Μελέτη σχετικά με τις επιπτώσεις από την έλλειψη ύπνου στην οικονομία μιας χώρας, η οποία διεξήχθη από τον ανεξάρτητο μη κερδοσκοπικό οργανισμό RAND Europe σε πέντε χώρες, έδειξε πως άτομα που κοιμούνται λιγότερο από έξι ώρες κατά μέσον όρο τη νύχτα παρουσιάζουν 13% μεγαλύτερη θνησιμότητα από αυτά που κοιμούνται το λιγότερο επτά ώρες. Σε εθνικό επίπεδο η έλλειψη ύπνου μεταφράζεται σε απώλεια 3% του ΑΕΠ και κοστίζει δισεκατομμύρια σε μια οικονομία.

 

Κέντρα Ελέγχου Ασθενειών και Πρόληψης (CDC) στις ΗΠΑ υποστηρίζουν πως η έλλειψη ύπνου συνιστά πρόβλημα για τη δημόσια υγεία, καθώς περισσότερο από το ένα τρίτο των Αμερικανών ενηλίκων δεν έχει τη δυνατότητα επαρκούς ύπνου σε καθημερινή βάση. Πάντως ο ανεπαρκής ύπνος δεν αποτελεί πρόβλημα μόνο για τις ΗΠΑ.

 

Στοιχεία δείχνουν πως το ποσοστό των ατόμων που κοιμάται λιγότερο από τις συνιστώμενες ώρες ύπνου συνεχώς αυξάνεται. Αυτό συνδέεται με παράγοντες της καθημερινότητας που θέλουν το άτομο ενεργό επί εικοσιτετράωρο σε εβδομαδιαία βάση σε μια κοινωνία που δεν κοιμάται ποτέ. Το στρες, η κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα, η έλλειψη σωματικής άσκησης και η χρήση υπολογιστή για πολλές ώρες, που συνδυάζονται με την κακή και ελλιπή ποιότητα ύπνου, έχουν αναδείξει την έλλειψη ύπνου σε πρόβλημα δημόσιας υγείας.

 

Λόγω των πιθανών δυσμενών επιπτώσεων του ανεπαρκούς ύπνου στην υγεία, την ευημερία και την παραγωγικότητα, οι συνέπειες της στέρησης του ύπνου έχουν εκτεταμένες οικονομικές συνέπειες.

Ωστόσο, οι προσπάθειες για την ποσοτικοποίηση των οικονομικών επιπτώσεων της στέρησης του ύπνου βρίσκεται σε περιορισμένο στάδιο έρευνας και αναλύεται σε μεγάλες κυρίως οικονομίες, χωρίς να υπολογίζονται οι άθλιες εργασιακές συνθήκες στον Τρίτο Κόσμο, αλλά και στον αποκαλούμενο Τέταρτο Κόσμο, δηλαδή στα φτωχά κοινωνικά στρώματα του Πρώτου Κόσμου.

 

Μερικά στατιστικά:

1. Οι ΗΠΑ χάνουν έως 411 δισ. δολάρια τον χρόνο, δηλαδή το 2,28% του ΑΕΠ τους, λόγω της στέρησης ύπνου του ανθρώπινου δυναμικού. Αν, για παράδειγμα, τα άτομα που κοιμούνται κάτω από έξι ώρες άρχιζαν να κοιμούνται έξι έως επτά ώρες, αυτό θα μπορούσε να αποφέρει 226,4 δισ. δολάρια στην οικονομία των ΗΠΑ. Με άλλα λόγια, αν μπορέσει η εργατική τάξη των ΗΠΑ να κοιμηθεί δύο ώρες παραπάνω επί ενάμιση χρόνο, θα παραγάγει όφελος όσο το… ελληνικό χρέος!

2. Το κόστος για την Ιαπωνία είναι μικρότερο σε απόλυτους αριθμούς, δηλαδή 138 δισ. δολάρια ετησίως, αλλά ελαφρώς υψηλότερο ως ποσοστό του ΑΕΠ (1,86% έως 2,92%). Ενώ στη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη χάνονται ετησίως 1,23 εκατ. εργάσιμες ημέρες εξαιτίας των διαταραχών ή και της έλλειψης ύπνου, στην Ιαπωνία χάνονται κατά μέσον όρο 604.000 εργάσιμες ημέρες ετησίως.

3. Στη Βρετανία, όπου χάνονται 207.000 εργάσιμες ημέρες ετησίως, το οικονομικό κόστος υπολογίζεται σε 1,36% έως 1,86% του ΑΕΠ ή 40 δισ. στερλίνες (49,5 δισ. δολ.).

