Πόσοι από τους πολέμους της πρόσφατης Ιστορίας δεν έχουν συνδεθεί – άμεσα ή έμμεσα – με την ανάγκη της Δύσης να διασφαλίσει τον έλεγχο των ενεργειακών πηγών του πλανήτη; Ελάχιστοι…

Πόσοι από τους πολέμους της πρόσφατης Ιστορίας δεν έχουν συνδεθεί – άμεσα ή έμμεσα – με την ανάγκη της Δύσης να διασφαλίσει τον έλεγχο των ενεργειακών πηγών του πλανήτη; Ελάχιστοι…
Μπορεί να φανταστεί κανείς ποιες θα ήταν οι επιπτώσεις στον παγκόσμιο γεωπολιτικό χάρτη εάν, λόγου χάρη, οι ΗΠΑ δεν είχαν πλέον ανάγκη από πετρέλαιο και φυσικό αέριο; Θα εξακολουθούσε να περιπολεί τον Περσικό Κόλπο ο 5ος Στόλος; Θα απολάμβανε την αμέριστη αμερικανική υποστήριξη η βασιλική οικογένεια της Σαουδικής Αραβίας; Θα συνεχιζόταν με παρόμοια ένταση το μπρα ντε φερ Ουάσιγκτον και Μόσχας για την άσκηση επιρροής στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης στην Κεντρική Ασία;
Κι όμως, αυτά είναι τα ερωτήματα που θέτουν εμμέσως οι πρόσφατες μελέτες της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας, που προβλέπουν πως μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια η Ουάσιγκτον θα υπερκαλύπτει τις ενεργειακές της ανάγκες… Το αμερικανικό «μυστικό όπλο» ακούει στο όνομα… σχιστολιθικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, και προμηνύει ισχυρούς σεισμούς στις γεωπολιτικές ισορροπίες.

Πολλαπλασιαστής ισχύος
Η προοπτική της ενεργειακής αυτάρκειας έχει οδηγήσει τις ΗΠΑ να πέσουν με τα… μούτρα στην εξόρυξη των μη συμβατικών υδρογονανθράκων, με αποτέλεσμα να ξεπηδούν δεκάδες γεωτρήσεις από άκρη σε άκρη της αμερικανικής επικράτειας.
Ήδη, σύμφωνα με τις τελευταίες εκθέσεις, οι εισαγωγές πετρελαίου έχουν μειωθεί κατά 11% μόλις τον τελευταίο χρόνο, ενώ το 2017 οι ΗΠΑ θα είναι οι πρώτοι παραγωγοί πετρελαίου στον κόσμο (ξεπερνώντας τη Σαουδική Αραβία) αλλά και φυσικού αερίου (μπροστά από τη Ρωσία), με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις μέχρι τώρα «στρατηγικές» της συμμαχίες.
Ορισμένοι αναλυτές σπεύδουν να προεξοφλήσουν την τουλάχιστον «σταδιακή» απεμπλοκή της Ουάσιγκτον από περιοχές παραδοσιακού ενδιαφέροντος. Όπως τονίζουν, μάλιστα, η στροφή της διοίκησης του Μπαράκ Ομπάμα στην «πολυδιάστατη διπλωματία» ή, ακόμη, η απροθυμία των ΗΠΑ να αναλάβουν τα ηνία στην αντιμετώπιση των πρόσφατων κρίσεων στη Μέση Ανατολή (επέμεναν να μην είναι επικεφαλής στην επέμβαση στη Λιβύη και δεν θέλουν να αναλάβουν την πρωτοβουλία κινήσεων στη Συρία), δεν αποκλείεται να οφείλονται εν μέρει και στο γεγονός ότι η Ουάσιγκτον αντιλαμβάνεται πως «δεν τους έχει πλέον και τόσο πολύ ανάγκη».
Εξάλλου, επισημαίνουν, δεν θα συνεχίζουν να υπερασπίζονται οι ΗΠΑ τα κοιτάσματα μιας περιοχής της οποίας το 90% των εξαγωγών υπολογίζεται ότι θα διοχετεύονται την επόμενη δεκαετία προς την Ασία! Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν και αναλυτές που υποστηρίζουν πως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Όπως τονίζουν, είναι εξαιρετικά αφελές να πιστεύει κανείς ότι οι ΗΠΑ θα εγκαταλείψουν εν μια νυκτί τα τεράστια συμφέροντα των αμερικανικών εταιρειών που… ξεζουμίζουν την περιοχή. Παρομοίως, επισημαίνουν ότι η Ουάσιγκτον δεν θα γυρίσει έτσι αβίαστα την πλάτη σε μια εκρηκτική Μέση Ανατολή παραδίδοντας απλώς τα κλειδιά στην Κίνα και την Ινδία.

Περιβαλλοντικός όλεθρος
Εξάλλου, η πρόσβαση στο αμερικανικό… Ελ Ντοράντο παρουσιάζει ακόμη ένα «μικροπροβληματάκι»: το τεράστιο περιβαλλοντικό κόστος. Όχι ότι το τελευταίο έχει σταθεί «εμπόδιο» μέχρι τώρα για την προώθηση των σχεδίων της Ουάσιγκτον, αλλά όσο οι γεωτρήσεις πολλαπλασιάζονται τόσο φουντώνει και η πολεμική γύρω από την εξόρυξη των μη συμβατικών υδρογονανθράκων.
Το σχιστολιθικό αέριο και πετρέλαιο αποτελούνται από υδρογονάνθρακες παγιδευμένους σε πετρώματα με «χαμηλό πορώδες», έτσι η εκμετάλλευσή τους απαιτεί μια εξαιρετικά «βίαιη» διαδικασία, που έχει ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση αερίων και την ανεξέλεγκτη ροή υγρών που οφείλονται στις εκρήξεις και μολύνουν το υπέδαφος. Χαρακτηριστικό των εμποδίων που ενδέχεται να αντιμετωπίσει η Ουάσιγκτον στην πορεία της προς την ενεργειακή αυτάρκεια είναι το βέτο που άσκησαν πριν από δύο μήνες οι κάτοικοι του Λόνγκμοντ στο Κολοράντο, όταν ψήφισαν – σε ποσοστό 59% – κατά της συνέχισης εξόρυξης μη συμβατικών υδρογονανθράκων στην περιοχή τους.
Όπως και να έχει, η απόφαση των ΗΠΑ να στραφούν στους μη συμβατικούς υδρογονάνθρακες σε συνδυασμό με τις πυρετώδεις εργασίες επιστημόνων για την ανάπτυξη βελτιωμένων τεχνικών για την εξόρυξή τους έχει ανοίξει για τα καλά το παγκόσμιο ενεργειακό παιχνίδι.

Το μεγάλο ερώτημα
Στην Ευρώπη πρωτοστατούν η Εσθονία και η Πολωνία, ενώ η Γαλλία – της οποίας τα αποθέματα εντοπίζονται στο λεκανοπέδιο του Παρισιού – έχει «παγώσει» την όποια συζήτηση περί εκμετάλλευσής τους έως ότου «βελτιωθούν οι τεχνικές εξόρυξης». Το μεγάλο ερώτημα παραμένει – και εδώ – το Πεκίνο. Ερευνητές έχουν εντοπίσει τεράστια αποθέματα μη συμβατικών υδρογονανθράκων στην Κίνα, ωστόσο αυτά συγκεντρώνονται σε ερημικές εκτάσεις, όπου το κόστος για τη μεταφορά του απαραίτητου νερού για την υδραυλική ρωγμάτωση είναι, προς το παρόν, απαγορευτικό.