Μετά το πέρας του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και τη λήξη του Εμφύλιου που τον ακολούθησε, τα πατριωτικά διαπιστευτήρια της ελληνικής κομμουνιστικής Αριστεράς ήταν ιδιαίτερα αμφισβητούμενα. Ήδη από την εποχή του Εμφυλίου υπήρχε μια σαφής προσπάθεια εκ μέρους της να αποσείσει από πάνω της τη ρετσινιά της «εσχάτης προδοσίας» που της επέρριπταν οι αντίπαλοί της εξαιτίας των ιστορικών – ιδεολογικών διεθνιστικών της θέσεων. Κατηγορίες πραγματικές ή χαλκευμένες, ήταν σαφείς κατηγορίες κυρίως ως προς το ζήτημα που αφορούσε τη Βόρειο Ήπειρο και το Μακεδονικό. 

Έτσι, στη διάρκεια των δεκαετιών του ’50 και ’60 που ακολούθησαν, το Κυπριακό υπήρξε για την Αριστερά μια τεράστια ευκαιρία, μια πραγματικά ευτυχής συγκυρία πάνω στην όποια θα έστηνε ένα πατριωτικό αφήγημα το οποίο θα ανταγωνιζόταν σε πατριωτισμό το αντίστοιχο των αντιπάλων της που ώς τότε τον μονοπωλούσαν – όχι μόνο με δική τους κατάχρηση κι ευθύνη. Η Αριστερά, λοιπόν, όσον αφορά στο Κυπριακό, εμφανίστηκε να πλειοδοτεί σε ενθουσιώδη πατριωτισμό των εθνικοφρόνων, απαιτώντας την άνευ όρων παράδοση της Κύπρου στην Ελλάδα και τον τερματισμό κάθε δυτικής παρουσίας στο νησί. Το σύνθημα ήταν «Λέφτερη Κύπρος στη λέφτερη Ελλάδα». Ταυτόχρονα, οι Έλληνες κομμουνιστές (μέσω της πατριωτικής εξάρσεως του κομμουνιστικού κόμματος) άρπαξαν την ευκαιρία να αντιπαρατεθούν στις αστικές κυβερνήσεις κατηγορώντας τους Αμερικανούς και Βρετανούς για τη στάση τους. Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής παρότρυναν το αδελφό κόμμα της Κύπρου, το ΑΚΕΛ, να μη συμμετάσχει στις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις και να ξεκινήσει τον αγώνα ενάντια στις αποικιοκρατικές δυνάμεις. Υιοθετώντας αυτές τις υπαγορευμένες στρατηγικές, το ΑΚΕΛ πρότεινε τη διενέργεια δημοψηφίσματος στην Κύπρο υπό την αιγίδα του ΟΗΕ ως πρώτο βήμα για τη διεθνοποίηση του προβλήματος. Όταν, ωστόσο, η κυβέρνηση Παπάγου ανέδειξε το Κυπριακό στα Ηνωμένα Έθνη, το εξόριστο ΚΚΕ κατήγγειλε αυτήν την πρωτοβουλία ως απάτη με το επιχείρημα ότι εξυπηρετούσε τα συμφέροντα του βρετανικού ιμπεριαλισμού και ότι προσπαθούσε να κλέψει από τους πραγματικούς αγωνιστές (του ΑΚΕΛ δηλαδή) την ηγεσία στην πάλη για τα εθνικά δίκαια του κυπριακού λαού. 

Η ΕΔΑ, η νόμιμη έκφραση της κομουνιστικής Αριστεράς στην Ελλάδα, υποστήριζε την ένωση ως μόνη εθνικώς αποδεκτή λύση του Κυπριακού. Υποστήριζε φανατικά τη διεθνοποίηση του Κυπριακού. Αυτή η θέση τύγχανε μάλιστα και της γενικότερης αποδοχής του λαού, καθώς η πατριωτική κοινή γνώμη συντασσόταν με αυτή – πέραν των κομματικών προτιμήσεων. Στην πρώτη φάση, λοιπόν, η Αριστερά φαίνεται να εμφορείται εξίσου με τους εθνικόφρονες από το πνεύμα της ατομικής αυτοθυσίας προς χάριν του εθνικού συνόλου. 

