Ονειροβατούν όσοι βιάστηκαν να πάρουν βαθιά ανάσα επειδή δεν ακούγεται… κιχ το τελευταίο διάστημα για τα εργασιακά από συγκυβέρνηση και τρόικα.

Ονειροβατούν όσοι βιάστηκαν να πάρουν βαθιά ανάσα επειδή δεν ακούγεται… κιχ το τελευταίο διάστημα για τα εργασιακά από συγκυβέρνηση και τρόικα.

Η προεκλογική νιρβάνα έβαλε κάτω από το χαλάκι, με τη σιωπηρή ανοχή της τρόικας φυσικά, την εφαρμογή της προαποφασισμένης χαριστικής βολής για τους εργαζόμενους αυτού του τόπου. Από το καλοκαίρι και ύστερα, δηλαδή, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι θα συνεχιστεί ο εφιάλτης των δραματικών αλλαγών με το τελικό ξεχαρβάλωμα και των τελευταίων κεκτημένων.

Η τρόικα, λοιπόν, επιμένει ότι θα πρέπει να απελευθερωθούν οι απολύσεις. Το θέμα, όμως, θα ξαναπέσει στο τραπέζι τον Οκτώβριο. Επίσης τότε θα επανεξεταστούν οι τριετίες, ενώ το ΔΝΤ θα… ξαναδεί τον κατώτατο μισθό για το 2016-17.

Η ζοφερή πραγματικότητα, λοιπόν, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την κυβερνητική αφήγηση για την έξοδο στις αγορές, το περιβόητο πλεόνασμα και την ανάπτυξη (για τους λίγους) που θα… θεραπεύσει πάσα νόσο.

Όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, η τρόικα θεωρεί πως ο κατώτατος μισθός παραμένει ιδιαίτερα υψηλός στην Ελλάδα. Κι ας είναι πια στα 586 ευρώ μεικτά! Με τους υπολογισμούς του ΔΝΤ, από τη στιγμή που δεν καταργήθηκαν στον ιδιωτικό τομέα ο 13ος και ο 14ος μισθός, ο κατώτατος είναι ουσιαστικά στα 684 ευρώ. Άρα υπάρχει ακόμα «λίπος», σύμφωνα με τη λογική της Ουάσιγκτον. Μέχρι τη βουλγαροποίηση, φυσικά, η οποία, ως γνωστόν, είναι το αρχικό μνημονιακό ζητούμενο.

Aνατροπές
Αποτελεί κοινό μυστικό ότι στόχος είναι η σύγκλιση των ελληνικών μισθών με αυτούς στα υπόλοιπα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη. Προοπτική που, αν συνεχιστούν έτσι τα πράγματα, δεν είναι και πολύ μακριά. Οι εργασιακές ανατροπές, η εκρηκτική ανεργία που κάνει ακόμα πιο ευάλωτους τους εργαζόμενους και το πετσόκομμα σε μισθούς – συντάξεις εκεί ακριβώς αποσκοπούν.

Όλη αυτή η αντεργατική επίθεση, αφού η μνημονιακή πολιτική τσαλαπατά πια ακόμα και το ιερό δικαίωμα στην απεργία, γίνεται με το πρόσχημα των επενδύσεων (που δεν έρχονται στην Ελλάδα) και της ανταγωνιστικότητας (που δεν αυξάνεται) για τις επιχειρήσεις της χώρας.

Τη στιγμή, λοιπόν, που η FYROM διαφημίζει με ολοσέλιδη καταχώρηση στον «Economist» πόσο ελκυστική αγορά εργασίας έχει γίνει με 498 ευρώ μέσο μισθό, παρατηρούμε ότι οι αποκλίσεις γενικά δεν είναι πια τόσο μεγάλες όσο παλιά. Η Τουρκία έχει κατώτατο μισθό στα 442 ευρώ, η Βουλγαρία και τα Σκόπια στα 180, η Σερβία στα 190, η Ρουμανία στα 191. Κι αν πάμε λίγο πιο πέρα, η Σλοβακία στα 352 ευρώ, η Ουγγαρία στα 335, η Εσθονία στα 355, η Λετονία στα 320, η Λιθουανία στα 290 κ.λπ. Σαν να αρχίζουν σιγά – σιγά να βράζουν στο ίδιο καζάνι οι περισσότερες βαλκανικές, αλλά και οι πιο πολλές χώρες του τέως ανατολικού μπλοκ.

