«Κενό στρατηγικής που χαρακτηρίζει την εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης» εντοπίζει μέσα από την συνέντευξή του στο topontiki.gr o πρώην Υπουργός Εξωτερικών και βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Γιώργος Κατρούγκαλος. 

Για την επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης στο Ιόνιο που ψηφίστε πρόσφατα από τη Βουλή ο τομεάρχης εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ σημειώνει πως κατά το παρελθόν η κυβέρνηση όταν ήταν Αντιπολίτευση «είχε ασκήσει δημαγωγική κριτική κατά της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ για τμηματική επέκταση των χωρικών υδάτων», ενώ τώρα όμως προχωρά προς σ’αυτήν τη κατεύθυνση. 

Όσο αφορά τις διερευνητικές επαφές που θα πραγματοποιηθούν τη Δευτέρα στην Κωνσταντινούπολη ο κ. Κατρούγκαλος τονίζει ότι «δεν μπορούν να περιλαμβάνουν θέματα κυριαρχίας, όπως για παράδειγμα οι υποτιθέμενες ‘γκρίζες ζώνες’ ή η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών μας». «Βέβαια, η διαδικασία ξεκινά υπονομευμένη γιατί ο κ. Μητσοτάκης απέτυχε – και πρόκειται περί προσωπικής αποτυχίας – να εξασφαλίσει κυρώσεις σε διαδοχικά ευρωπαϊκά συμβούλια», προσθέτει. 

Στην ερώτηση γιατί δεν πείθει ο ΣΥΡΙΖΑ, ο κ. Κατρούγκαλος υπογραμμίζει ότι το κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης έχει «ευθύνη την χάραξη ρεαλιστικών εναλλακτικών, σε συνεργασία με τις άλλες προοδευτικές δυνάμεις» και συμπληρώνει: «Δεν πιστεύουμε στη θεωρία του ‘ώριμου φρούτου’».  

Σχετικά με τις εξελίξεις στο κόμμα μετά και τις συνεχείς συζητήσεις που γίνονται από την πλευρά στελεχών αλλά και τη δημιουργία πολιτικών τάσεων εντός του κόμματος ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ ξεθαρίζει πως «δεν πιστεύει ότι χρειάζονται ‘κόμματα μέσα στο κόμμα’» . «Η ύπαρξη τάσεων είναι καταστατικά κατοχυρωμένη στο  ΣΥΡΙΖΑ, αλλά δεν πρέπει να οδηγεί σε ομφαλοσκόπηση και εσωστρέφεια, όταν η κοινωνία περιμένει από εμάς απαντήσεις στα μεγάλα προβλήματα των καιρών», προσθέτει με νόημα. 

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΡΕΝΑΤΟ ΛΕΚΚΑ 

Πώς θα γίνει η επέκταση των χωρικών υδάτων στην Κρήτη, η οποία μάλιστα θα συμπεριλάβει και το ανατολικό τμήμα; 

Την ερώτηση αυτή πρέπει να την απευθύνετε στην κυβέρνηση, αν και δεν είμαι βέβαιος ότι θα πάρετε απάντηση, τουλάχιστον την ίδια απάντηση από όλα τα στελέχη της. Στην πρόσφατη συζήτηση, ο υπουργός Εξωτερικών πράγματι προανήγγειλε στην Βουλή επικείμενη επέκταση όχι μόνο νότια αλλά-για πρώτη φορά- και ανατολικά της Κρήτης, όπως έχει ζητήσει εδώ και καιρό ο Αλέξης Τσίπρας. Αντίθετα,  ο πρωθυπουργός περιορίστηκε σε μια γενικόλογη δήλωση ότι είναι δικαίωμα μας να επεκτείνουμε τόσο στην Κρήτη όσο και στο σύνολο της επικράτειας τα χωρικά ύδατα, όποτε το θελήσουμε. Οι αντιφάσεις και ασάφειες αυτές αποδεικνύουν  τη βασιμότητα της κριτικής μας για το κενό στρατηγικής που χαρακτηρίζει την εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης. 

Έχει γίνει σαφές από την ελληνική πλευρά ότι η επέκταση στο Ιόνιο δεν είναι σε αντιδιαστολή με το Αιγαίο;