Ωστόσο, αργότερα, η κατάσταση θα γίνουν πιο περίπλοκη. Ιδίως μετά τη βίαιη τροπή που πήρε ο αγώνας για την «Ένωση», όπου τόσο το ΚΚΕ όσο και το ΑΚΕΛ καταδίκαζαν την ένοπλη δράση της ΕΟΚΑ και έκαναν λόγο για «μαζική επαναστατική πάλη» εναντίον του ιμπεριαλισμού. Τα πράγματα άλλαξαν στα τέλη του 1956, όταν, ύστερα από τις πρόσφατες κομματικές εκκαθαρίσεις, η νέα ηγεσία τάχθηκε υπέρ του ένοπλου αγώνα. Να σημειώσουμε ότι η «Αυγή», ήδη έναν χρόνο νωρίτερα, έβλεπε θετικά τη δράση των «Κύπριων πατριωτών». Μάλιστα, στο σκεπτικό της Αριστεράς κυριάρχησε η ιδέα να υποστηριχτεί το «αντάρτικο» στην Κύπρο καθώς συνειρμικά συνδεόταν με το δικό της πρόσφατο παρελθόν, τουλάχιστον όσον αφορούσε στο δικό της αριστερό ακροατήριο. Μάλιστα, τον Φεβρουάριο του 1958, ο Ηλίας Ηλιού εξηγούσε στον εν Ελλάδι Σοβιετικό πρεσβευτή ότι ο αγώνας κατά της βρετανικής αποικιοκρατίας ενίσχυε τις προοπτικές των δημοκρατικών δυνάμεων στην Ελλάδα. 

Με αυτό τον προσανατολισμό η ΕΔΑ σφυροκοπούσε τις κυβερνήσεις Παπάγου και Καραμανλή, κατηγορώντας τες ως ηττοπαθείς, δουλοπρεπείς κι ανίκανες να επιτελέσουν το «πατριωτικό τους καθήκον». Τους επέκριναν ως υποχείρια των δυτικών δυνάμεων. Με την ένταση στα ελληνοτουρκικά, έβρισκαν την ευκαιρία να στηλιτεύουν το δόγμα του «από Βορράν κίνδυνου» ως κατασκεύασμα της άρχουσας τάξης. Την ίδια στιγμή, αμφισβητούσαν τη χρησιμότητα του ΝΑΤΟ για την Ελλάδα με το επιχείρημα ότι η «πάλη των λαών για την ειρήνη» και το πυρηνικό οπλοστάσιο της Σοβιετικής Ένωσης καθιστούσαν αδιανόητη την προοπτική ενός πολέμου. 
Η ΕΔΑ πρότεινε διάφορες λύσεις ουδετερότητας, φιλίας με κράτη «φιλειρηνικά», κυρίως αραβικά, και άλλες αδέσμευτες συμμαχίες. Σε γενικές γραμμές, η ΕΔΑ δεν εγκατέλειψε ποτέ την εθνικιστική ρητορεία αντιπροτείνοντας λύσεις ουδετερότητας, ίσων αποστάσεων, βελτιώσεις σχέσεων με κράτη του σοσιαλιστικού στρατοπέδου, γενικότερα διάφορες λύσεις που θα απομάκρυναν τη χώρα από τον «στενό κορσέ» της Δύσης. Ακόμα και στις εκλογές του 1956 που συμμετείχε με την Ένωση Κέντρου, η ΕΔΑ έκανε λόγο «για τα ζητήματα υποτέλειας με τη Δύση» και για την ανάγκη μιας «αληθινά πατριωτικής ελληνικής εξωτερικής πολιτικής». Σύμφωνα με τον Ηλιού, χαρισματικό ηγέτη της Αριστεράς, πάντα υπήρχε ένας ανοιχτός δρόμος, ένας «τρίτος δρόμος», με το πάντα γοητευτικό πρόσχημα της ουδετερότητας στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής. 

Η ρητορεία του κόμματος στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, σε συνδυασμό με τις απογοητεύσεις στο Κυπριακό στα χρόνια που ακολούθησαν, έπαιξαν ρόλο στην αναπάντεχη μεγάλη εκλογική επιτυχία της Αριστεράς, τον Μάιο του 1958. Τόσο η ΕΔΑ όσο και το εξόριστο ΚΚΕ επέμειναν σε μια λύση στο Κυπριακό, που από τη μια θα εξασφάλιζε την ένωση με την Ελλάδα και από την άλλη δεν θα δεχόταν να μείνουν βρετανικές ή άλλες βάσεις στο νησί – λύσεις ανεδαφικές σε σχέση με τις πραγματικές συνθήκες επί κυπριακού εδάφους και τις διεθνείς ισορροπίες.
 

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.