Τώρα που τα χαρτιά της διαπραγμάτευσης ανοίγουν το ένα μετά το άλλο, γίνεται πολύ καλά αντιληπτό τι εννοούσε ο πρωθυπουργός. 

1 Ο χαμηλόμισθος των 650 – 700 ευρώ θα χάσει τον 13ο μισθό του λόγω της περικοπής του αφορολογήτου και δεν θα κερδίσει απολύτως τίποτα από το θετικό πακέτο μέτρων, πέραν ίσως μιας μικρής έκπτωσης στη φαρμακευτική δαπάνη λόγω του μηδενισμού της συμμετοχής.

2 Ο συνταξιούχος θα υποστεί τρεις διαδοχικές περικοπές στο εισόδημά του: και το 2018 (λόγω νέας περικοπής του ΕΚΑΣ αλλά και αύξησης της παρακράτησης φόρου) και το 2019 (λόγω κατάργησης της προσωπικής διαφοράς) αλλά και το 2020 (λόγω μείωσης του αφορολογήτου). 

3 Ο υψηλόμισθος, από την άλλη πλευρά, μπορεί να βγει και κερδισμένος, αν δημιουργηθούν οι δημοσιονομικές συνθήκες που θα επιτρέπουν το να ενεργοποιηθούν τα θετικά μέτρα. Για ετήσιες αποδοχές άνω των 20.000 – 22.000 ευρώ η μείωση της εισφοράς αλληλεγγύης αλλά και η μείωση του βασικού συντελεστή από το 22% στο 20% υπερκαλύπτει την επίπτωση από τη μείωση του αφορολογήτου και οδηγεί και σε φορολογική ελάφρυνση.

 

Πόσο πιο δύσκολο μπορεί να γίνει για έναν βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ; Όχι μόνο θα καλείται να δικαιολογηθεί στον χαμηλοσυνταξιούχο επειδή, αντί να του δώσει τη 13η σύνταξη, θα του κόψει και την 11η και τη 12η (σε ορισμένες περιπτώσεις και ένα κομμάτι από τη 10η), αλλά την ίδια ώρα θα πρέπει να εξηγήσει και για ποιο λόγο – αν όλα πάνε καλά – το μεγαλύτερο μέρος του «κοινωνικού μερίσματος» θα μπει στις τσέπες των επιχειρήσεων (λόγω της μείωσης του φορολογικού συντελεστή από το 29% στο 26%) αλλά και των εργαζομένων που δηλώνουν τα υψηλότερα εισοδήματα.

 

Όπως και να το κάνεις, είναι πρόκληση να «χαρίζεις» 1.000 ευρώ από φόρους σε ένα διευθυντικό στέλεχος ιδιωτικής εταιρείας που δηλώνει 100.000 ευρώ τον χρόνο όταν την ίδια στιγμή κόβεις το δώρο Χριστουγέννων στον κλητήρα της ίδιας εταιρείας που καλείται να τα βγάλει πέρα με 650 ευρώ τον μήνα.

 

Όταν η ελληνική διαπραγματευτική ομάδα συμφωνούσε με τους δανειστές τον Μάρτιο να αποδεχτεί τη μείωση των συντάξεων και την περικοπή του αφορολογήτου με αντάλλαγμα τα «αντίμετρα», είχε στο μυαλό της ότι επιστρέφοντας στην Αθήνα θα μπορούσε να «πουλήσει» στο εκλογικό σώμα μια προοπτική, μια «ιστορία με καλό τέλος». 

 

Από την Τρίτη που άρχισε η εξειδίκευση και η αποσαφήνιση των καλών και των κακών μέτρων, προκύπτει ότι δυνατότητα να περάσουν τα μέτρα με απλό και κατανοητό τρόπο στους πολίτες αυτής της χώρας, που κάθε χρόνο βλέπουν το εισόδημά τους να μειώνεται, δεν υπάρχει. 

