Από το «πες – πες», αυτός ο μύθος, αν και, για να είμαστε πιο ακριβείς, πρόκειται για χονδροειδέστατο ψέμα, έχει φτάσει να γίνεται πιστευτός από το Κοινοβούλιο και τα ΜΜΕ – όπου ακούγονται διάφορα τέρατα κατά καιρούς – μέχρι τα καφενεία. 

 

Η απάντηση στο ερώτημα «αν και κατά πόσο οι περιβαλλοντικοί κανονισμοί στην Ελλάδα είναι αυστηροί και διώχνουν τους επενδυτές» έρχεται από τον πλέον αρμόδιο οργανισμό στην τελευταία του έκθεση, κι όχι μόνο σε αυτήν. Και συγκεκριμένα από τον ΟΟΣΑ, τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, τις «εργαλειοθήκες» του οποίου έχουν… ευαγγέλιο όλες οι κυβερνήσεις στα χρόνια των μνημονίων. 

 

Αν, λοιπόν, ο ΟΟΣΑ δεν κάνει σε κανένα σημείο των εκθέσεών του τέτοιες αρνητικές διαπιστώσεις, τότε από πού προκύπτει ο… μύθος; Ποιοι διακινούν, με επιτυχία ομολογουμένως, τέτοιες ασυναρτησίες που δεν πατάνε πουθενά; Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. 

 

 

 

Ο ΟΟΣΑ ολοκλήρωσε το 2014 – επί κυβέρνησης Σαμαρά, σε συνεργασία με το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης – και δημοσίευσε στις αρχές του 2015 την έκθεσή του για τη «μέτρηση και μείωση των διοικητικών βαρών σε 13 κλάδους στην Ελλάδα», όπου το βάρος πέφτει σε άλλες παθογένειες κι όχι στις περιβαλλοντικές διατάξεις. Στην έκθεσή του ο Οργανισμός αναφέρει μεταξύ άλλων στα γενικά συμπεράσματα, τα οποία υπογράφει ο γ.γ. Άνχελ Γκουρία:

Ο ΟΟΣΑ σημειώνει ότι: «Με βάση διεθνώς αναγνωρισμένες μεθόδους, το κόστος των επιχειρήσεων για επιβαρύνσεις διοικητικής φύσεως σε αυτούς τους 13 τομείς υπολογίζεται στα 3,28 δισ. ευρώ περίπου, και αυτό υποδηλώνει ότι υπάρχει πλήρης δυνατότητα για εξορθολογισμό και απλοποίηση των κανονισμών στην Ελλάδα». 

 

Η έκθεση περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ειδικευμένη ανάλυση και συμβουλές για την ενίσχυση του ανταγωνισμού, τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης και την προώθηση της επιχειρηματικότητας προκειμένου η Ελλάδα να εξέλθει από την κρίση, ενώ πρώτη φορά στη χώρα μας τιμολογήθηκε / κοστολογήθηκε το βάρος που υφίστανται οι επιχειρήσεις κατά τις συναλλαγές τους με τη δημόσια διοίκηση. 

 

Περιέχονται, μάλιστα, 87 συστάσεις για τη μείωση περιττών διοικητικών βαρών και σημείων τριβής για τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα, τα οποία πηγάζουν από τους νόμους και τους κανονισμούς. Οι 13 τομείς προτεραιότητας που εξετάστηκαν είναι: 1. Γεωργία και γεωργικές επιδοτήσεις. 2. Ετήσιοι λογαριασμοί / εταιρικό δίκαιο. 3. Ενέργεια. 4. Περιβάλλον. 5. Αλιεία. 6. Ασφάλεια τροφίμων. 7. Φαρμακευτική νομοθεσία. 8. Δημόσιες συμβάσεις. 9. Στατιστική. 10. Φορολογικό Δίκαιο (ΦΠΑ). 11. Τηλεπικοινωνίες. 12. Τουρισμός. 13. Εργασιακό περιβάλλον / εργασιακές σχέσεις.

 

Ο τομέας του Περιβάλλοντος βρίσκεται στην έκτη θέση στα διοικητικά βάρη, με ποσοστό μόλις 4,2%, πίσω από τη φορολογία και τον ΦΠΑ (47%), το εταιρικό δίκαιο (18%), τις δημόσιες συμβάσεις (12%), το πλαίσιο στη γεωργία (9%) και το εργασιακό περιβάλλον / εργασιακές σχέσεις (5%). 

