Από το 1985 είχε να σκηνοθετήσει η Ρούλα Πατεράκη στην ιδιαίτερη πατρίδα της, τη Θεσσαλονίκη.

Από το 1985 είχε να σκηνοθετήσει η Ρούλα Πατεράκη στην ιδιαίτερη πατρίδα της, τη Θεσσαλονίκη. Από τότε που οικονομικοί και άλλοι λόγοι την ανάγκασαν να κλείσει τη Δραματική Επιθεώρηση της Τέχνης – ένα εργαστήρι σπουδαίου θεατρικού πειραματισμού και τέχνης, που όμοιό του δεν υπήρχε πουθενά στην Ελλάδα τότε. Εντέλει εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου μεταλαμπάδευσε όλη τη γνώση και την εμπειρία της. Μόλις ολοκλήρωσε για το ΚΘΒΕ μια διπλή εκδοχή του «Blasted» της Σάρα Κέιν. Ένα έργο – σταθμός, που όταν ανέβηκε πρώτη φορά το 1995 στο Λονδίνο οδήγησε σε τεράστιο σκάνδαλο. Λίγα χρόνια αργότερα η συγγραφέας του, παραδομένη και ανυπεράσπιστη απέναντι στην κατάθλιψη, έδωσε τέλος στη ζωή της. Τα πέντε όλα κι όλα έργα της αποτελούν ορόσημα του σύγχρονου θεατρικού λόγου. Η Ρούλα Πατεράκη σας καλεί να δείτε δύο πιθανές αναγνώσεις του «Blasted / Και εσαρώθησαν». Με δύο διαφορετικές εκδοχές: το «Joy Σάρα» και το «Sad Σάρα»

Γιατί κάνατε τόσα χρόνια να επιστρέψετε και να σκηνοθετήσετε στη Θεσσαλονίκη;
Γιατί κανείς δεν με είχε καλέσει να σκηνοθετήσω μέχρι τώρα. Για πρώτη φορά το έκανε φέτος ο Σωτήρης Χατζάκης.

Έχετε να σκηνοθετήσετε στη Θεσσαλονίκη από τότε που αναγκαστήκατε να κλείσετε τη Δραματική Επιθεώρηση της Τέχνης. Ένα θέατρο πολύ προχωρημένο για την πόλη.
Ήταν όντως κάτι πολύ προωθημένο, δεν συνέβαινε αλλού στην Ελλάδα. Τότε δεν το δέχτηκε η Θεσσαλονίκη. Η Αθήνα, σε μια μετριασμένη μορφή, το αποδέχτηκε λίγο καλύτερα. Φαντάζομαι ότι κι αυτό που κάνω τώρα μπορεί να ξενίσει τη Θεσσαλονίκη. Το θεωρώ προχωρημένο θέατρο κι αυτό.

Σας πλήγωσε θεατρικά η Θεσσαλονίκη…
Όχι μόνο με πλήγωσε, με εξόντωσε. Με αφάνισε οικονομικά. Με καταβαράθρωσε, έχασα όλα μου τα χρήματα. Δεν είναι μια πόλη που μου φέρθηκε ευγενικά. Και γιατί να μου φερθεί; Να σπάσει την παράδοση; Ουδείς προφήτης στον τόπο του…

Τώρα όμως είστε πάλι εδώ. Γιατί επιλέξατε να κάνετε δύο εκδοχές του ίδιου έργου;
Γιατί θέλω να κάνω το «Blasted» με δέκα διαφορετικούς τρόπους. Τώρα μπόρεσα, όσο μπόρεσα, να το προσεταιριστώ μόνο με δύο. Αν μου δοθεί η ευκαιρία, θα κάνω και άλλους οκτώ.

Για να έχει κάποιος μια καλή αντίληψη θα πρέπει να δει και τις δύο εκδοχές;
Μπορεί να δει και τις δύο, αλλά και η μία αρκεί. Θα δει έναν συγγραφέα μέσα στον ίδιο χώρο και πόσο διαφορετικά μπορεί να παρουσιαστεί. Έχουμε ένα κείμενο με πολλές προεκτάσεις.

Ποια είναι τα συναισθήματά σας για τη Σάρα Κέιν;
Τη θεωρώ πολύ μεγάλη συγγραφέα. Είχε μια μεγάλη ικανότητα θεατρικής γραφής. Μολονότι πέθανε μικρή, είχε αυτό το δαιμόνιο. Είναι σίγουρα μια μετα-μετα-μεταμοντέρνα συγγραφέας που δεν έχει μόνο παράδοση μοντερνισμού. Έχει πολλά πράγματα. Το κάθε της έργο είναι εντελώς διαφορετικό από το άλλο. Το τελευταίο της, η «Ψύχωση», είναι τελείως διαφορετικό από το «Blasted», που είναι το πρώτο της.

