O Mατέο Ρέντσι απέτυχε παιδαριωδώς και άνευ λόγου. Πρέπει να το πει κανείς καθαρά: ‘Οσο και να προσπάθησε τους τελευταίους μήνες να διαχωρίσει το προσωπικό του πολιτικό μέλλον από το δημοψήφισμα, όλοι όσοι ήθελαν να τιμωρήσουν τον νεαρό πολιτικό- διότι, πρώτον δεν κατάφερε να αναθερμάνει την οικονομία, δεύτερο κυβερνούσε αυτάρεσκα και τρίτον απέρριψε όλους τους προηγούμενους ηγέτες ως παλιοσίδερα- αξιοποίησαν την ευκαιρία, σχολιάζει ο Ολιβερ Μέιλερ στο άρθρο του με τίτλο “To φιάσκο Ρέντσι” στην εφημερίδα του Μονάχου Sueddeutsche Zeitung.

Περισσότερο σημαντικός από το πρόσωπο είναι όμως ο κίνδυνος ότι με το “Οχι” τελειώνει μια φάση ανανέωσης, η οποία είχε κερδίσει τον σεβασμό στο εξωτερικό. Μπορεί οι μεταρρυθμίσεις του Ρέντσι να είχαν ατέλειες, περιείχαν όμως μια δυναμική, έδιναν μιαν αίσθηση αλλαγής, την οποία χρειάζεται επειγόντως αυτή η χώρα. Κανένας άλλος πρωθυπουργός δεν έκανε ταχύτερα και περισσότερες μεταρρυθμίσεις. Ούτε οι συνταγματικές αλλαγές ήταν τέλειες. Στα βασικά τους σημεία όμως σχεδίαζαν τις επιθυμητές εδώ και 30 χρόνια αλλαγές για την υπέρβαση του πολιτικού συστήματος.

Κυρίως όμως κέρδισε ο Πέπε Γκρίλο, ο ιδρυτής και γκουρού του κόμματος διαμαρτυρίας “Cinque Stelle”, ο οποίος κάλεσε τους Ιταλούς να μην ψηφίσουν με το μυαλό αλλά με το συναίσθημα, με θυμό και τώρα βρίσκεται προ των πυλών της εξουσίας.

Δύσκολα θα μπορούσε κανείς να συγκρίνει το κόμμα των Πέντε Αστέρων με άλλα λαϊκιστικά κόμματα της Ευρώπης. Το πολιτικό τους προφιλ δύσκολα ορίζεται, γράφει ο αρθρογράφος της Sueddeutsche Zeitung, ο οποίος καταλήγει: Εάν ο θυμός είναι το βασικό τους επιχείρημα για το μέλλον της Ιταλίας, τότε Buonanotte! (καληνύχτα)