Ο Στίβεν Μπέρκοφ παρουσιάζει την ιδιότυπη παράσταση «Shakespeare’s Villains» και διερευνά με διορατικότητα τα ανθρώπινα πάθη και την ανθρώπινη φύση, από όποιο είδος θεάτρου και αν προέρχονται

Ο Στίβεν Μπέρκοφ παρουσιάζει την ιδιότυπη παράσταση «Shakespeare’s Villains» και διερευνά με διορατικότητα τα ανθρώπινα πάθη και την ανθρώπινη φύση, από όποιο είδος θεάτρου και αν προέρχονται

Ιάγος, Μάκβεθ, Σάιλοκ, Ριχάρδος Γ΄, Άμλετ, Όμπερον. Χαρακτήρες έμφυτα σατανικοί, που οδηγούνται από τις καταστάσεις σε εγκληματικές ενέργειες ή βρίσκονται στο έλεος μιας φαύλης κοινωνίας. Περίπλοκοι, πολύπαθοι, φιλόδοξοι, μοχθηροί, βίαιοι, ζηλιάρηδες, κακόβουλοι, μηχανορράφοι, άτεγκτοι και τελικά βαθιά τραγικοί χαρακτήρες του Σαίξπηρ, κυριεύονται από τα πάθη τους και δρουν προκαλώντας και τη δική τους μοίρα. Αποκτούν σκηνική υπόσταση, ερμηνεύονται και σχολιάζονται από τον Στίβεν Μπέρκοφ σε μία ιδιότυπη παράσταση, το «Shakespeare’s Villains» (και με υπότιτλο «Ένα μάθημα θεάτρου»), στο πλαίσιο του Φεστιβάλ «Θέατρο πέρα από τα όρια», που διοργανώνει η Αττική Πολιτιστική Εταιρεία. Μια παράσταση που αποτελεί ένα μάστερ κλας πάνω στον μεγάλο άγγλο συγγραφέα και στους πάντα επίκαιρους και επίζηλους αυτούς ρόλους, οι οποίοι διερευνούν με διορατικότητα τα ανθρώπινα πάθη και την ανθρώπινη φύση, από όποιο είδος θεάτρου και αν προέρχονται, τραγωδία, κωμωδία, δράμα. Στην παραγωγή ο Μπέρκοφ βουτά στο κακό και εξερευνά κάποιους από τους πιο σκοτεινούς χαρακτήρες του ποιητή. Η παράστασή του, που ανοίγει με μία μικρή διάλεξη για τους σαιξπηρικούς χαρακτήρες, χαρακτηρίζεται από τον παιδαγωγικό της χαρακτήρα, διαθέτει ψήγματα stand-up θεάματος, φυσικά τη λάμψη της υποκριτικής δεινότητας του Στίβεν Μπέρκοφ και αντιμετωπίζεται από κριτικούς και κοινό ως ένα συναρπαστικό μάθημα ιστορίας και ένα απολαυστικό θεατρικό δρώμενο. Γιατί ο καλλιτέχνης προσπαθεί να αναμίξει στοιχεία κωμωδίας σε πορτρέτα ηρώων που κατά κύριο λόγο προκαλούν ρίγη φρίκης, δηλαδή κάποιων από τους πιο μοχθηρούς χαρακτήρες που εφευρέθηκαν ποτέ. «Η ιδέα για την παράσταση “Shakespeare’s Villains” προέκυψε γιατί ήθελα να κάνω σόλο παραστάσεις. Όπως ένας τραγουδιστής και ένας μουσικός χρειάζονται ο ένας τον άλλο για να υπάρξει αλληλεπίδραση, έτσι οι ηθοποιοί χρειάζονται τους άλλους ηθοποιούς. Αλλά σκέφτηκα, γιατί άραγε οι ηθοποιοί να μην μπορούν να έχουν το υπέροχο προνόμιο των καλλιτεχνών καμπαρέ, ώστε να βγαίνουν στη σκηνή μόνοι; Επίσης, σκέφτηκα ότι θα ήθελα να κάνω λίγο Σαίξπηρ επειδή έχει περάσει καιρός από την τελευταία φορά», εξηγεί ο Στίβεν Μπέρκοφ. Στη διάρκεια επιλογής των χαρακτήρων άρχισε να συνειδητοποιεί ότι… «έκλινα περισσότερο προς τους σκοτεινούς ήρωες –τα καθάρματα– και αποφάσισα ότι θα έπρεπε να τους παρουσιάσω όλους σ’ ένα ενιαίο θέαμα». Το πώς να αρχίσει ήταν το πρώτο ερώτημα που τον απασχόλησε. «Κυρίως βρίσκοντας συνδετικούς κρίκους μεταξύ σεξ και βίας στην ψυχή των χαρακτήρων. Όσο πιο πολύ έψαχνα τόσο περισσότερο έβλεπα να αποκαλύπτεται στη φύση των ηρώων αυτή η ισχυρή σχέση. Αυτό έριξε φως στην ψυχολογία του Σαίξπηρ, στον τρόπο που οι χαρακτήρες αντανακλούσαν ο ένας στον άλλο και στο πώς όλοι τους ήταν διαφορετικές πτυχές της ανθρώπινης ψυχολογίας». Μελετώντας τους χαρακτήρες διαπίστωσε ότι οι «κακοί» είναι περισσότερο «ενδιαφέροντες και ότι η ψυχολογία τους είναι αναπτυγμένη περισσότερο λεπτομερώς από τους άλλους ήρωες αυτών των κειμένων∙ είναι πιο εκφραστικοί». Κάποιοι από τους άλλους κεντρικούς ήρωες παραήταν πολυδιάστατοι, σοβαροί και συνηθισμένοι για να του προσελκύσουν το ενδιαφέρον. Αντίθετα, οι «κακοί» ήταν γεμάτοι από «εκφράσεις απογοήτευσης, πόνου, φιλοδοξίας