Από την επομένη κιόλας των εκλογών στην Ελλάδα τον Οκτώβριο του 2009 τα γερμανικά ΜΜΕ άρχισαν να πυροβολούν με το ενδεχόμενο χρεοκοπίας.

Από την επομένη κιόλας των εκλογών στην Ελλάδα τον Οκτώβριο του 2009 τα γερμανικά ΜΜΕ άρχισαν να πυροβολούν με το ενδεχόμενο χρεοκοπίας. Τα επιθετικά πρωτοσέλιδα απέκτησαν ακόμη μεγαλύτερη σφοδρότητα την προεκλογική περίοδο του 2012 με καταιγισμό κινδυνολογίας σε ενδεχόμενο ήττας της Ν.Δ. και απευθείας υποδείξεις προς τους ψηφοφόρους.

Το μεγάλο ερώτημα για τις τωρινές εξελίξεις έχει να κάνει με τη στάση που θα κρατήσει η Γερμανία τόσο στη διαδικασία εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας όσο και στην αυξημένη πιθανότητα να προκηρυχθούν εκλογές αμέσως μετά. Οι απαντήσεις δίνονται με την εμβάθυνση στο κλίμα που υπάρχει στην πολιτική, επιχειρηματική και μιντιακή ελίτ της Γερμανίας. Και η πρώτη διαπίστωση έχει να κάνει με τις σαφείς διαφορές του 2010-2012 με το σήμερα.

Το δημοσίευμα της «Die Welt» (11.12.14) «περί εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ» μοιάζει μεμονωμένο σ’ αυτό το τάιμινγκ και… λάιτ συγκριτικά με τη δηλητηριώδη κριτική του πρόσφατου παρελθόντος. Διόλου τυχαίο ότι τη Δευτέρα 15.12 η ίδια εφημερίδα την έκανε αμέσως γυριστή: «Η Ελλάδα επιτυγχάνει εκεί όπου Ιταλία και Γαλλία αποτυγχάνουν».

Κι αν αυτή τη στιγμή η Γερμανία δεν επιθυμεί να παίξει τον μπαμπούλα του «ευρώ» και κανένα «Spiegel» ή «Focus» δεν φωνάζει «πετάξτε τους έξω», δεν συμβαίνει το ίδιο με αμερικανικά, ενίοτε και βρετανικά ΜΜΕ, που ενορχηστρωμένα έχουν σημάνει συναγερμό για νομισματική κρίση, με κραυγαλέους τίτλους, όπως «Επιστροφή του Grexit» (Bloomberg).

Γερμανική επιφύλαξη

Στο συγκεκριμένο τάιμινγκ, λοιπόν, το Grexit γίνεται καραμέλα περισσότερο για μικροκομματική προπαγάνδα εντός Ελλάδας, σαν μέσο πρόκλησης φόβου εν όψει πιθανών εκλογών, παρά από τον πυρήνα της Ευρωζώνης. Υπάρχει, όμως, μια ακόμα εξήγηση για τον λόγο που η Γερμανία δεν τραβάει το σχοινί. Οι «εσωτερικές» αναλύσεις της καγκελαρίας έδειξαν πως η παρεμβατική τακτική του 2012, με πίεση προς το ελληνικό εκλογικό σώμα, έφερε τα αντίθετα αποτελέσματα, «μειώνοντας» την εκλογική δύναμη της Ν.Δ. ίσως και κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες!

Κατανοώντας πια καλύτερα την ελληνική νοοτροπία, οι Γερμανοί θεωρούν ότι θα υπάρξει εκ νέου αντίδραση εκ μέρος του εκλογικού σώματος, αν επιχειρηθεί κι αυτή τη φορά παρόμοια ευθεία «σύσταση» περί ψήφισης Ν.Δ. σε μια τόσο ευαίσθητη περίοδο. Συν τοις άλλοις, η πρωτιά Σαμαρά θεωρείται αδύνατη στο Βερολίνο.

Ακόμα, λοιπόν, κι αν παρασκηνιακά στηρίζουν Ν.Δ., θα είναι πολύ πιο προσεκτικοί αυτή τη φορά σε σχέση με το 2012 όσον αφορά τη ρητορική των πολιτικών ή τα επιθετικά άρθρα των συστημικών γερμανικών ΜΜΕ. Πρακτικά, δηλαδή, το Grexit το έχουν αναλάβει πια η Ν.Δ. και ελληνικά ΜΜΕ. Οι Γερμανοί, όμως, δεν χαίρονται μ’ αυτό. Ενδεικτική η δήλωση του εκπροσώπου της Μέρκελ Στέφεν Ζάιμπερτ ότι «είναι αυτονόητο πως οι δημοκρατικές εκλογές σε μια χώρα δεν αποτελούν κίνδυνο για την Ευρωζώνη».