Πράγματι, η Νέα Δημοκρατία είχε ασκήσει δημαγωγική κριτική κατά της πολιτικής μας για τμηματική επέκταση των χωρικών υδάτων, όταν την ανακοινώσαμε το 2018, με αυτό το επιχείρημα. Ο Τομεάρχης της Εξωτερικών δήλωνε: «έδωσαν τη δυνατότητα στην Τουρκία να επιμείνει στη γνωστή της θέση ότι στο Αιγαίο δεν μπορεί να εφαρμοστεί πλήρως το δίκαιο της θάλασσας, διότι δήθεν πρόκειται για ειδική περίπτωση. Για μια ακόμη φορά η κυβέρνηση, με φθηνούς εντυπωσιασμούς, υποσκάπτει θεμελιώδεις θέσεις της εξωτερική μας πολιτικής». Ο Τομεάρχης Άμυνας υποστήριζε: «Δεν γίνεται έτσι σοβαρή εξωτερική πολιτική, δημιουργώντας τετελεσμένα κατ’ αποκοπή γεγονότα και προσχωρώντας στην επιχειρηματολογία της Τουρκίας». Και, γλαφυρός όπως πάντα, ο νυν Υπουργός Ανάπτυξης κ. Γεωργιάδης έλεγε πως είναι «μεγάλη ζημιά που ξεχώρισε το Ιόνιο από το Αιγαίο. Καμία βάση δεν έχει το επιχείρημα αυτό. Η Διεθνής Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας αναγνωρίζει το κυριαρχικό δικαίωμα κάθε χώρας να επεκτείνει όποτε αυτή κρίνει σκόπιμο και με όποιο τρόπο θέλει την αιγιαλίτιδα ζώνη της έως τα 12 μίλια. Άλλωστε η ίδια η  Τουρκία έχει ήδη επεκτείνει τμηματικά σε 12  μίλια τα χωρικά της ύδατα στη Μαύρη Θάλασσα.

Που μπορούν να οδηγήσουν οι διερευνητικές επαφές Ελλάδας – Τουρκίας; Είναι πιθανό να υπάρξει άνοιγμα της ατζέντας;

Οι διερευνητικές πρέπει να συνεχίσουν από εκεί που σταμάτησαν το 2016, με ευθύνη της Τουρκίας, και να βασίζονται στο διεθνές δίκαιο, για την ενεργή επιδίωξη  λύσης στη διαφορά μας για την οριοθέτηση των θαλάσσιων οικονομικών ζωνών. Δεν μπορούν να περιλαμβάνουν θέματα κυριαρχίας, όπως για παράδειγμα οι υποτιθέμενες «γκρίζες ζώνες» ή η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών μας. Βέβαια, η διαδικασία ξεκινά υπονομευμένη γιατί ο κ. Μητσοτάκης απέτυχε – και πρόκειται περί προσωπικής αποτυχίας- να εξασφαλίσει κυρώσεις σε διαδοχικά ευρωπαϊκά συμβούλια. Κυρώσεις που θα παρείχαν ένα πλαίσιο εγγυήσεων ότι η Τουρκία δεν θα υποτροπιάσει ξανά, δεν θα επιστρέψει στην επιθετικότητα την οποία εκδήλωσε με πρωτοφανή ένταση το 2020. Και, επίσης, δεν έχουμε καμία εικόνα ποιοι θα είναι οι συγκεκριμένοι  στόχοι εκ μέρους της κυβέρνησης, στην κατεύθυνση επιδίωξης μιας έντιμης συμφωνίας. Αυτό συνιστά μία ακόμη εκδήλωση του κενού στρατηγικής της.
 
Θα υπάρξει αλλαγή πολιτικής από τις ΗΠΑ στα ελληνοτουρκικά; Η διάθεση της ΕΕ ποια είναι; 

Η προεδρία Μπάιντεν αποτελεί θετική ευκαιρία, αρκεί να αξιοποιηθεί όπως πρέπει. Προτεραιότητα του νέου προέδρου θα είναι να κρατήσει την Τουρκία στην Δύση, όσο το δυνατό μακρύτερα από τη Ρωσία, όχι να υπερασπίσει τα δικά μας συμφέροντα. Με τις ΗΠΑ κερδίζουμε μόνον όταν στηρίζουμε την πολιτική μας  στην αμοιβαιότητα των συμφερόντων, όπως κάναμε στην περίοδο διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ με τον αγωγό EastMed και το σχήμα 3 +1, όχι όταν εμφανιζόμαστε, όπως έκανε ο κ. Μητσοτάκης στην Ουάσιγκτον,  ως προβλέψιμοι και δεδομένοι. Και, επίσης, θα πρέπει  ως χώρα να ενισχύσουμε τις προτάσεις για τη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης, που βασίζονται στην ιδέα της ευρωπαϊκής κυριαρχίας, όχι μόνο στο αμυντικό πεδίο, όπου τα σύνορα κάθε χώρας είναι σύνορα της Ευρώπης, αλλά και στο πολιτικό ώστε η ΕΕ θα γίνει διεθνής παίκτης με φωνή δική της, ανεξάρτητη από τις ΗΠΑ. Και να έχει τη δική της άμυνα αυτόνομη από το ΝΑΤΟ.