και επιθυμιών, που αναζητούν και οφείλουν να εκπληρωθούν. Ήταν σαν μια ασθένεια, την οποία εξετάζει ένας γιατρός με το μικροσκόπιό του. Ένιωσα να ενδιαφέρομαι πολύ για αυτούς τους ασθενείς ανθρώπους». Ο Στίβεν Μπέρκοφ αποτελεί ένα από τα διακεκριμένα, ιδιαίτερα και ανήσυχα ταλέντα του βρετανικού θεάτρου, συγγραφέας, βραβευμένος σκηνοθέτης και ηθοποιός. Στη διάρκεια μιας αξιόλογης θεατρικής και κινηματογραφικής καριέρας έχει ενσαρκώσει τους περισσότερους από τους πλέον αξιομνημόνευτους κακούς ήρωες: ψυχοπαθείς, εγκληματίες, κακοποιούς, δυνάστες – από τον Μάκβεθ έως τον κακό ρώσο συνταγματάρχη στο «Octapussy» του Τζέιμς Μποντ και από τον λοχαγό στον «Rambo ΙΙ» έως τον στρατηγό Κοριολανό στον Σαίξπηρ. Τώρα μεταλαμπαδεύει αυτόν τον πλούτο των εμπειριών στα πλέον περιβόητα καθάρματα του Σαίξπηρ, με έναν τρόπο που προκαλεί, τέρπει και διασκεδάζει. Η επιλογή των «κακών» μοιάζει να συνάδει με τα σχόλια που τον θέλουν να είναι δύσκολος χαρακτήρας, με προβλήματα συμπεριφοράς. Εκείνος αντιπαρέρχεται τις συγκεκριμένες φήμες ως εξής: «Άνθρωποι με μειωμένη ευφυΐα διαμορφώνουν παράξενες απόψεις για μένα», λέει. Κι ύστερα εκφράζει «πιστεύω» όπως το παρακάτω: «Πόσοι ηθοποιοί δεν υπάρχουν που πραγματικά χαίρονται να “καθαρίζουν” τα όπλα τους και να τα “αδειάζουν” πάνω σε σκληρούς τύπους που κακοποιούν απροστάτευτες γυναίκες; Γιατί τελικά κάτι που θεωρείται ριζοσπαστικό στην αληθινή ζωή να μην μπορεί να κρατήσει την υπόστασή του και στην αναπαράστασή της; Δεν υπάρχει αμφιβολία πως σε πολλούς από μας υποβόσκουν στοιχεία αθλιότητας και κακίας, που μεταφράζονται σε μιαν εκκωφαντική χαρά και ευχαρίστηση όταν αντιμετωπίζουν τις άνομες δραστηριότητες ενός κατατρεγμένου. Ένα “μικρόβιο” κακίας μέσα σε όλους μας, λίγη αγάπη για αναρχία, λίγος θαυμασμός για τον παράνομο, αφού αυτός/ή μοιάζει να ξεφεύγει από όρους και όρια και να υπακούσει στους δικούς του/της νόμους και κανόνες». Ο Μπέρκοφ δεν είχε ποτέ πρόβλημα να εκφράσει ανοιχτά τις απόψεις του, όσο επίμαχο κι αν ήταν το ζήτημα. Εύκολα μπορεί να απαξιώσει το βραβευμένο με Όσκαρ χιτ από το μιούζικαλ «Spamalot» ως αποκρουστικό και να περιγράψει την Τζούλια Ρόμπερτς ως «αδύναμη επί σκηνής ηθοποιό». Κάποτε διατράνωνε πως ο ίδιος ήταν ο υποψήφιος με τα πλέον κατάλληλα προσόντα για να καταλάβει τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Βρετανικού Εθνικού Θεάτρου, ενώ πίσω στα 1979 είχε γίνει πρωτοσέλιδο μετά από την ανοιχτή διατύπωση απειλής ότι ήταν διατεθειμένος να σκοτώσει έναν κριτικό θεάτρου, εξαιτίας μιας κακής κριτικής που ο τελευταίος έγραψε για την παράσταση του «Άμλετ». Στη συνέχεια, το 2002, βρέθηκε ξανά στους τίτλους των ειδήσεων, όταν συνελήφθη από τους αρμόδιους του τμήματος μεταναστευτικής πολιτικής των ΗΠΑ, πριν ακόμη καταφέρει να πατήσει το πόδι του στη σκηνή, στο έδαφος της Αμερικής, προφανώς εξαιτίας παραβίασης της νομοθεσίας περί έκδοσης άδειας παραμονής. Ο 69χρονος ηθοποιός έχει επιτεθεί και εναντίον του τηλεοπτικού καθεστώτος, χαρακτηρίζοντάς το «φτηνιάρικο και σκουπίδι», υπογραμμίζοντας την ανησυχία του για τις πιθανές επιπτώσεις στα παιδιά. Έχει περιοδεύσει ανά τον κόσμο και έχει παρουσιαστεί στην Ινδία, στις ΗΠΑ, στην Ιταλία, στο Ισραήλ και στη Βραζιλία. * «Shakespeare’s Villains» («Οι μοχθηροί τύποι του Σαίξπηρ» – Ένα μάθημα θεάτρου), με τον Στίβεν Μπέρκοφ. Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ «Θέατρο πέρα από τα όρια» της Αττικής Πολιτιστικής Εταιρείας. Θέατρο του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης, παραστάσεις 18, 19, 20 Μαΐου.

Χαρά Αργυρίου

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.