 

Τι ακριβώς θα πει η κυβέρνηση στον συνταξιούχο που χάνει πάνω από 2.500 ευρώ από το εισόδημά του; Ότι η συμμετοχή του στα φάρμακα από το 25% θα πέσει στο 12,5%; 

Για να υπάρξει αντιστάθμισμα, θα πρέπει να βρεθεί συνταξιούχος ο οποίος να ξοδεύει σε φάρμακα ολόκληρο το εισόδημά του αλλά και κομμάτι των αποταμιεύσεών του (αν υπάρχουν). Είναι προφανές ότι τέτοιος συνταξιούχος δεν υπάρχει. Η μείωση της συμμετοχής στα φάρμακα είναι ένα πολύ θετικό μέτρο, ειδικά για τους χαμηλοσυνταξιούχους, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν καλύπτει τις απώλειες από τη μείωση των συντάξεων. 

 

Σε τι άλλο μπορεί να προσβλέπει ο συνταξιούχος την 1η Ιανουαρίου 2019; Ότι θα βάλουν το παιδί του στον παιδικό σταθμό; Ενδεχομένως να βοηθηθεί το παιδί του και το εγγόνι του. Όχι όμως ο ίδιος. Και τα υπόλοιπα θετικά μέτρα είναι καλά για τους φτωχότερους. 

 

Θα βοηθηθούν τα παιδιά από την επέκταση των σχολικών γευμάτων, θα βοηθηθούν οι γονείς από την αύξηση του επιδόματος τέκνων, θα βοηθηθούν και οι οικογένειες από τη χορήγηση επιδόματος ενοικίου (το οποίο σχεδιάζεται να δοθεί και σε όσους μένουν μεν σε ιδιόκτητο σπίτι, αλλά πληρώνουν στεγαστικό δάνειο). Ο παππούς και η γιαγιά όμως δεν θα μπορούν να δώσουν χαρτζιλίκι στο εγγόνι τους, ενώ σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστούν και την οικογενειακή βοήθεια των παιδιών τους, ενώ μέχρι τώρα συνέβαινε το αντίθετο.

 

Το πρόβλημα για την κυβέρνηση είναι προφανώς πολιτικό. Αν το Μέγαρο Μαξίμου αποφασίσει να εξαντλήσει την τετραετία, το 2019 θα γίνουν βουλευτικές εκλογές. Και τότε η σημερινή πλειοψηφία θα έχει να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα απέναντι στην πολυπληθέστατη ομάδα των συνταξιούχων. Τα παραδείγματα που ακολουθούν, δείχνουν τη ζημιά που γίνεται στο ετήσιο εισόδημα:

Συνταξιούχος του Δημοσίου με 35 χρόνια ασφάλισης παίρνει σήμερα σύνταξη 1.182 ευρώ. Από αυτά, τα 349,68 ευρώ είναι η προσωπική διαφορά καθώς με βάση το καινούργιο σύστημα Κατρούγκαλου, η σύνταξή του δεν μπορεί να ξεπερνά τα 832,68 ευρώ. Λόγω του πλαφόν του 18% που θεσπίστηκε, όμως, η σύνταξή του δεν θα μειωθεί στα 832,68 ευρώ, αλλά στα 969,56 ευρώ. 

 

Και πάλι, όμως, ο συνταξιούχος θα χάσει 212 ευρώ τον μήνα ή 2.544 ευρώ τον χρόνο. Άρα από τις 12 συντάξεις των 1.182 ευρώ που εισπράττει σήμερα ο συνταξιούχος, θα του απομείνουν κάτι λιγότερο από 10. Και αυτό χωρίς να υπολογιστεί η επίπτωση από τη μείωση του αφορολογήτου. 

 

Με εισόδημα 1.182 ευρώ, ο φόρος εισοδήματος αντιστοιχεί στα 124 ευρώ τον μήνα. Μετά τη μείωση της σύνταξης στα 832,6 ευρώ, ο φόρος εισοδήματος θα περιοριστεί στα 47 ευρώ τον μήνα. Δηλαδή, από τα 212 ευρώ που θα χάσει ο συνταξιούχος λόγω της μείωσης της ονομαστικής σύνταξης, η πραγματική απώλεια θα είναι 165 ευρώ καθώς τα υπόλοιπα θα τα «κερδίσει» από τη μείωση της φορολογίας. Αυτό όμως θα ισχύσει μόνο για το 2019. 