Μπούμερανγκ

Μέρκελ και Σόιμπλε αποφεύγουν σ’ αυτή τη φάση να «παίξουν» επικοινωνιακά με το Grexit επειδή θα γυρίσει μπούμερανγκ για την εκπορευόμενη από το Βερολίνο πολιτική σκληρής λιτότητας στην Ευρωζώνη.

Η Μέρκελ έπεισε από το 2012 τους Γερμανούς ότι, τελικά, η συνταγή στην «άρρωστη» Ελλάδα πετυχαίνει, ενώ ήδη είχε στρωθεί το χαλί των άλλοθι το 2010-2012 με τις απειλές για «ακρωτηριασμό» του «κακού μαθητή», ώστε η καγκελάριος να φορτώσει με πίεση τη χώρα μας. Μια ενδιαφέρουσα επισήμανση είναι ότι στα γερμανικά υπάρχει μία λέξη για τις έννοιες «χρέος» και «ενοχή», η λέξη «Schuld».

Αν, λοιπόν, επανέλθουν τώρα με ευθύνη της γερμανικής συγκυβέρνησης σενάρια περί Grexit, θα θεωρηθεί αποτυχία πρωτίστως για την ίδια τη Γερμανία απέναντι στην κοινή γνώμη της, αλλά και στα άλλα μέλη της ευρωζώνης.

Θα είναι μια παραδοχή ότι είχαν δίκιο όσοι μιλούσαν για «βαρέλι δίχως πάτο». Η Μέρκελ, άλλωστε, δεν βιάζεται στην παρούσα φάση. Το χαρτί Σαμαρά της βγήκε για δυόμισι χρόνια, αλλά πλέον θεωρείται «καμένο». Στην καγκελαρία εκτιμούν, σύμφωνα με αναλυτές που γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα στη Γερμανία, ότι πάλι ο χρόνος λειτουργεί υπέρ της Μέρκελ…

Το αίτημα από την ελληνική πλευρά για δίμηνη παράταση του προγράμματος στήριξης μοιάζει με «δώρο» που βρίσκεται στη διακριτική ευχέρεια της Μέρκελ προς αξιοποίηση. Ο Σόιμπλε εξ αρχής ήθελε τουλάχιστον εξάμηνη διορία, όμως το ότι μπήκε όριο έως τις 28 Φεβρουαρίου συμπιέζει τις ημερομηνίες αποφάσεων εις βάρος της ελληνικής πλευράς και ενδεχομένως μιας νέας κυβέρνησης – όχι της τρόικας.

Η Μέρκελ θεωρείται μετρ στο να «παίζει» με τον χρόνο και να εκμεταλλεύεται συγκυρίες. Η γερμανική πλευρά γνωρίζει πολύ καλά ότι τα χρονικά περιθώρια λειτουργούν ασφυκτικά πια για την Ελλάδα με τη «θηλιά» της δίμηνης παράτασης και τόσων ανοιχτών θεμάτων. «Μέτρων» που έχουν ήδη συμφωνηθεί στο β’ μνημόνιο, ήταν να περάσουν από την άνοιξη, αλλά δόθηκε μια χαριστική σιωπηρή παράταση, λόγω Σαμαρά κι ευρωεκλογών, για το φθινόπωρο. Μόνο που τότε έκανε το «μίνι αντάρτικο» ο Σαμαράς μιλώντας, κι αιφνιδιάζοντας το Βερολίνο, για οριστική απαγκίστρωση από το μνημόνιο.

Μας… περιμένουν

Η Γερμανία δεν δέχεται να ανοίξει με κανέναν τρόπο το ζήτημα του χρέους κρατώντας το σαν μοχλό πίεσης και το μπαλάκι έχει πάει στην ελληνική πλευρά με ζόρικο χρονοδιάγραμμα:

◆ Η Ελλάδα έχει λαμβάνειν, πάντα μετά την αξιολόγηση της τρόικας, δυο δόσεις των 3,5 δισ. από το ΔΝΤ, 1,8 δισ. του ευρωπαϊκού σκέλους και ακόμα 1,8 δισ. ευρώ από τα κέρδη των κεντρικών τραπεζών χωρών της ευρωζώνης από τα ελληνικά ομόλογα.

