Είναι ο πιο γνωστός μεγάλος «ασθενής» που έχει υπάρξει ποτέ στην Ελλάδα. Πολλοί, αν και είναι εδώ και καιρό στην εντατική, θεώρησαν ότι του χρειάζεται μια σειρά αισθητικών επεμβάσεων και γι’ αυτό προσελήφθησαν οι… κατάλληλοι. Άλλοι πάλι σκέφτηκαν να τραβήξουν την πρίζα, ενώ στην ουσία – όπως συχνά συμβαίνει – όλο το ζόρι το τραβούν οι νοσοκόμες και οι ειδικευόμενοι γιατροί.

 

Ο παραλληλισμός του Δημοσίου με το ελληνικό σύστημα υγείας δεν είναι πρωτότυπος, είναι όμως πέρα για πέρα αληθινός. Ένα βήμα πριν από το «η εγχείρηση πέτυχε, ο ασθενής απεβίωσε», ο δημόσιος τομέας έχει ακόμα μια ευκαιρία. Ή μήπως όχι; 

 

«Βαθιά τομή» έχει χαρακτηρίσει ο αναπληρωτής υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης Χριστόφορος Βερναρδάκης το νομοσχέδιο για τη Δημόσια Διοίκηση που αναμένεται να συζητηθεί και να ψηφιστεί στην Ολομέλεια την ερχόμενη εβδομάδα. Σύμφωνα με τον αρμόδιο υπουργό, το νομοθέτημα σχεδιάστηκε με κριτήρια την αποκομματικοποίηση του δημόσιου τομέα και την αξιοκρατία στην επιλογή των στελεχών της Δημόσιας Διοίκησης. Όπως υποστήριξε, μάλιστα, η ύπαρξή του εδράζεται «σε μια ευρύτερη ανάγκη των απαιτούμενων αλλαγών που θα ακολουθήσουν στο άμεσο μέλλον». 

 

Στην «καρδιά» του νομοσχεδίου βρίσκεται, μεταξύ άλλων, η σύσταση από το ΑΣΕΠ του Μητρώου Επιτελικών Στελεχών, στο οποίο θα εντάσσονται προσοντούχοι για την κάλυψη νευραλγικών διοικητικών θέσεων αυξημένης ευθύνης, που μέχρι σήμερα επιλέγονταν από την εκάστοτε κυβέρνηση, δηλαδή οι γενικοί και ειδικοί γραμματείς των υπουργείων και οι επικεφαλής των ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ (πλην των εισηγμένων στο Χρηματιστήριο), όπως πρόεδροι, αντιπρόεδροι, διοικητές, αναπληρωτές διοικητές και υποδιοικητές.

 

Βασικοί πυλώνες του νομοθετήματος αποτελούν, εκτός από το Εθνικό Μητρώο Επιτελικών Στελεχών Δημόσιας Διοίκησης, το Σύστημα Αξιολόγησης, η βαθμολογική διάρθρωση θέσεων καθώς και το Σύστημα Επιλογής Προϊσταμένων. 

 

«Καμία σοβαρή προσπάθεια μεταρρύθμισης της διοίκησης δεν μπορεί να καρποφορήσει εάν δεν αντιμετωπιστεί αποφασιστικά το πρόβλημα της κομματικοποίησης. Αν δηλαδή δεν εφαρμοστεί μια συνθήκη που να περιορίζει την ασφυκτική κομματική κυριαρχία αναπτύσσοντας ταυτόχρονα τη διοικητική, αν δεν επιτευχθεί αναδιάταξη της ισορροπίας “κομματικού – διοικητικού” υπέρ του δεύτερου» σημειώνεται στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου. 

 

Ποιος θα μπορούσε να διαφωνήσει με την παραπάνω διαπίστωση; Κανείς. Ωστόσο, και τα μικρά παιδιά… μεγάλωσαν πια ακούγοντας, και έχοντας δεκάδες παραδείγματα στον στενό και ευρύτερο κύκλο τους, για την αδιάκοπη εμπλοκή της πολιτικής εξουσίας στη Δημόσια Διοίκηση. Προσλήψεις, ανέλιξη στελεχών στην πυραμίδα του δημοσίου τομέα, ακόμα και οι νόμοι ερμηνεύονται και εφαρμόζονται με το πνεύμα… της υπηρεσίας και όχι με το τι ορίζει επακριβώς η νομοθεσία. «Απίστευτο και όμως ελληνικό», που έλεγε και το παλιό σλόγκαν… 

 