4. Στη Γερμανία η αϋπνία «κόβει» 209.000 εργάσιμες ημέρες, απώλεια που αντιστοιχεί στο 1,02% έως 1,56% του ΑΕΠ.

5. Η εικόνα είναι κάπως καλύτερη στον Καναδά (όπου χάνονται 87.000 εργάσιμες ημέρες ετησίως και ο οικονομικός αντίκτυπος ανέρχεται έως και τα 21,4 δισ. δολάρια ετησίως ή στο 0,85% με 1,56% του ΑΕΠ), όπως και στις μεγάλες οικονομίες της Ευρώπης.

6. Σε νέα έρευνα του περιοδικού «Sleep», που δημοσιεύτηκε από το Oxford University Press τον Ιούνιο του 2018, οι επιστήμονες προσπάθησαν να υπολογίσουν τις οικονομικές συνέπειες της έλλειψης ύπνου στην Αυστραλία και αξιολόγησαν τα οικονομικά και μη οικονομικά στοιχεία κόστους που προέρχονται από εθνικές έρευνες και βάσεις δεδομένων (data). Στο κόστος θεωρείται ότι περιλαμβάνονται:

● Το κόστος υγειονομικής περίθαλψης και της άτυπης περίθαλψης που παρέχεται εκτός του τομέα της υγειονομικής περίθαλψης.

● Η μείωση ή απώλεια παραγωγικότητας.

● Τα μη ιατρικά έξοδα εργασίας και τροχαίων ατυχημάτων.

● Το μη χρηματοοικονομικό κόστος της απώλειας ευημερίας.

Ο τελικός απολογισμός για τη χώρα ήταν ότι το εκτιμώμενο συνολικό κόστος ανεπαρκούς ύπνου στην Αυστραλία την περίοδο 2016-17 (πληθυσμός: 24,8 εκατομμύρια) ήταν 45,21 δισ. δολάρια, δηλαδή το 4,6% του ΑΕΠ της χώρας.

 

Τι προτείνει ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός RAND Europe, που διεξήγαγε την έρευνα:

● Ατομικά ο καθένας να θέτει συγκεκριμένη ώρα εγερτηρίου σε καθημερινή βάση, να κάνει λιγότερη χρήση υπολογιστή, κυρίως πριν από τον ύπνο, και να ενσωματώσει τη σωματική άσκηση στην καθημερινότητά του.

● Οι εργαζόμενοι να αναγνωρίσουν πόσο σημαντικός είναι ο ύπνος και η επαρκής ξεκούραση και πόσο συμβάλλει στην αύξηση της παραγωγικότητάς τους.

● Να προσπαθούν επίσης να δουλεύουν σε πιο φωτεινούς χώρους, να αποφεύγουν τα ψυχολογικά ρίσκα στον χώρο εργασίας και να περιορίσουν όσο το δυνατόν τη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών. Τα παραπάνω δυστυχώς αποτελούν ευχολόγιο, καθώς η φύση της εργασίας κυρίως στον τριτογενή τομέα αλλά και η άνοδος της τεχνολογίας στον χώρο εργασίας είναι βασικό γνώρισμα του αιώνα μας.

 

Τέλος, οι δημόσιες αρχές θα πρέπει να παρέχουν επαγγελματίες υγείας στον χώρο εργασίας προσφέροντας υποστήριξη σε άτομα με προβλήματα ύπνου, αναδεικνύοντας τον ελλιπή ύπνο ως πρόβλημα δημόσιας υγείας. Στο σημείο αυτό προτείνεται και η αλλαγή των σχολικών ωραρίων. Στις Ηνωμένες Πολιτείες το κίνημα «Start School Later», που συσπειρώνει πολιτικούς, επαγγελματίες υγείας, γονείς και εκπαιδευτικούς, τάσσεται υπέρ της μετάθεσης της ώρας έναρξης των σχολείων από τις 7.30 και τις 8.00 στις 8.30 και στις 9.00 το πρωί, και έχει λάβει μορφή χιονοστιβάδας.

 

Το 2015 η πολιτεία του Νιου Τζέρσεϊ και το 2016 το Μέριλαντ ψήφισαν την πιλοτική εφαρμογή της «αργοπορημένης εκκίνησης των σχολείων», ενώ τον περασμένο Απρίλιο στη γερουσία της Καλιφόρνιας κατατέθηκε νομοσχέδιο που προβλέπει να μην ξεκινάνε τα μαθήματα πριν από τις 8.30. Τα αποτελέσματα ήταν άκρως ενθαρρυντικά. (Αντίστοιχη πρόταση έχουν εισηγηθεί το ελληνικό υπουργείο Παιδείας και ο υπουργός Κώστας Γαβρόγλου).