◆ Στον αντίποδα οι δανειακές υποχρεώσεις της Ελλάδας για το 2015 χτυπάνε «κόκκινο» τον Μάρτιο. Τότε θα πρέπει η Ελλάδα να αποπληρώσει 2,5 δισ. (1,4 στο ΔΝΤ, 800 εκατ. τόκοι, 200 εκατ. άλλες υποχρεώσεις, 79 εκατ. «ακούρευτα» ομόλογα από το PSI). Τόσο ασφυκτικό είναι το χρονικό πλαίσιο, όπως υπενθύμισε την Τρίτη και ο Μοσκοβισί.

Η Γερμανία ξέρει ότι από 1η Μαρτίου η Ελλάδα θα είναι «χωρίς πρόγραμμα», άρα διακόπτεται η χρηματοδότηση των τραπεζών από την ΕΚΤ. Εκτός αν στο μεταξύ ζητηθεί από τη νυν κυβέρνηση, ώστε να καλυφθεί και η επόμενη, νέα τετράμηνη παράταση. Συνεπώς, η δίμηνη παράταση είναι βούτυρο σε γερμανικό ψωμί.

Ελληνικός μονόδρομος

Ας εξετάσουμε, όμως, πώς έχει και η κατάσταση στο εσωτερικό της Γερμανίας. Σε επίπεδο πολιτικό υπάρχει ακλόνητη σταθερότητα, αφού ο κυβερνητικός «μεγάλος συνασπισμός» αγγίζει το 80%. Πρακτικά δεν υπάρχει αντιπολίτευση. Η εμπιστοσύνη προς τη Μέρκελ είναι στο ζενίθ, ενώ οι σοσιαλδημοκράτες συμπλέουν απόλυτα με τη γερμανοκεντρική και διόλου φιλοευρωπαϊκή πολιτική λιτότητας στην Ευρωζώνη, παρά τις προεκλογικές φανφάρες. Επίσης, ο βασικός μοχλός της οικονομίας, οι εξαγωγές, κάνει limit up.

Για να αντιμετωπιστεί, εξάλλου, εσωτερικά στη Γερμανία η κρίση, ακολουθήθηκε διαφορετική «συνταγή» απ’ αυτή της λιτότητας. Μετά το «κραχ» του 2009 έπεσαν 500 δισ. ζεστά ευρώ στην εγχώρια οικονομία για τόνωση της κατανάλωσης. Δάσκαλε, που δίδασκες, δηλαδή. Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, σε πρώτη προτεραιότητα είναι πια η κρίση της Ουκρανίας, με τον Πούτιν να είναι το πλέον μισητό πρόσωπο στη Γερμανία.

Η κρίση στην Ευρωζώνη έχει περάσει σε δεύτερο πλάνο. Από την οπτική της Γερμανίας θεωρείται ότι η «συνταγή» πέτυχε, αφού σε πρόγραμμα στήριξης παραμένουν μόνο Ελλάδα και Κύπρος. Αυτό δεν σημαίνει εφησυχασμό, όμως, αφού σε διπλωματικό επίπεδο η παραδοσιακή θεώρηση της γερμανικής πολιτικής στοχεύει στην καθυπόταξη οποιουδήποτε συνομιλητή της. Πολύ περισσότερο τώρα που η Μέρκελ είναι έτσι κι αλλιώς απόλυτα ενισχυμένη εντός Γερμανίας και κυρίαρχη στην Ευρωζώνη.

Από το 2009, οπότε άρχισε η κρίση στην Ευρωζώνη, ουδέποτε οι Γερμανοί έκαναν πίσω στις δικές τους σκληρές «κόκκινες» γραμμές. Αντιθέτως έκαναν το παν για να τις επιβάλουν. Εφαρμόζοντας πάντα ένα και μοναδικό «Πλάνο Α», όπως και οι ίδιοι λένε πια. Για την Ελλάδα θεωρούν ότι υπάρχει μονόδρομος και δεν σκοπεύουν να αφήσουν περιθώρια ευελιξίας, απαιτώντας να εφαρμοστούν τα συμφωνηθέντα. Αυτή τουλάχιστον είναι η πρόθεσή τους έτσι όπως εκδηλώνεται παγίως.

Επί της ουσίας, για τη γερμανική κεντρική πολιτική σκηνή η προτεραιότητα δεν είναι ποιος κυβερνάει σε κάθε χώρα της Ευρωζώνης, αλλά αν αυτός που κυβερνάει συντάσσεται στη γραμμή τους. Όπως γίνεται κατά κόρον τα τελευταία τέσσερα χρόνια και με την Ελλάδα. Το βασικό στοιχείο, άλλωστε, του Συμφώνου Σταθερότητας είναι ότι, ανεξαρτήτως του ποιος κυβερνά, δεν θα πρέπει να αλλάζει τίποτε σε σχέση με τα συμφωνηθέντα.