Για το 2020, όταν θα μειωθεί το αφορολόγητο, ο μηνιαίος φόρος θα αυξηθεί και πάλι από τα 47 ευρώ περίπου στα 100 ευρώ λόγω της μείωσης της έκπτωσης φόρου. Άρα και το εισόδημα θα έχει μειωθεί και ο φόρος θα παραμένει αμετάβλητος. Συμπέρασμα; Ο συνταξιούχος του παραδείγματος θα βρεθεί σε κάθε περίπτωση με δύο καθαρές συντάξεις λιγότερες.

 

Η αρμόδια υπουργός Εργασίας Έφη Αχτσιόγλου υποστήριζε τα ξημερώματα της Τρίτης – αφού είχε ολοκληρωθεί ο γύρος των διαπραγματεύσεων – ότι περικοπές θα υποστούν περίπου ένα εκατομμύριο συνταξιούχοι, δηλαδή περίπου το 40% του συνόλου. Δεν θα επιβεβαιωθεί η κυρία υπουργός. Έχει κατά νου τις επιπτώσεις από την κατάργηση της προσωπικής διαφοράς, αλλά παραγνωρίζει το γεγονός ότι ο συνταξιούχος δεν «βλέπει» προσωπική διαφορά και αφορολόγητο, αλλά το υπόλοιπο στον τραπεζικό του λογαριασμό. Έτσι ο συνταξιούχος θα υποστεί τις συνέπειες από:

1 Την κατάργηση της έκπτωσης φόρου του 1,5% που γίνεται σήμερα. Μπορεί η διαφορά να είναι μικρή, ειδικά για τους χαμηλοσυνταξιούχους, ωστόσο αυτό θα είναι το πρώτο κατά σειρά πλήγμα.

2 Τη νέα μείωση της δαπάνης για το ΕΚΑΣ και μάλιστα κατά 230 εκατ. ευρώ. Η μείωση θα φανεί από την 1.1.2018, καθώς, για να φανεί συνεπής στις μνημονιακές της υποχρεώσεις, η κυβέρνηση θα πρέπει να αλλάξει τα κριτήρια χορήγησης του ΕΚΑΣ από την 1.1.2018.

3 Τη μείωση του αφορολογήτου στα 5.600 ευρώ από την 1.1.2020 (ή την 1.1.2019, αν δεν επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι). Ο ίδιος συνταξιούχος θα ευνοηθεί από τη μείωση του βασικού συντελεστή από το 22% στο 20%, αλλά όχι αρκετά ώστε να εξαλειφθούν οι συνέπειες από τη μείωση του αφορολογήτου.

 

Ακόμη και η κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης για όσους έχουν εισόδημα έως 30.000 ευρώ θα ευνοήσει μεν, αλλά λίγο. Μόνο οι έχοντες ετήσιο εισόδημα άνω των 20.000 ευρώ θα εκμηδενίσουν τις αρνητικές συνέπειες από τη μείωση του αφορολογήτου.

 

Τις επόμενες ημέρες η κυβέρνηση θα ενισχύσει τη ρητορική της στην κατεύθυνση του να πάρει με το μέρος της τους εργαζομένους με παιδιά, ειδικά αυτούς που έχουν χαμηλά εισοδήματα. 

Και αυτοί οι εργαζόμενοι, όπως όλοι, θα πληγούν από τη μείωση του αφορολογήτου.

 

Ένα ζευγάρι με δύο εργαζομένους που παίρνουν από 700 ευρώ ο καθένας, θα χάσει συνολικά 1.300 ευρώ ή 810 ευρώ αν ενεργοποιηθεί το θετικό πακέτο του 2020 που θα περιέχει τη μείωση φορολογικών συντελεστών και της εισφοράς αλληλεγγύης. Οι εργαζόμενοι θα μπορούν να προσβλέπουν:

1 Στο επίδομα ενοικίου, το οποίο θα έχει εισοδηματικά κριτήρια και θα κυμαίνεται από 50 έως 100 ευρώ τον μήνα, ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση. 

2 Στο επίδομα τέκνων, το οποίο θα αυξηθεί σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα. Γονείς με ένα παιδί θα παίρνουν 60 ευρώ τον μήνα αντί για 40 ευρώ που εισπράττουν σήμερα, ενώ γονείς με δύο παιδιά θα λαμβάνουν 150 ευρώ τον μήνα αντί για 80 ευρώ που εισπράττουν σήμερα. Για τους τρίτεκνους το επίδομα θα διαμορφωθεί στα 280 ευρώ τον μήνα.