«Φραγή» Πούτιν για την Ευρωπαϊκή  Ένωση. Ανάμεσα στα αντιμαχόμενα πυρά Βρυξελλών – Κρεμλίνου το Κίεβο

«Φραγή» Πούτιν για την Ευρωπαϊκή  Ένωση. Ανάμεσα στα αντιμαχόμενα πυρά Βρυξελλών – Κρεμλίνου το Κίεβο

Άγριο παρασκήνιο κρύβεται πίσω από τις καταιγιστικές εξελίξεις στην Ουκρανία, μετά τις μαζικές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις με κεντρικό σύνθημα «θέλουμε να γίνουμε Ευρώπη, όχι Ασία», τη βίαιη καταστολή και το σκληρό πόκερ κυβέρνησης – αντιπολίτευσης.
Το Κίεβο βρίσκεται ανάμεσα στα αντιμαχόμενα πυρά Βρυξελλών – Κρεμλίνου, με τον Ουκρανό πρόεδρο Γιανουκόβιτς να μην μπορεί να παίξει άλλο σε διπλό ταμπλό και πλέον να πιέζεται αφόρητα κι από τις δυο πλευρές για να επιλέξει «προστάτη».
Η απόπειρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να κάνει το μεγάλο άνοιγμα ανατολικά φαίνεται ότι φρενάρεται από τη Ρωσία, που με κύριο όπλο το φυσικό αέριο και την πολιτική της επιρροή φέρνει ξανά στην αγκαλιά της με το καλό ή το άγριο χώρες που ανήκαν στην πρώην ΕΣΣΔ.
Η Ρωσία δεν είδε ποτέ με καλό μάτι την ένταξη των «τριών» της Βαλτικής (Εσθονίας, Λιθουανίας, Λετονίας) στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η νέα προσπάθεια της Ε.Ε. για σύνδεση με έξι ακόμα χώρες στα τέλη του 2008, ήταν κάτι που δύσκολα θα ανεχόταν ο Πούτιν.
Στις 3.12.2008 έγινε επίσημα στις Βρυξέλλες η φιλόδοξη πρόταση για την εμπορική σύνδεση Ε.Ε. και Αρμενίας, Αζερμπαϊτζάν, Λευκορωσίας, Γεωργίας, Μολδαβίας, Ουκρανίας. Η διάσκεψη κορυφής στις 7.5.2009 στην Πράγα έβαλε το πρώτο λιθαράκι στην «Ανατολική Εταιρική Σχέση».

Αντίπαλο δέος
Με την Ευρωπαϊκή Ένωση, όμως, να βάλλεται όλο και περισσότερο από την οικονομική κρίση, πολλά πράγματα μείνανε πίσω και δεν έγιναν όπως κι όταν έπρεπε. Έτσι, η Ρωσία μπήκε γερά στο παιχνίδι, δημιουργώντας αντίπαλο δέος:
• Τον Οκτώβριο του 2011 ο Πούτιν γνωστοποίησε την πρόθεση δημιουργίας «Ευρασιατικής Ένωσης» στα πρότυπα της Ε.Ε.
• Στις 18.11.2011 οι πρόεδροι Ρωσίας, Καζακστάν, Λευκορωσίας υπέγραψαν την ιδρυτική συμφωνία με στόχο την εγκαθίδρυση της Ένωσης μέχρι το 2015. Η Λευκορωσία έγινε η πρώτη απώλεια για το «ευρωπαϊκό» μπλοκ.
• Την 1.1.2012 άρχισαν επίσημα οι εργασίες της «Ευρασιατικής Κομισιόν», που καθορίζει θέματα οικονομικής, ενεργειακής και μεταναστευτικής πολιτικής.
• Υποψήφια μέλη ήδη είναι η Αρμενία (ανακοινώθηκε τον Σεπτέμβριο, πάντως με τον λαό να αντιδρά κι εκεί), το Κιργιστάν και το Τατζικιστάν.
Στα ρωσικά σχέδια είναι η προσάρτηση στην Ευρασιατική Ένωση (σήμερα λειτουργεί ακόμα ως Τελωνειακή) κι άλλων χωρών της πρώην ΕΣΣΔ, αλλά και κρατών που ιστορικά – πολιτισμικά θεωρείται ότι έχουν δεσμούς με τη Ρωσία. Όπως Φινλανδία, Ουγγαρία, Τσεχία, Βουλγαρία, Βιετνάμ, Μογγολία, Κούβα, Βενεζουέλα! Όλο αυτό το πρότζεκτ σχεδιάζεται να ολοκληρωθεί με τη δημιουργία ενός κοινού νομίσματος, αντίβαρου στο ευρώ!
Οι ΗΠΑ έχουν ήδη εκφραστεί ανοιχτά κατά της Ευρασιατικής Ένωσης, θεωρώντας ότι είναι προσπάθεια επανίδρυσης της ρωσικής αυτοκρατορίας, με τη Χίλαρι Κλίντον να ξεκαθαρίζει ότι «προσπαθούμε να βρούμε τρόπους να καθυστερήσουμε ή και να αποτρέψουμε αυτό το εγχείρημα».