 

 

Κατά τον ΟΟΣΑ, τόσο το συνολικό επίπεδο διοικητικών βαρών από τον τομέα του Περιβάλλοντος όσο και ο αριθμός των επηρεαζόμενων επιχειρήσεων είναι «μέτρια». Κατά συνέπεια η προτεραιότητα για εφαρμογή των συστάσεων δεν είναι σε καμία περίπτωση στα «κόκκινα». 

 

Αναφέρει χαρακτηριστικά ο Οργανισμός: «Θα πρέπει να δοθεί μέτρια προτεραιότητα στην εφαρμογή συστάσεων στον τομέα του Περιβάλλοντος, λόγω του μέτριου συνολικού επιπέδου διοικητικών βαρών και του αριθμού των επιχειρήσεων που επηρεάζει. Θα απλοποιήσει σημαντικά τη διαδικασία χορήγησης περιβαλλοντικών αδειών και θα μειώσει τη μεγάλη ενόχληση που οφείλεται στην παρατεταμένη διάρκεια της διαδικασίας και στην έλλειψη σαφήνειας. Τέλος, θα οδηγήσει στην καλύτερη εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής και, συνεπώς, στην καλύτερη προστασία του περιβάλλοντος. Οι διοικητικές απλουστεύσεις στον τομέα του Περιβάλλοντος θα επιφέρουν επίσης περισσότερες επενδύσεις».

 

Συμπεραίνεται, λοιπόν, πως οι περιβαλλοντικές ρυθμίσεις επ’ ουδενί αποτελούν εμπόδιο, λόγω της υποτιθέμενης αυστηρότητάς τους, για τις επιχειρήσεις ή μέσο απώθησης επενδύσεων επειδή είναι «ακριβές». Και γι’ αυτό δίνεται «μέτρια προτεραιότητα» από τον ΟΟΣΑ και όχι υψηλή, όπως σε άλλους τομείς που ερευνήθηκαν. 

 

Αντιθέτως, εμπόδιο για το επιχειρείν (και) στον τομέα του Περιβάλλοντος θεωρείται η ασάφεια και η πολυπλοκότητα που πηγάζει από τη δαιδαλώδη και δυσνόητη νομοθεσία. Ο ΟΟΣΑ κάνει λόγο για ανάγκη απλοποιήσεων, συντομότερων διαδικασιών και μεγαλύτερης σαφήνειας τονίζοντας πως «οι διοικητικές απλουστεύσεις στον τομέα του Περιβάλλοντος θα επιφέρουν περισσότερες επενδύσεις».

 

Και σε άλλα γενικότερα συμπεράσματά του, άλλωστε, για τη συνολική κατάσταση στην ελληνική οικονομία ο Οργανισμός κάνει λόγο για «παρωχημένους κανονισμούς που εμποδίζουν την είσοδο νέων ανταγωνιστών», για «νέες και ξένες εταιρείες που συχνά αποθαρρύνονται από τα εγγενή ισχυρά τεκμαρτά εμπόδια λόγω της εξαιρετικά περίπλοκης γραφειοκρατίας, των αδιαφανών κανονισμών και της διαφθοράς» και για «ανάγκη μείωσης των περιττών βαρών στην επιχειρηματική δραστηριότητα». 

 

Το κανονιστικό πλαίσιο συγκεκριμένα για το Περιβάλλον, λοιπόν, δεν αποτελεί τροχοπέδη για επενδύσεις. Αντίθετα, ο ΟΟΣΑ κάνει σύσταση για «καλύτερη εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής και, συνεπώς, καλύτερη προστασία του περιβάλλοντος»! Θεωρεί, δηλαδή, ότι οι περιβαλλοντικές διατάξεις δεν προστατεύουν επαρκώς το περιβάλλον και πρέπει να υπάρξει ένα σαφέστερο κι ενδεχομένως πιο αυστηρό λειτουργικό πλαίσιο. 

 

 

Αυτή η παρέμβαση του ΟΟΣΑ μόνο τυχαία δεν είναι. Ο Οργανισμός στο τέλος του 2014 δημοσίευσε μια άλλη μελέτη, την πρώτη που συνδυάζει στοιχεία για να εξετάσει την επίπτωση της αυστηρότητας των περιβαλλοντικών κανόνων των χωρών – μελών του στην παραγωγικότητα. Επί μακρόν οι διάφορες μελέτες ασχολούνταν ξεχωριστά με μεμονωμένες νομοθεσίες και όχι με τη συνολική περιβαλλοντική πολιτική των κρατών. 

