«Πρόκληση στρατηγικών διαστάσεων» για ΝΑΤΟ και κοινές ασκήσεις με ΕΕ το 2017

Παρά το γεγονός ότι διαθέτουν 22 κοινά μέλη, η ΕΕ και το ΝΑΤΟ συνήθως συνεργάζονται με δυσκολία. Αυτό, όμως, ίσως πρόκειται να αλλάξει! Καινούργιες απειλές αναγκάζουν πλέον ΕΕ και ΝΑΤΟ να συνεργαστούν στενότερα.

Η διετής Σύνοδος του ΝΑΤΟ που θα γίνει τον Ιούλιο στην Βαρσοβία θεωρείται ότι θα σηματοδοτήσει μια νέα εποχή στην συνεργασία για την υπεράσπιση της Ευρώπης. Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ την χαρακτήρισε ως «Σύνοδο-ορόσημο» που πρέπει να απαντήσει στις μεγάλες αλλαγές τα τελευταία δυο χρόνια  στο τι αποτελεί απειλή για την Ευρώπη:

• Οι τζιχαντιστές κατέσφαξαν μαζικά κόσμο στο Παρίσι.
• Ο πόλεμος της Συρίας δημιούργησε ένα τεράστιο κύμα προσφύγων στην Ευρώπη.
• Η Ρωσία έχει επιδοθεί σε ένα είδος “υβριδικού πολέμου”, με επίκεντρο την Κριμαία, χρησιμοποιώντας κοκτέιλ συμβατικών δυνάμεων, πολιτικής υπονόμευσης κι επικοινωνιακού πολέμου. Διατηρώντας πάντα την αυτονομία της ως προς τις κινήσεις, παρά τις όποιες εφήμερες συμμαχίες της όπως στην Συρία.

Όλα αυτά είναι που πιέζουν ΕΕ και ΝΑΤΟ να βρουν νέους τρόπους για να δουλέψουν μαζί.

Οι δυο τους, άλλωστε, είχαν συνεργαστεί και στο παρελθόν. Πάνω από μια δεκαετία πριν στα Βαλκάνια. Στο Αφγανιστάν, όπου επιχείρησαν ενός είδους συνεργασία. Στο πρόβλημα της πειρατείας από Σομαλούς από το 2008.

Όμως, η κύρια τάση για τους δυο οργανισμούς ήταν μάλλον να δουλεύουν παράλληλα, παρά μαζί.

Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στα προβλήματα που δημιουργεί η κατάσταση που υπάρχει ανάμεσα στην Τουρκία, που είναι μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά όχι της ΕΕ, και στην Κύπρο, που είναι μέλος της ΕΕ, αλλά όχι του ΝΑΤΟ.

Υπήρχε πάντα και η τάση των ΗΠΑ και κάποιων άλλων χωρών – μελών του ΝΑΤΟ, όπως της Βρετανίας, να βλέπουν με δυσπιστία τα γαλλογερμανικά σχέδια για την δημιουργία έδρας στρατιωτικού σχεδιασμού της ΕΕ, αλλά και την ιδέα περί δημιουργίας ευρωπαϊκού στρατού.

Όμως, η φύση των νέων απειλών όπως οι τεχνικές υβριδικού πολέμου που χρησιμοποίησε η Ρωσία για να προσαρτήσει την Κριμαία και να ελέγξει κομμάτια της Ουκρανίας θεωρείται από το ΝΑΤΟ ότι απαιτούν πολύ διαφορετικές αντιδράσεις από τις συμβατικές στρατιωτικές αντιπαραθέσεις στις παλιές εποχές Ψυχρού Πολέμου.

Ο Στόλτενμπεργκ, άλλωστε, έχει δηλώσει πως «Είναι πλέον πιο θολή η γραμμή μεταξύ πολέμου και ειρήνης». Σήμερα, κατά την δυτική στρατηγική, πρέπει να χρησιμοποιούνται πιο ανορθόδοξοι μέθοδοι με μια μίξη διπλωματίας, οικονομίας, επικοινωνιών και στρατιωτικών δυνάμεων μαζί.

Στα πλαίσια αντιμετώπισης, λοιπόν, μιας μελλοντικής απειλής, ΕΕ και ΝΑΤΟ θα κληθούν να μοιραστούν και να αναλύσουν μαζί πληροφόρηση αλλά και να προστατέψουν πολύτιμες υποδομές, π.χ. ενεργειακού εφοδιασμού, της Ανατ. Ευρώπης.

Από την Σύνοδο του Ιουλίου, το ΝΑΤΟ αναμένει τρία πράγματα:

• Μια κοινή δήλωση από τον Στόλτενμπεργκ και τους Ευρωπαίους ομολόγους του για κοινή συνεργασία πάνω σε υβριδικές, τρομοκρατικές, θαλάσσιες απειλές αλλά και απειλές στην κυβερνοασφάλεια.
• Την δημιουργία ενός είδους εγχειριδίου για την αντιμετώπιση μιας ευρεία γκάμας σεναρίων υβριδικού πολέμου και απειλών για να επιταχυνθεί η όποια λήψη αποφάσεων και να προκαθοριστεί το τι κάνει ποιος.
• Κοινές ασκήσεις ΕΕ-ΝΑΤΟ την επόμενη χρονιά πάνω στις νέες απειλές.

Το ΝΑΤΟ συνεργάζεται ήδη με την ευρωπαϊκή Frontex στο Αιγαίο αλλά και στα σύνορα Τουρκίας – Συρίας για να αναχαιτιστεί η παράνομη διακίνηση. Αξιωματούχοι της Συμμαχίας το περιγράφουν ως «πρόκληση στρατηγικών διαστάσεων».

Μπορεί οι νέες απειλές στην ασφάλεια που αντιμετωπίζουν πια ΕΕ και ΝΑΤΟ να πιέζουν τους δυο οργανισμούς να βελτιώσουν την σχέση και συνεργασία τους, όμως ειδικοί παραμένουν επιφυλακτικοί.

Σύμφωνα με τον Ίαν Κερνς, διευθυντή του think tank European Leadership Network, η μεγάλη πρόκληση θα είναι σε πολιτικό επίπεδο. Ο ίδιος αμφισβητεί κατά πόσο θα μπορέσει να δουλέψει στην πράξη η ιδέα ενός προκαθορισμένου κοινού εγχειριδίου αφού σε περίπτωση πραγματικής κρίσης η γνωστή αργοπορία της ΕΕ στο να παίρνει αποφάσεις μάλλον θα απέτρεπε από το να τεθεί έγκαιρα σε εφαρμογή το όποιο πλάνο.

Αυτό, όμως, που έχει δηλώσει ο διευθυντής του European Leadership Network σχετικά με την στενότερη και αποτελεσματικότερη συνεργασία μεταξύ ΕΕ και ΝΑΤΟ είναι ότι «αυτό που θα άλλαζε το παιχνίδι, θα ήταν μια συμφωνία στο Κυπριακό».

Για τον Κερνς το Κυπριακό θεωρείται το κλειδί των ισορροπιών που θα καθορίσει τις εξελίξεις για την επόμενη μέρα στην χάραξη στρατηγικής ΕΕ – ΝΑΤΟ. Και είναι προφανές ότι οι εν εξελίξει διαπραγματεύσεις για την επίλυση του Κυπριακού είναι στην πρώτη γραμμή της ατζέντας, ειδικά της αμερικανικής πλευράς.