Προδίδουν την κατάληξη που τελικά είχε;
Το τελευταίο, η «Ψύχωση», το προδίδει. Το «Blasted» δεν νομίζω.

Σε αντίθεση με όσους δοξολογούν τη ζωή, το να επιλέξουν κάποιοι να φύγουν νωρίς κάνει πιο σημαντικό το έργο τους;
Κάνει πιο σημαντική τη ζωή ενδεχομένως. Μπορεί αυτοί οι άνθρωποι να αγαπούν πολύ περισσότερο τη ζωή από τους άλλους που απλώς τη ζουν. Μπορεί μέσα από την επιθυμία του θανάτου να καταλαβαίνουν πιο βαθιά τη ζωή. Αυτό δεν μπορώ να το πιστοποιήσω. Δεν ξέρω αν γίνονται σημαντικότεροι συγγραφείς, αλλά ότι μπορεί να έχουν μια μεγαλύτερη βίωση της ζωής από τους άλλους. Μπορεί να συμβαίνει αυτό. Γιατί όμως ένας συγγραφέας που είναι θανατομανής να είναι καλύτερος από έναν άλλον που δεν είναι; Αυτό δεν μπορώ να το πω.

Αυτό που σας ρωτάω, είναι αν κάποιος που βλέπει τον θάνατο πιο κοντά του, που σχεδόν τον επιθυμεί, μπορεί να δώσει στη δουλειά του μια εξέχουσα σημασία.
Δεν το ξέρω. Πάντως τη Σάρα Κέιν δεν την εξετάζω ούτε ως αυτόχειρα ούτε ως μη αυτόχειρα συγγραφέα. Ο Καρυωτάκης είναι ένας αυτόχειρας, μεγάλος ποιητής, αλλά δεν είναι τόσο μεγάλος όσο ο Σολωμός, που δεν αυτοκτόνησε. Αν είχε νόημα αυτό, ο Καρυωτάκης θα έπρεπε να είναι ο μεγαλύτερος ποιητής επειδή αυτοχειριάστηκε. Αλλά δεν είναι έτσι. Πολλοί αυτόχειρες συγγραφείς είναι πάρα πολύ σημαντικοί κι άλλοι ασήμαντοι. Περισσότερο αυτό έχει να κάνει με τη ζωή, όχι με την τέχνη.

Αρκετές περιπτώσεις ιδιοφυών ανθρώπων δεν άντεξαν τη ζωή τους πάντως.
Δεν ξέρω αν αυτό έχει σχέση με την πραγματική ιδιοφυΐα στην τέχνη. Πολλές ιδιοφυΐες πέθαναν στα κρεβάτια τους. Ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ ούτε αυτοκτόνησε ούτε δολοφονήθηκε. Δεν μπορούμε να βάλουμε έναν κανόνα για τις ιδιοφυΐες. Η Σάρα Κέιν υπήρξε ένα πάρα πολύ ευαίσθητο πλάσμα, το οποίο αυτοκτόνησε, και είχε μεγάλη ικανότητα να γράφει.

Ποια είναι τα στοιχεία εκείνα της Σάρα Κέιν που εξέλιξαν το αγγλόφωνο θέατρο; Η αφαιρετικότητα, η χρήση της γλώσσας, η ωμότητά της;
Δεν είναι τόσο η αφαιρετική η Σάρα Κέιν. Το «Blasted» κατά ένα μέρος του είναι πάρα πολύ ρεαλιστικό. Από ’κεί και πέρα, μπορεί να ξεφεύγει. Δεν είναι αυτό που λέμε «αφηρημένος εξπρεσιονισμός». Η Σάρα Κέιν είναι μια συγγραφέας που γράφει καλά και μπορεί τα στοιχεία στο έργο της να είναι ανάμεικτα. Να έχει και κωμικά στοιχεία και μη κωμικά, και στυλιζαρίσματα, και «μπρεχτισμούς» ή μη. Η αλήθεια είναι ότι αυτή η γυναίκα σε πάρα πολύ μικρή ηλικία κατάφερε να δημιουργήσει μια τόσο προσωπική γλώσσα, η οποία πράγματι αναβίωσε το θέατρο. Έχει την αυθεντικότητα ενός πηγαίου ταλέντου πολύ προχωρημένης τεχνικής για την ηλικία της. Κάτι που μπορεί να πετύχει κάποιος άλλος στα 50 του ή στα 60 του. Αν είσαι 24 χρόνων και γράφεις έτσι, όπως ο Μπύχνερ κάποτε, αυτό σημαίνει ότι όταν θα γίνεις 50 ή 60 θα έχεις ξεπεράσει τον Σαίξπηρ. Δεν έζησε για να μας δείξει μέχρι πού μπορούσε να φτάσει.