 

Ο ΟΟΣΑ στη μελέτη του, λαμβάνοντας υπ’ όψιν κάθε περιβαλλοντικό κανονισμό, δημιούργησε μια κλίμακα από το 0 έως το 6, όπου «μηδέν» είναι η απουσία πλαισίου περιβαλλοντικών κανόνων και «έξι» είναι τα αυστηρότερα δυνατά περιβαλλοντικά μέτρα. Ο δείκτης αυστηρότητας μέτρησε τις επιδόσεις των χωρών – μελών του ΟΟΣΑ την περίοδο 1990 – 2012. Έπειτα, χρησιμοποιώντας στοιχεία από 44 εκατ. εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε αυτές τις χώρες, υπολογίστηκε πώς και κατά πόσο οι αλλαγές στην αυστηρότητα των περιβαλλοντικών πολιτικών επηρέασαν τις επιχειρήσεις.

 

Στο ενδεικτικό γράφημα με στοιχεία της μελέτης ΟΟΣΑ, που δημοσίευσε και το «Economist» (3.1.2015), η Ελλάδα βρίσκεται ουραγός παγκοσμίως όσον αφορά την αυστηρότητα της νομοθεσίας για το Περιβάλλον. Έχοντας, μάλιστα, χάσει πολύ έδαφος τα τελευταία 20 χρόνια! 

 

Στην κλίμακα με τις αυστηρότερες περιβαλλοντικές ρυθμίσεις για το 2012, πρώτη και πιο… πράσινη όλων ήταν η Δανία, δεύτερη η Ολλανδία, τρίτη η Νορβηγία, τέταρτη η Γερμανία, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση των κρατών – μελών του ΟΟΣΑ που εξετάστηκαν. Η χώρα μας, δηλαδή, έχει την πιο χαλαρή νομοθεσία. Αυτό σημαίνει ότι το Περιβάλλον δεν προστατεύεται επαρκώς, όπως άλλωστε επισημαίνει και ο ΟΟΣΑ. 

 

Το πιο θλιβερό είναι ότι στο διάστημα 1990 – 1995 η Ελλάδα είχε σαφώς αυστηρότερο περιβαλλοντικό πλαίσιο συγκριτικά με άλλες χώρες εκείνη την εποχή. Ήταν μπροστά από την Ολλανδία, την Ισπανία, τον Καναδά, την Ιαπωνία, τη Βρετανία, τη Γαλλία, την Αυστραλία και την Ιταλία. Και σχεδόν στα ίδια επίπεδα με τη Γερμανία και τις ΗΠΑ! 

 

Με τα χρόνια, όμως, η πολυπλοκότητα της ελληνικής νομοθεσίας αυξήθηκε, τα παραθυράκια πολλαπλασιάστηκαν, η εφαρμογή των διατάξεων έγινε πιο θολή και δυσερμήνευτη κι έτσι η χώρα μας έχει πια ένα από τα πιο λάιτ κι αναποτελεσματικά περιβαλλοντικά πλαίσια στον ΟΟΣΑ. 

 

Αυτά τα στοιχεία του ΟΟΣΑ επικαλείται το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (WWF) στην ετήσια έκθεσή του για το 2015 με θέμα την περιβαλλοντική νομοθεσία στην Ελλάδα, όπου επισημαίνει: «Όπως προκύπτει, μερικές από τις πλέον ανταγωνιστικές και παραγωγικές οικονομίες, με πρώτες τη Δανία, την Ολλανδία, τη Νορβηγία και τη Γερμανία, έχουν τις πιο αυστηρές περιβαλλοντικές ρυθμίσεις (ιδίως σε σχέση με τη ρύπανση και τη διαχείριση εκπομπών και αποβλήτων) με το μεγαλύτερο οικονομικό κόστος».

 

Μάλιστα, στον σχετικό πίνακα του ΟΟΣΑ παρατίθενται και στοιχεία για το ΑΕΠ ανά άτομο κάθε χώρας για το 2012, όπου εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι όσο μεγαλύτερο είναι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, αλλά και γενικά η παραγωγικότητα, η οργάνωση και η οικονομική ευημερία της κάθε χώρας, τόσο πιο αυστηρό είναι και το περιβαλλοντικό πλαίσιο! Πάνε… χέρι – χέρι! 