Η Ελλάδα, λοιπόν, απομακρύνεται πια με τρομερή ταχύτητα από τον πυρήνα της Ευρώπης έχοντας μπει στο ασανσέρ του υποβιβασμού σε όλα τα επίπεδα. Οι δείκτες είναι αμείλικτοι, άλλωστε.

Η χώρα μας, όμως, δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο τα δικά της προβλήματα. Εντάσσεται κι αυτή στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης. Και ο κατώτατος μισθός, όπως και οι μεσαιωνικές συνθήκες εργασίας ακόμη και σε χώρες του δυτικού κόσμου πια, είναι ενδεικτικές του τι συμβαίνει σε διεθνή κλίμακα. Πέρα, δηλαδή, από τα πειράματα που γίνονται στην ελληνική οικονομία, υπάρχουν και τα εξίσου ανησυχητικά σημεία των καιρών.

Μην ξεχνάμε ότι η βασική προϋπόθεση για να μπούνε στην κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού οι σοσιαλδημοκράτες στη Γερμανία ήταν να θεσπιστεί κατώτατο ημερομίσθιο. Με τη Μέρκελ τον Ιανουάριο να λέει τελικά «ναι» με μισή καρδιά στα 8,5 ευρώ την ώρα, αρχής γενομένης από το 2015.

Ωστόσο, στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου αλλάζουν όλα. Στην Ισπανία, με την ανεργία να παραμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα, οι εργαζόμενοι έρχονται αντιμέτωποι με τριτοκοσμικές καταστάσεις, αδιανόητες μέχρι πρότινος για μεγάλη και ισχυρή οικονομικά χώρα της Γηραιάς Ηπείρου.

Στην «El Mundo» μια άνεργη, η Κλέο Αλμάνσα, αποκάλυψε πριν από λίγες μέρες τις βασανιστικές κι εξευτελιστικές μεθόδους πρόσληψης από μεγάλη εταιρεία ηλεκτρικών ειδών, η οποία είχε βάλει αγγελία για πωλητές στην Ισπανία.

Η Αλμάνσα και οι δεκάδες συνυποψήφιοι για τη θέση πέρασαν από διάφορες δοκιμασίες, όπως π.χ. δυνατής μουσικής, επειδή, σύμφωνα με την εταιρεία, έτσι ανεβαίνει η αδρεναλίνη για να αυξάνονται οι πωλήσεις, ενώ έγιναν και «διαγωνισμοί» πάνω σε καρέκλες με πρόκληση ποιος θα ρίξει τους άλλους συνυποψηφίους κάτω για να «επιβιώσει». Στο τέλος, πετάχτηκε στους ανέργους ένα πενηντάευρο κι όποιος το έπιανε μετά το μαζικό τσαλαπάτημα θα το έπαιρνε ως προκαταβολή για τον πρώτο του μισθό. Τέτοια ταπείνωση…

Η κατάσταση, όμως, με την εργασιακή ζούγκλα στα χρόνια της παγκοσμιοποίησης έχει αρχίσει να ξεφεύγει… γενικώς. Στη Γαλλία τα προηγούμενα χρόνια έγινε σάλος με τις αυτοκτονίες υπαλλήλων, λόγω της υστερικής πίεσης για επίτευξη εταιρικών στόχων στην France Telecom. Υπολογίζεται ότι οι αυτόχειρες ξεπέρασαν τους 50 από το 2008.