 
Κ. Κατρούγκαλε, 18 μήνες μετά τις εκλογές και ο ΣΥΡΙΖΑ δε φαίνεται να πείθει ότι μπορεί να διεκδικήσει ξανά την εξουσία και αυτό δεν το λέει μόνο η πρόθεση ψήφου αλλά και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των ερευνών. Ένας στους τέσσερις ψηφοφόρους σας συμφωνεί με τις αποφάσεις της κυβέρνησης… Τι φταίει; Γιατί δεν πείθετε;

Πέραν του ότι ο ΣΥΡΙΖΑ υποεκπροσωπείται πάντα στις δημοσκοπήσεις, ορισμένες από τις οποίες δεν είναι υπεράνω υποψίας για την επιστημονικότητα τους, η πολιτική φωτογραφία της στιγμής επικαθορίζεται από τη συγκυρία της πανδημίας. Αυτή όχι μόνο οδηγεί συνήθως τους πολίτες «γύρω από τη σημαία», αλλά, κυρίως, δυσχεραίνει τις δυνατότητες μαζικής κοινωνικής αμφισβήτησης των νεοφιλελεύθερων και αυταρχικών επιλογών της κυβέρνησης. Δυσχέρανε, επιπλέον, και τις προσπάθειες μας να γίνουμε ένα πιο ανοιχτό στην κοινωνία λαϊκό κόμμα, «παγώνοντας» τις προσυνεδριακές διαδικασίες. Η φθορά της κυβέρνησης είναι πάντως φανερή ακόμη και στις δημοσκοπήσεις αυτές, ιδίως στα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους. Δεν πιστεύουμε όμως στη θεωρία του «ώριμου φρούτου». Όσο γίνονται ορατές οι συνέπειες της καταστροφικής για τον τόπο πολιτικής της Νέας Δημοκρατίας, τόσο σημαντικότερες είναι οι ευθύνες μας για την χάραξη ρεαλιστικών εναλλακτικών σε αυτήν, σε συνεργασία με τις άλλες προοδευτικές δυνάμεις.  

 
Έχει βρεθεί ο λόγος που ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε τις εκλογές; Είναι τελικά το «φορολογικό πνίξιμο» της μεσαία τάξης;

Θυμίζω ότι στις εκλογές πήραμε 32%, χαμηλότερα μεν αλλά όχι πολύ χαμηλότερα από το 35% με το οποίο κυβερνήσαμε.  Και κυβερνήσαμε σε ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες, με τα χέρια μας δεμένα σε πολλούς τομείς από το τρίτο μνημόνιο, από το οποίο μόνον τον τελευταίο χρόνο διακυβέρνησης μας απαλλάξαμε τη χώρα. Ορισμένα από τα μέτρα που λάβαμε πράγματι επιβάρυναν, όχι τόσο συνολικά τη μεσαία τάξη αλλά κυρίως τα ανώτερα στρώματα της. Στην επιλογή μας, σε περιβάλλον οξείας οικονομικής κρίσης, να επιβαρύνουμε προσωρινά τους σχετικά πιο εύπορους για να ενισχύσουμε τους πιο αδύναμους, νομίζω ότι θα κατέληγε οποιοδήποτε κόμμα κινείται στο χώρο της αριστεράς. Όταν τα χειρότερα της κρίσης πέρασαν και είχαμε βγει πλέον από τα μνημόνια,  προσπαθήσαμε να  ελαφρύνουμε το βάρος και αυτών των ανώτερων μεσαίων στρωμάτων.  Σε κάθε περίπτωση, από την εμπειρία που έχουμε από τα 4,5 χρόνια της διακυβέρνησής μας είμαστε τώρα σε καλύτερη θέση, ώστε την επόμενη φορά που θα είμαστε στην εξουσία, χωρίς πια τις δεσμεύσεις των μνημονιακών ρυθμίσεων, να πάμε πολύ καλύτερα.

Τα ρεπορτάζ σας θέλουν να απέχετε από τις συζητήσεις που γίνονται σχετικά με τις τάσεις στον ΣΥΡΙΖΑ. Θα ήθελα να μας πείτε το σχόλιο σας για όλη αυτή τη συζήτηση αλλά και τον λόγο που απουσιάζετε…

Δεν απουσιάζω, είμαι παρών στις εσωκομματικές εξελίξεις, γιατί θεωρώ κρίσιμο διακύβευμα το άνοιγμα και το μετασχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ, ώστε να γίνει γνήσια λαϊκό κόμμα και εκφραστής της μείζονας δημοκρατικής παράταξης, μέχρι τις παρυφές της συντηρητικής. Απλώς δεν πιστεύω ότι χρειαζόμαστε «κόμματα μέσα στο κόμμα». Η ύπαρξη τάσεων είναι καταστατικά κατοχυρωμένη στο  ΣΥΡΙΖΑ, αλλά δεν πρέπει να οδηγεί σε ομφαλοσκόπηση και εσωστρέφεια, όταν η κοινωνία περιμένει από εμάς απαντήσεις στα μεγάλα προβλήματα των καιρών.