Ρωσία	ΗΠΑ (LNG)
Δίπλα	Στην άλλη άκρη του κόσμου
Φθηνό	Ακριβό
Έτοιμο δίκτυο	Νέες υποδομές
Σταθερή ροή	Θαλάσσιος εφοδιασμός με ρίσκο
Πραγματική ανάγκη	Γεωπολιτική επιλογή

Άρα; Η Ευρώπη δεν αγοράζει LNG.
Η Ευρώπη αγοράζει (πανάκριβα) το διαζύγιό της από τη Ρωσία. Και επειδή κάθε διαζύγιο θέλει συμβολαιογράφο, οι ΗΠΑ βρήκαν δύο πρόθυμους να εγγυηθούν μια συμπεφωνημένη ενεργειακή επάρκεια και ασφάλεια: την Ελλάδα και την Τουρκία.

Κοιτώντας τα πράγματα με τη ματιά της Ουάσιγκτον οι δύο συμμαχικές χώρες λειτουργούν συμπληρωματικά για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της υπερδύναμης.

Στις τουρκικές (εύλογες) διεκδικήσεις για ρόλο περιφερειακής υπερδύναμης οι Αμερικανοί «δείχνουν» την πειθήνια Ελλάδα και τον Κάθετο Άξονα που θα ετοιμαστεί. Οπότε, αν η Άγκυρα επιθυμεί την εύνοια της Ουάσιγκτον, κάτι περισσότερο θα πρέπει να της δώσει…

Ελλάδα και Τουρκία δεν παλεύουν για τον ίδιο ρόλο

Το κρίσιμο στοιχείο για την αμερικανική πολιτική είναι ότι καμία από τις δύο χώρες (Ελλάδα και Τουρκία) δεν πρέπει να γίνει αναντικατάστατη για την Ουάσιγκτον. Μπορεί να είναι αρκετά σημαντική μόνο στον βαθμό που για να έχει αυτόν τον ρόλο να χρειάζεται τις ΗΠΑ. Το αμερικανικό σχέδιο δεν είναι να βγάλει «πρωταθλητή», αλλά να φτιάξει «πίνακα ισορροπιών» όπου ο μόνος μόνιμος ρυθμιστής θα είναι η Ουάσιγκτον.

Συμπέρασμα

• Η Ελλάδα πράγματι αναβαθμίζεται ενεργειακά, καθώς προσφέρει το έδαφος (κυριολεκτικά και μεταφορικά) για να αναπτυχτεί το αμερικανικό παιχνίδι στην περιοχή.
• Η Τουρκία πράγματι εξακολουθεί να παραμένει κρίσιμο κομμάτι στο παζλ των αμερικανικών συμφερόντων σε μέγεθος που δεν μπορεί να αγνοηθεί.
• Η Ευρώπη πράγματι απεξαρτάται από τη Ρωσία, έστω κι αν το κάνει με τον πιο ακριβό, περίπλοκο και γεωπολιτικά φορτισμένο τρόπο.

Καθώς, λοιπόν, νέα τερματικά, αγωγοί και θαλάσσιοι διάδρομοι υψώνονται στον χάρτη, γίνεται όλο και πιο καθαρό ότι: Η γεωγραφία μπορεί να δείχνει την κοντινότερη διαδρομή, η γεωπολιτική όμως αποφασίζει αν θα χρησιμοποιηθεί. Και αυτή την περίοδο, στην ανατολική Μεσόγειο, γραμμές στον χάρτη δεν χαράσσει η αγορά, αλλά η Ουάσιγκτον.

Διαβάστε επίσης:

Οι στοχευμένες περιοδείες Μητσοτάκη, οι δημοσκοπήσεις που ανησυχούν και οι βουλευτές που γκρινιάζουν

Ο Τσίπρας και το μαρτύριο της σταγόνας για ΣΥΡΙΖΑ και ΝΕΑΡ – Σε αναμονή η Κουμουνδούρου, σε τροχιά διάσπασης η Πατησίων

Ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου: Μητσοτάκης και Χριστοδουλίδης ψάχνουν… επενδυτές, ευρωπαϊκή εμπλοκή θέλει ο Παπασταύρου