Παρόμοια περιστατικά υπήρξαν και στη μεγάλη εταιρεία Foxconn με έδρα την Ταϊβάν. Πρόκειται για κατασκευάστρια εξαρτημάτων για κινητά τηλέφωνα. Μόνο το πρώτο τετράμηνο του 2010 είχαν αυτοκτονήσει 10 υπάλληλοι, ενώ οι απόπειρες ήταν ασφαλώς περισσότερες. Για 12ωρο επί 6 μέρες την εβδομάδα ο μισθός ήταν μόλις 100 δολάρια.

«Για πενταροδεκάρες»
Και στις ΗΠΑ, όμως, ιδιαίτερα από το 2000 και ύστερα, τα πράγματα έχουν αγριέψει πολύ. Η πολυβραβευμένη Αμερικανίδα δημοσιογράφος Μπάρμπαρα Ερενράιχ («Time», «New York Times» κ.ά.) προκάλεσε αίσθηση με το βιβλίο της «Για πενταροδεκάρες», όταν αποφάσισε να αφήσει το γραφείο της και να αρχίσει να εργάζεται σαν ανώνυμη σε διάφορες δουλειές στις ΗΠΑ ώστε να ανακαλύψει πώς είναι να επιβιώνει κανείς με τους σύγχρονους μισθούς πείνας. Έγραφε μεταξύ άλλων για τις άθλιες συνθήκες:

◆ «Όταν είσαι σε χώρους εργασίας των χαμηλόμισθων, αφήνεις πίσω σου τις προσωπικές σου ελευθερίες και όλα τα πιστεύω που διακηρύττει η Αμερική. Και μαθαίνεις να κρατάς το στόμα σου κλειστό όσο διαρκεί η βάρδια σου. Οι επιπτώσεις αυτής της υποταγής δεν περιορίζονται στα ζητήματα των μισθών και της φτώχειας. Δύσκολα μπορούμε να υπερηφανευόμαστε ότι είμαστε η κατεξοχήν δημοκρατική χώρα του κόσμου, αν ένας μεγάλος αριθμός πολιτών περνάει τις μισές ώρες της μέρας μέσα σε μια ατμόσφαιρα δικτατορίας».

◆ «Όλες αυτές οι προσβλητικές συμπεριφορές που υφίστανται οι χαμηλόμισθοι εργαζόμενοι συντελούν στη στασιμότητα των μισθών. Αν σε κάνουν να αισθάνεσαι ανάξιος, τότε αρχίζεις να πιστεύεις πως ο μισθός αντικατοπτρίζει την πραγματική σου αξία. Υπάρχει ένας φαύλος κύκλος και όχι μόνο η οικονομία μας, αλλά και ολόκληρος ο πολιτισμός μας, βασίζεται σε μια παράλογη ανισότητα».

◆ «Το Ινστιτούτο Οικονομικής Πολιτικής έλεγξε πρόσφατες μελέτες που περιγράφουν τον προτεινόμενο μισθό επιβίωσης και κατέληξε στο ποσό των 30.000 δολαρίων τον χρόνο για μια οικογένεια που αποτελείται από έναν ενήλικο και δυο παιδιά. Ποσό που αντιστοιχεί σ’ έναν μισθό της τάξεως των 14 δολαρίων την ώρα. Αυτό που είναι συγκλονιστικό είναι ότι η πλειοψηφία των Αμερικανών εργαζομένων, περίπου το 60%, κερδίζουν κάτω από 14 δολάρια την ώρα».

Στις ΗΠΑ, μάλιστα, τίθεται πλέον και θέμα κατάργησης του κατώτατου ημερομισθίου, ώστε να πέσουν κι άλλο τα μεροκάματα. Οι Δημοκρατικοί θεωρούν ότι μια αύξηση στους μισθούς είναι ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπιστούν οι ανισότητες, όμως οι συντηρητικοί βάζουν διαρκώς εμπόδια κάνοντας λόγο για εξαφάνιση θέσεων εργασίας.