 

Συνεπώς, οι κανόνες για την προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι εμπόδιο για τις επενδύσεις και την οικονομία. Το αντίθετο! Φτάνει να συνδυάζονται με μια υπεύθυνη, ξεκάθαρη, σταθερή και σοβαρή νομοθεσία για το Περιβάλλον, την οικονομία και τις επιχειρήσεις. Ο κάθε επενδυτής, άλλωστε, θέλει να γνωρίζει τα όριά του, έστω κι αν αυτά είναι αυστηρά, και μέχρι πού μπορεί να φτάσει. Αρκεί να μην μπλέξει σε γραφειοκρατικούς λαβύρινθους κι ένα παιχνίδι στο οποίο συνεχώς οι όροι αλλάζουν. 

 

 

Σε όλες τις χώρες, μάλιστα, οι περιβαλλοντικές πολιτικές γίνονται διαρκώς πιο φιλόδοξες και διέπουν όλο και περισσότερους τομείς, από τα όρια για τις εκπομπές ρύπων των οχημάτων μέχρι τους κανονισμούς για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Οι πιο αυστηροί περιβαλλοντικοί κανόνες συναντώνται στις σκανδιναβικές χώρες και στην Ολλανδία. Οι πιο «χαλαροί» στην Ελλάδα και στην Ιρλανδία. ΗΠΑ και Βρετανία βρίσκονται γενικά στον μέσο όρο του ΟΟΣΑ. 

 

Το άκρως σημαντικό στοιχείο που προκύπτει από την έρευνα είναι ότι «η αύξηση της αυστηρότητας των περιβαλλοντικών πολιτικών δεν περιορίζει την παραγωγικότητα των επιχειρήσεων και την προσέλκυση επενδύσεων». Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την πεποίθηση κυβερνήσεων και εταιρειών ότι οι «πράσινοι» κανόνες μπορεί να είναι απαραίτητοι για τη διάσωση του πλανήτη, αλλά έχουν άμεσα οικονομικά κόστη. Πρόκειται περί ψέματος και με τη βούλα του ΟΟΣΑ! 

 

Ο Οργανισμός διαπιστώνει κάτι ακόμα: Οι αυστηρότερες περιβαλλοντικές νομοθεσίες μπορούν εν τέλει να δρουν ακόμα και ευεργετικά ωθώντας τις επιχειρήσεις να επενδύουν περισσότερα σε καινοτομίες. Η μελέτη συμπεραίνει ότι μια αλλαγή από το χαμηλότερο επίπεδο περιβαλλοντικής αυστηρότητας (όπως της Ελλάδας) στο υψηλότερο (όπως της Δανίας) θα αύξανε την παραγωγικότητα κατά 0,2% – 0,6% στις πιο παραγωγικές μεταποιητικές επιχειρήσεις, ενώ θα τη μείωνε κατά 0,1% – 0,3% στις λιγότερο παραγωγικές! 

 

Η έρευνα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι αυτό που πραγματικά παίζει τον μεγαλύτερο αρνητικό ρόλο για τις επιχειρήσεις δεν είναι αυτή καθαυτήν η αυστηρότητα του πλαισίου περιβαλλοντικών κανόνων, αλλά ένα σύνολο άλλων παραγόντων, όπως η γραφειοκρατία για να εξασφαλίσει μια εταιρεία άδεια, η πολυνομία και η ασαφής περιβαλλοντική πολιτική. Αυτό που γίνεται ξεκάθαρο από τον ΟΟΣΑ είναι ότι η αυστηρότητα των περιβαλλοντικών κανόνων και η φιλικότητα προς το επιχειρείν και το επενδύειν είναι δυο διαφορετικά πράγματα. 

 

Η Ολλανδία έχει ένα από τα καλά θωρακισμένα πλαίσια για το Περιβάλλον, όμως είναι φιλική προς τις επιχειρήσεις. Η Ιταλία έχει ένα από τα πιο χαλαρά, όμως πάσχει στην ανταγωνιστικότητα (όπως φυσικά και η χώρα μας). 

 

Εν κατακλείδι, τα κράτη θα πρέπει να δώσουν την ίδια σημασία τόσο στην αυστηρότητα όσο και στην ποιότητα της περιβαλλοντικής τους νομοθεσίας. Για να προστατεύουν ταυτοχρόνως και το περιβάλλον και το επιχειρείν! Ακριβώς, δηλαδή, ό,τι πρέπει να γίνει στην περίπτωση της Ελλάδας: Πιο αυστηρή νομοθεσία για αποτελεσματικότερη προστασία του περιβάλλοντος, αφού τώρα δεν προστατεύεται, και, ταυτόχρονα, πιο ξεκάθαρες, σύγχρονες και σαφείς διατάξεις για να μη φεύγουν τρέχοντας οι επενδυτές! 

 

Τι δεν καταλαβαίνουν οι διάφοροι «αρμόδιοι»;