Δεν είναι λίγοι στην Ελλάδα αυτοί που τρίβουν τα χέρια τους «πανηγυρίζοντας» για την καταφανή πολιτική (και όχι μόνο) αστάθεια, που κλιμακώνεται στην Τουρκία. 

Δεν είναι λίγοι στην Ελλάδα αυτοί που τρίβουν τα χέρια τους «πανηγυρίζοντας» για την καταφανή πολιτική (και όχι μόνο) αστάθεια, που κλιμακώνεται στην Τουρκία. Ξεχνούν μάλλον τη δοκιμασμένη τακτική της εξαγωγής της κρίσης που οι παραπαίουσες στο εσωτερικό ηγεσίες συνηθίζουν να χρησιμοποιούν προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα αδιέξοδά τους.

Είναι μάλλον νωρίς για να εκτιμήσει κανείς την κατάληξη της διαμάχης στο εσωτερικό της Τουρκίας. Παρ’ όλα αυτά κάποια συμπεράσματα έχουν ήδη εξαχθεί:
♦ Ο Ερντογάν αμφισβητείται από τους συμμάχους του στο εσωτερικό του κόμματός του, επάνω στους οποίους πάτησε για να ξεδοντιάσει το κεμαλικό βαθύ κράτος.
♦ Το γόητρο του Τούρκου ηγέτη δέχτηκε βαρύ πλήγμα μετά τις αποκαλύψεις για την εμπλοκή στενών συνεργατών του στις υποθέσεις διαφθοράς.
♦ Η τούρκικη κοινωνία, παρά την οικονομική ανάπτυξη που πέτυχε – υπό τη διακυβέρνηση Ερντογάν – την τελευταία δεκαετία, παραμένει διαιρεμένη κατά σύνθετο και πολύπλοκο τρόπο.
♦ Παρά την τρέχουσα πολιτική αντιπαράθεση και τη διαφαινόμενη αστάθεια, η διακυβέρνηση Ερντογάν προχωρά υλοποιώντας μεγαλεπήβολα εξοπλιστικά προγράμματα. Σ’ αυτά τα προγράμματα περιλαμβάνονται η ναυπήγηση ενός «κολοσσιαίου» για το μέγεθος του Αιγαίου «μικρού αεροπλανοφόρου» κόστους 1 δισ., το οποίο μπορεί να υποστηρίξει αποβατικές επιχειρήσεις, καθώς και η απόκτηση πυρηνικής τεχνολογίας που θα της επιτρέψει να αποκτήσει πυρηνικό εξοπλισμό.

Το σύστημα Γκιουλέν
Κάτι που δεν είναι ίσως ακόμη σαφές σε όσους παρακολουθούν αποσπασματικά τις εξελίξεις στη γειτονική χώρα, έχει να κάνει με τα στρατόπεδα των αντιμαχομένων. Συνηθισμένοι την τελευταία δεκαετία να παρακολουθούμε τη μάχη του Ερντογάν με το βαθύ κράτος των κεμαλιστών, αντιμετωπίσαμε το κόμμα του (ΑΚΡ) ως ενιαίο και συμπαγές, αγνοώντας ότι αυτό οικοδομήθηκε στους μηχανισμούς που πρόσφερε το κοινωνικό / οικονομικό σύστημα που έχει δημιουργήσει εδώ και σαράντα χρόνια στην Τουρκία ο αυτοεξόριστος στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ ιμάμης Γκιουλέν.
Για να κατανοήσει κανείς τη διείσδυση του εν λόγω «συστήματος» στις δομές τους τούρκικου κράτους, θα πρέπει να λάβει υπόψη του ότι ο Γκιουλέν, δημιουργώντας σχολεία / οικοτροφεία στις μεγάλες τούρκικες πόλεις, ανέλαβε την εκπαίδευση των φτωχόπαιδων, των οποίων οι γονείς τη δεκαετία του ’60 εγκατέλειπαν την Ανατολή αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον ως εργάτες στη ραγδαία εκβιομηχανιζόμενη τότε Τουρκία. Αυτά τα παιδιά «αιώνια ευγνώμονες» στον ιμάμη είναι σήμερα οι εισαγγελείς, οι δικαστικοί και οι αστυνομικοί που ξεσκέπασαν τη διαφθορά της κυβέρνησης του Ερντογάν. Σ’ αυτό ακριβώς το σύστημα στηρίχτηκε ο Ερντογάν για να καθαρίσει τους στρατηγούς. Σ’ αυτό το «σύστημα» έχουν επενδύσει και οι αμερικάνικες μυστικές υπηρεσίες, που διατηρούν στενούς δεσμούς με τον ιμάμη Γκιουλέν εδώ και δεκαετίες, για να διασφαλίσουν μια κοσμική εκδοχή του Ισλάμ.