Το 76% της αμερικανικής κοινωνίας τάσσεται υπέρ της αύξησης του κατώτατου ωρομισθίου από τα 7,2 δολάρια στα 10,1, όπως έχει προταθεί από την κυβέρνηση Ομπάμα. Η αλλαγή αυτή, αν πραγματοποιηθεί, θεωρείται ότι θα αυξήσει την κατανάλωση, θα τονώσει την ανάπτυξη της οικονομίας, αλλά και τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών ταμείων. Υπολογίζεται ότι 900.000 οικογένειες θα βγουν πλέον από το όριο της φτώχειας.

Ωστόσο, εκτιμάται ότι υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο μέχρι το 2016 να χαθούν 500.000 θέσεις εργασίας, καθώς οι εργοδότες θα προχωρήσουν σε απολύσεις. Οι Ρεπουμπλικανοί γερουσιαστές ισχυρίζονται ότι η αύξηση του κατώτατου μισθού θα οδηγήσει 1.000.000 εργαζομένους στην ανεργία.

Ο πιο σκληροπυρηνικός αντίλογος στα σχέδια Ομπάμα εκφράζεται από τον «λομπίστα» Ρίτσαρντ Μπέρμαν, εκπρόσωπο των αμερικανικών μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Είναι εδώ και χρόνια πολέμιος της ύπαρξης νομικά κατοχυρωμένου κατώτατου μισθού, αφού θεωρεί ότι αυτό καταστρέφει τις δουλειές.

Η κοσμοθεωρία του Μπέρμαν είναι ότι «οι εργαζόμενοι δεν πρέπει να αμείβονται βάσει αυτών που χρειάζονται για να ζουν, αλλά βάσει του τι προσφέρουν», ενώ τονίζει με κάθε ευκαιρία πως «θα έπρεπε να κατοχυρωθεί νομικά η δυνατότητα οι εργαζόμενοι να δουλεύουν ακόμα κι αμισθί».

Αυτές τις μέρες η εταιρεία δημοσίων σχέσεων που ανήκει στον Μπέρμαν προχώρησε στην παραγωγή ενός διαφημιστικού σποτ, το οποίο ήδη προβάλλεται μεταξύ άλλων σε Fox News, NBC και CNN. Δείχνει ένα ζευγάρι να γευματίζει σε ρεστοράν όταν ο σερβιτόρος ξαφνικά εξαφανίζεται και τη θέση του παίρνει ένα i-Pad. Κι εκείνη τη στιγμή ακούγεται το μήνυμα: «Η κυβέρνηση θέλει να αυξήσει τον κατώτατο μισθό σχεδόν 40%. Αυτό εξαναγκάζει τους εργοδότες να απολύσουν εργαζομένους και να τους αντικαταστήσουν με τεχνολογικές αυτοματοποιήσεις. Όταν αυξάνεις τον κατώτατο μισθό, 1 εκατ. θέσεις εργασίας θα χαθούν».

Ήδη η αλυσίδα εστιατορίων Chili’s προχωρά στην εγκατάσταση κομπιούτερ με οθόνες αφής που θα χρησιμοποιούν οι πελάτες για την παραγγελία τους, αντικαθιστώντας τους κλασικούς σερβιτόρους στα 800 καταστήματά της. Τόσο ο Μπέρμαν όσο και πάμπολλοι επιχειρηματίες δεν παύουν να τονίζουν ότι η πρόταση των Δημοκρατικών για αύξηση του κατώτατου μισθού το μόνο που θα καταφέρει θα είναι η επίσπευση της αντικατάστασης πολλών θέσεων εργασίας από τεχνολογικούς αυτοματισμούς.