Ευρωπαϊκές απώλειες
Αν και η Ε.Ε. έχει ξοδέψει αρκετά (όχι πολλά, σύμφωνα με τον Γιανουκόβιτς) κονδύλια για την «Ανατολική Εταιρική Σχέση», βάζοντας αυστηρούς κανόνες στις συνεργαζόμενες χώρες, ήδη μετρά απώλειες. Η Λευκορωσία έγινε ιδρυτικό μέλος της «Ευρασιατικής Ένωσης». Η Αρμενία αποχώρησε και βρίσκεται ήδη στη σφαίρα επιρροής της Μόσχας. Και η Ουκρανία μπορεί να δηλώνει, πιεζόμενη από τον λαό, ότι θα ξαναρχίσει επαφές με την Ε.Ε., όμως κανείς δεν μπορεί να προδικάσει την κατάληξη.
Η Ουκρανία ήταν εξ αρχής ελκυστική για την Ε.Ε., με σημαντική γεωστρατηγική θέση, αλλά και 45 εκατ. δυνητικούς καταναλωτές, υπερπολύτιμους για την Ευρώπη της κρίσης. Γι’ αυτό κι επενδύθηκαν από τα ευρωπαϊκά κοινοτικά ταμεία για το πρόγραμμα της «Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης» συνολικά 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ στη δύσκολη τριετία 2010-13. Με απαιτήσεις μεταρρυθμίσεων, σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα, για:
• Δημιουργία δημοκρατικών θεσμών.
• Προστασία περιβάλλοντος.
• Βιομηχανική μεταρρύθμιση.
• Ενεργειακή ασφάλεια.
• Καταπολέμηση φτώχειας.
Το ποιος επωφελείται απ’ αυτή τη συνεργασία έγινε αμέσως αντιληπτό, αφού μόνο το α’ τρίμηνο του 2013 το εμπορικό πλεόνασμα της Ε.Ε. με αυτές τις χώρες ξεπέρασε τα 3,3 δισεκατομμύρια ευρώ. Με το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών να κατευθύνεται στην Ουκρανία και κορυφαίους εμπορικούς εταίρους Γερμανία και Ιταλία.
Το παιχνίδι γίνεται πάντα πάνω σε δύο άξονες: ενέργεια και χρέος. Η Ουκρανία είναι στα πρόθυρα του ΔΝΤ με εξωτερικό χρέος που ανέρχεται σε 136 δισ. δολάρια και δυσβάστακτες υποχρεώσεις για το 2014 ύψους 17 δισ. δολ.
Πέρυσι τον Ιανουάριο η ουκρανική κυβέρνηση υπέγραψε συμφωνία – μαμούθ με τη Royal Dutch Shell, για πιθανή εκμετάλλευση αποθεμάτων φυσικού αερίου, με στόχο να μειώσει την εξάρτηση από τις ρωσικές προμήθειες. Αμέσως η ρωσική Gazprom επέβαλε πρόστιμο – αντίποινα 7 δισ. δολ. στην ουκρανική Naftogaz, με την κατηγορία ότι το 2012 εισήγαγε λιγότερο φυσικό αέριο απ’ όσο είχε δεσμευτεί.
Τον Νοέμβριο του 2013 ο Γιανουκόβιτς υπέγραψε νέα συμφωνία με την αμερικανική Chevron, ύψους περίπου 10 δισ. δολ. Λίγες μέρες μετά, η παροχή αερίου προς την Ουκρανία διακόπηκε από την Gazprom, με τη Ρωσία να σκληραίνει κι άλλο τη στάση της.
Σ’ αυτόν τον εμπορικό πόλεμο η Ευρώπη παλεύει να «κερδίσει» τη μεγαλύτερη σε έκταση (603.628 τετρ. χλμ.) χώρα που θα έχει στην Ένωση, ενώ η Ρωσία την πλέον απαραίτητη σύμμαχο για να υλοποιήσει τα σχέδιά της. Με την Ουκρανία, που βιώνει περίοδο πολιτικής αστάθειας, κοινωνικού αναβρασμού και οικονομικής κατάρρευσης, να έχει μετατραπεί σε «πεδίο μάχης»…