Ο θρόνος του σουλτάνου
Έχοντας την αίσθηση πως καθάρισε με το «παλιό σύστημα» ο Ερτογάν με το να βάλει στη στενή την αφρόκρεμα του στρατεύματος, μπήκε στον πειρασμό να αναγορευτεί… σουλτάνος. Στην προσπάθειά του να φέρει το Σύνταγμα στα μέτρα του μετατρέποντας το πολίτευμα σε Προεδρική Δημοκρατία προκειμένου να αναρριχηθεί στον θώκο, προσέκρουσε στο σύστημα Γκιουλέν. Για την ακρίβεια, κατάφερε να δημιουργήσει μέτωπο εναντίον του, το οποίο συμπτύχθηκε από το παλιό καθεστώς (στρατιωτικούς), τους κοσμικούς δυτικόστροφους / δυτικοσπουδαγμένους πληθυσμούς των παραλίων αλλά και των δομών που διατηρεί στην κρατική μηχανή το σύστημα Γκιουλέν. Η εν λόγω «συμμαχία» προφανώς είναι ασταθής και αβέβαιη καθώς ο κοινός παρονομαστής των δυνάμεων που άτυπα την απαρτίζουν είναι ο ίδιος ο Ερντογάν.
Ο Ερντογάν συσπειρώνει εναντίον του:
♦ Τους ηττημένους του κεμαλικού συστήματος.
♦ Τους νέους και δυτικής κουλτούρας πληθυσμούς που διακρίνουν από συγκεκριμένα μέτρα την ισλαμική ατζέντα.
♦ Και εκτός Τουρκίας τους δυτικούς, κυρίως τους Αμερικάνους που διαφωνούν με τη διεκδίκηση από τον Ερντογάν αυτόνομου ρόλου στην περιοχή.
Οι Αμερικάνοι δεν συγχώρεσαν τον Τούρκο ηγέτη για την απόφασή του να τους απαγορεύσει τη χρησιμοποίηση του τούρκικου εδάφους για την εισβολή των στρατευμάτων τους στο Ιράκ από Βορρά. Έξαλλοι είναι οι Αμερικάνοι και για την υπονόμευση του άξονα Τουρκίας – Ισραήλ που αποτελούσε σταθερά για τις ΗΠΑ. Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι, όμως, είναι η πρόσφατη απόφαση της τούρκικης κυβέρνησης να αναζητήσει αντιπυραυλική προστασία από κινέζικες εταιρείες.