Σε αντίθεση με αυτές τις ακραίες απόψεις, όμως, μελέτες των πανεπιστημίων Berkeley και Princeton ήδη από το 1994 δείχνουν ότι ο υψηλότερος κατώτατος μισθός δημιουργεί περισσότερες θέσεις εργασίας. Οι περισσότεροι ειδικοί στις ΗΠΑ, πάντως, πιστεύουν ότι αναμφίβολα επιχειρηματίες σαν τον Μπέρμαν προσπαθούν να εκφοβίσουν τους εργαζομένους. Παραμένει γεγονός, όμως, και ότι η τεχνολογία θα διεισδύσει προσεχώς περισσότερο στην εργασία, αντικαθιστώντας σταδιακά υπαλλήλους από εστιατόρια, καταστήματα, αεροδρόμια, τράπεζες κ.λπ.

Προς το παρόν, πάντως, η πρόταση Ομπάμα για αύξηση του κατώτατου ωρομισθίου δεν συγκεντρώνει τις απαιτούμενες ψήφους από το Κογκρέσο για να περάσει.

Πανδαιμόνιο
Μέσα σ’ αυτό το εργασιακό πανδαιμόνιο, που ξεκινάει στη χειρότερη μορφή του στην Ασία και την Αφρική, αλλά επεκτείνεται σταδιακά και στη Δύση, υπάρχουν και νέες ριζοσπαστικές προτάσεις. Ανά τον κόσμο, άλλωστε, οι μισθοί συχνά δεν καταφέρνουν να καλύψουν το βασικό κόστος ζωής, ενώ παρατηρείται μια βίαιη επιστροφή των συνθηκών εργασίας σε αυτές του 19ου αιώνα και του Oliver Twist. Απελπισμένοι εργαζόμενοι ανταγωνίζονται μεταξύ τους για να πουλήσουν την εργασία τους φθηνότερα από τον διπλανό τους, η παραγωγικότητα αυξάνεται και τα εταιρικά κέρδη εκτοξεύονται σε δυσθεώρητα ύψη.

Σε χώρες όπως η Καμπότζη και το Μπαγκλαντές οι εργαζόμενοι διαμαρτύρονται μαζικά για τους μισθούς πείνας. Στην Καμπότζη οι εργαζόμενοι αμείβονται με 80 δολάρια τον μήνα! Στο Μπαγκλαντές η κυβέρνηση προχώρησε σε αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 80% και φτάνει τώρα τα… 72 δολάρια μηνιαίως.

Με την παγκοσμιοποίηση του «υπερεθνικού» πια κεφαλαίου, όμως, μήπως ήρθε η ώρα και για έναν παγκόσμιο κατώτατο μισθό; Ο Τζέισον Χίκελ, καθηγητής οικονομικής ανθρωπολογίας στο London School of Economics, πιστεύει πως κάτι τέτοιο είναι πλέον απαραίτητο.

Σύμφωνα με τον Χίκελ, ο οποίος διατύπωσε τις «τολμηρές» απόψεις του στο Αλ Τζαζίρα, η παγκοσμιοποιημένη νεοφιλελεύθερη αγορά επιτρέπει στις μεγάλες εταιρείες να αναζητούν ανά τον κόσμο το ευνοϊκότερο «επενδυτικό περιβάλλον» μεταφέροντας την παραγωγή τους σε χώρες με πρακτικά μηδενικό εργατικό κόστος (έως και 0,21 σεντς την ώρα) και με τον μόνιμο φόβο της απόλυσης να κρατά πειθήνιους τους εργαζομένους.

Με τη διακίνηση του κεφαλαίου ανά την υφήλιο, λοιπόν, παγκοσμιοποιήθηκαν και «σκλήρυναν» κι άλλο οι νόμοι της ελεύθερης αγοράς με αύξηση κερδών, συσσώρευση πλούτου και δραστηριοποίηση σε φορολογικούς και εργασιακούς παραδείσους. Οι εργαζόμενοι, όμως, όχι μόνο στο Μπαγκλαντές, αλλά και στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, δεν έχουν πια σχεδόν κανένα δίχτυ προστασίας από το αμείλικτο πρόσωπο αυτού του σύγχρονου «μεσαιωνικού» τοπίου, όπως διαμορφώνεται.