«Το υπό συζήτηση σχέδιο νόμου επιχειρεί με τον δικό του τρόπο να δώσει απάντηση στο συγκεκριμένο πρόβλημα και θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πρώτο βήμα για την αποκατάσταση της λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης και την ανασυγκρότηση της διοικητικής, οργανωτικής, λειτουργικής και θεσμικής ικανότητας και επάρκειας του κράτους σε κεντρικό, περιφερειακό – αποκεντρωμένο και τοπικό επίπεδο» τονίζει η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή της Ελλάδος (ΟΚΕ) στη γνωμοδότησή της για το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου, σημειώνοντας ότι έχει επανειλημμένα τονίσει την ανάγκη απεμπλοκής της Δημόσιας Διοίκησης από την πολιτική. 

 

«Η Δημόσια Διοίκηση αποτελεί ένα πεδίο στο οποίο η σταθερότητα των κανόνων είναι σημαντική για να εμπεδωθεί το πλαίσιο στο οποίο αναπτύσσουν τη δραστηριότητά τους τα στελέχη της, έχοντας σαφή αντίληψη των προοπτικών εξέλιξής τους, που λειτουργούν και ως κίνητρα, ώστε να προγραμματίσουν τη σταδιοδρομία τους. Αντίθετα, η διαρκής μεταβολή αποκινητοποιεί, ενώ ευνοεί ευκαιριακές συμπεριφορές και αναζήτηση άλλου είδους σταθερών (π.χ. κομματική στήριξη)» υποστηρίζει η ΟΚΕ. 

 

Επισημαίνει μάλιστα πως ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα αποτελεί η αντιμετώπιση των πολιτικών – κομματικών παρεμβάσεων στη στελέχωση της Δημόσιας Διοίκησης. «Δύο (αν και σε καμία περίπτωση οι μόνες) αρνητικές συνέπειες των πολιτικο-κομματικών παρεμβάσεων είναι η ελλιπής αξιολόγηση των ικανοτήτων, η διαρκής εναλλαγή των στελεχών και η απώλεια της θεσμικής μνήμης. Και βέβαια η αδυναμία συγκρότησης ενός σώματος έμπειρων στελεχών με αίσθηση του καθήκοντος, του ρόλου και της ευθύνης τους στην υπηρεσία του κράτους και της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας». 

 

 Ωστόσο, όπως αναφέρει η ΟΚΕ στην έκθεσή της, «η ψήφισή του και μόνο αφενός δεν εγγυάται την εκπλήρωση των στόχων του νομοθέτη και των προσδοκιών της οικονομίας, της κοινωνίας και του ίδιου του ανθρώπινου δυναμικού της διοίκησης, αφετέρου διαπιστώνονται σημεία τα οποία χρήζουν θεσμικής θωράκισης, αποσαφηνίσεων και τροποποιήσεων ώστε να διασφαλιστεί ότι ο σχεδιασμός θα μπορέσει να υλοποιηθεί και να επιφέρει μια ουσιαστική και ορατή βελτίωση της ποιότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών και του επιχειρηματικού περιβάλλοντος». 

 

Το πόσο δύσκολο είναι το πρόβλημα της Δημόσιας Διοίκησης στη χώρα μας φαίνεται και από τη… «σφαλιάρα» που δέχτηκε η Task Force, η οποία κατοικοεδρεύει από το 2011 στα μέρη μας, από το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο. Στην έκθεσή του ο διεθνής οργανισμός για τη λειτουργία της Task Force στην Ελλάδα και ειδικά για τη συνεισφορά της στις μεταρρυθμίσεις επισημαίνει ότι «ο αντίκτυπος της τεχνικής βοήθειας στη συνολική πρόοδο των μεταρρυθμίσεων δεν ήταν σε όλους τους τομείς ο ίδιος. Μπορεί η πρόοδος στον τομέα των διαρθρωτικών δαπανών να ήταν ικανοποιητική, ωστόσο, όσον αφορά τη μεταρρύθμιση της Δημόσιας Διοίκησης και της φορολογίας, συχνά η τεχνική βοήθεια ήταν μόνον εν μέρει αποτελεσματική». 

 

Μάλιστα το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο συστήνει στους… «φωστήρες» πως, προκειμένου να υπάρξουν απτά αποτελέσματα, η τεχνική βοήθεια πρέπει να εστιάζει στην ενίσχυση της ικανότητας των εθνικών διοικητικών αρχών ώστε να είναι δυνατή η συνέχιση της λειτουργίας τους και η βιωσιμότητα των μεταρρυθμίσεων.