Οι εξοπλισμοί
Παρά τις εσωτερικές τριβές, επικρατούσα εκτίμηση είναι πως ο Ερντογάν εξακολουθεί να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας του εκλογικού σώματος, την οποία άλλωστε έχει επιβεβαιώσει σε αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις. Ωστόσο βάσιμη είναι η εκτίμηση ότι ο Ερντογάν εκπροσωπεί τη «μισή Τουρκία», έχοντας ταυτόχρονα χάσει την απαραίτητη συναίνεση ή ανοχή της άλλης μισής. Έμπειροι παρατηρητές των τούρκικων πραγμάτων υποστηρίζουν, μάλιστα, ότι στην περίπτωση που συνεχιστεί η διατάραξη των οικονομικών δεικτών ευημερίας τότε το πρόβλημα που θα έχει ο Ερντογάν θα είναι αξεπέραστο.
Παρ’ όλα αυτά – και ίσως εξαιτίας όλων αυτών – ο Ερντογάν, πέρα από τακτικούς ελιγμούς (μιλώντας για τους στρατηγούς που έχει φυλακίσει, είπε «υπάρχουν αθώοι στις φυλακές»), εμφανίζεται αποφασισμένος να πορευτεί διά πυρός και σιδήρου, επιδεικνύοντας ανάμεσα στα άλλα και τις στρατιωτικές δυνατότητες και φιλοδοξίες της ηγεσίας του.
Η τελευταία κίνηση του Ερντογάν, μάλιστα, έχει να κάνει με τις πυρηνικές φιλοδοξίες του, γεγονός που πολλαπλασιάζει τις ανησυχίες όχι μόνο της Ελλάδας και λοιπών γειτόνων, αλλά και της Ουάσιγκτον. Το θέμα ήρθε στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας την περασμένη βδομάδα ως παρεπόμενο της επίσκεψης του Ερντογάν στην Ιαπωνία και τις συμφωνίες που υπέγραψε εκεί.
Έχει η Τουρκία σχέδια να γίνει πυρηνική δύναμη; Η ιαπωνική εφημερίδα «Ασάχι Σιμπούν» – με τιράζ 12 εκατομμυρίων φύλλων ημερησίως – προβληματίζεται σχετικά με το θέμα αυτό στο κύριο άρθρο της στις 8 Ιανουαρίου.
Η «Ασάχι Σιμπούν» διερευνά το θέμα της συμφωνίας που υπογράφτηκε (5.1, στη διάρκεια της επίσκεψης του τ. πρωθυπουργού στο Τόκιο) ανάμεσα στην Τουρκία και την Ιαπωνία για την κατασκευή του Πυρηνικού Σταθμού Παραγωγής Ενέργειας της Σινώπης και θέτει τρία ζητήματα: (1) Ζήτημα ηθικό. Υποστηρίζει ότι ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Σίνζο Άμπε έχει θέσει μοναδικό του στόχο την οικονομική ανάπτυξη και ως εκ τούτου παραβλέπει αρχές και κινδύνους. Η εφημερίδα προσεγγίζει κριτικά την υπογραφή της πυρηνικής συμφωνίας λέγοντας ότι «αν συμβεί κάποιο πυρηνικό ατύχημα στην Τουρκία, υπεύθυνη θα θεωρηθεί η Ιαπωνία». (2) Ζήτημα ραδιενεργών αποβλήτων. Σύμφωνα με την «Ασάχι Σιμπούν», το ζήτημα των ραδιενεργών αποβλήτων τίθεται «ασαφώς» στο κείμενο της συμφωνίας. (3) Ζήτημα ουρανίου και πλουτωνίου. Η συμφωνία προβλέπει «τη δυνατότητα η Τουρκία να μπορεί, τελικώς, να εμπλουτίζει ουράνιο και να παράγει πλουτώνιο – πράγμα που οδηγεί στην παραγωγή πυρηνικών όπλων». Σύμφωνα με την εφημερίδα, αν και ο ΥΠΕΞ Φουμίο Κισίντα είχε διαβεβαιώσει τη Δίαιτα ότι η Ιαπωνία δεν επρόκειτο να εγκρίνει την κατεργασία της καύσιμης ύλης, αυτό δεν καταγράφηκε στη διμερή συμφωνία με την αιτιολογία ότι η Ιαπωνία συμμορφώθηκε με το αίτημα της Τουρκίας για τη χρήση μόνο «θετικών διατυπώσεων».
Στο ερώτημα που διατύπωσε η ιαπωνική εφημερίδα απάντησε με άρθρο του ο Τούρκος αναλυτής Σαχίν Αλπάι, σε άρθρο του στη «Ζαμάν» που θεωρείται η ναυαρχίδα του «συστήματος Γκιουλέν». Το άρθρο έχει τον εύγλωττο τίτλο «Σκοπός [της Τουρκίας] είναι η κατασκευή πυρηνικής βόμβας». Ο Αλπάι βασίζει τις σκέψεις του εν πολλοίς στο άρθρο της «Ασάχι Σιμπούν» και κλείνει το κείμενό του με την ελπίδα «η συμφωνία να μην κυρωθεί από την ιαπωνική Βουλή».