Αυτό που απομένει να δούμε ίσως είναι η αντίδραση στην περίπτωση που κάποιος αποφασίσει να τους φτάσει πραγματικά στα όριά τους… Μην ξεχνάμε πάντως ότι, εκτός της Ελλάδας, του χρόνου γίνονται εκλογές και σε Πορτογαλία και Ισπανία, όπου αναμένεται να πρωταγωνιστήσουν κόμματα που αντιτίθενται στη λιτότητα.

Χωρίς ανησυχία για ΣΥΡΙΖΑ

Όσον αφορά μια νέα κρίση στο ευρώ, αλλά και το ενδεχόμενο ρήξης με μια επόμενη ελληνική κυβέρνηση, συγκεκριμένα του ΣΥΡΙΖΑ, είναι λίγες οι πιθανότητες που δίνει αυτή τη στιγμή σε κάτι τέτοιο η γερμανική πολιτική ελίτ. Στο ίδιο κλίμα «ευθυγραμμίζονται» και τα ΜΜΕ. Ενδεικτικό του πόσο είχε βγει τους τελευταίους μήνες εκτός ατζέντας αυτό το ζήτημα είναι ότι το Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων αφαίρεσε έπειτα από χρόνια από το κεντρικό μενού του τον φάκελο «Ευρωκρίση».

Σύμφωνα με τον βρετανικό «Economist», οι Βρυξέλλες μπορεί να βρεθούν μπροστά στο εξής δίλημμα αν ο ΣΥΡΙΖΑ όντως έρθει στην εξουσία και απαιτήσει επαναδιαπραγμάτευση, μείωση ή ακύρωση του χρέους: «Αν οι απαιτήσεις ακουστούν μη ρεαλιστικές στ’ αυτιά των Ευρωπαίων, θα μπουν στον πειρασμό να αποκόψουν την Ελλάδα από τη χρηματοδότηση της ΕΚΤ και θα περιμένουν να δουν αν ένας “μεταμελημένος” ΣΥΡΙΖΑ θα επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η εναλλακτική οδός για τους Ευρωπαίους θα ήταν μια συμφωνία επέκτασης του χρέους στο… άπειρο».

Στη Γερμανία, πάντως, ο δείκτης ανησυχίας για Ελλάδα – ευρώ – νέα κυβέρνηση παραμένει χαμηλά. Καθησυχαστική ήταν τη Δευτέρα και η εκπρόσωπος της Κομισιόν με τη δήλωση ότι «το μόνο βιώσιμο σενάριο που επεξεργαζόμαστε είναι με την Ελλάδα στην Ευρωζώνη», όπως προσεκτικός στις διατυπώσεις του ήταν και ο Γάλλος επίτροπος για τις Οικονομικές – Νομισματικές Υποθέσεις Πιέρ Μοσκοβισί στην Αθήνα, αν και λίγο νωρίτερα δεν απέφυγε τις σάλτσες περί Δήμα.

Όσο για την επιχειρηματική ελίτ της Γερμανίας, κρατάει κι αυτή στάση αναμονής. Πάντα ψάχνει ευκαιρίες, όμως βλέπει το ποσοστό εξαγωγών προς την ελληνική αγορά να έχει πέσει πια στο 0,4% των συνολικών γερμανικών εξαγωγών. Εμπορικά τους ενδιαφέρει κυρίως να λειτουργήσει η χώρα μας σαν ευρωπαϊκή πύλη εισόδου – εξόδου των κινέζικων προϊόντων, αλλά τους ανησυχεί η προοπτική τα ασιατικά προϊόντα να φεύγουν προς την Ευρώπη με την πιλοτική σιδηροδρομική σύνδεση Ελλάδας – Ουγγαρίας, διότι έτσι πληγώνεται βαρύτατα το λιμάνι του Αμβούργου.

Το 2014 οι Γερμανοί θεώρησαν ότι θα είναι η πρώτη χρονιά μετά την ευρωκρίση. Σε επίπεδο πολιτικής εξουσίας, ΜΜΕ, αλλά και λαού, από τις αρχές της χρονιάς μέχρι τον Οκτώβριο υπήρχε η αίσθηση ότι «αρκετά ασχοληθήκαμε με αυτό το θέμα», καθώς είχαν την πεποίθηση ότι όλη η στρατηγική διαχείρισης της κρίσης στην Ευρωζώνη, αλλά και ειδικά όσον αφορά την Ελλάδα, είναι επιτυχημένη.

Η Γερμανία, βέβαια, ειδικά σε θέματα της Ελλάδας ουδέποτε έκανε έστω κι ένα βήμα πίσω. Αυτό θεωρούν ότι θα γίνει και τώρα. Για παράδειγμα, παρότι η Ελλάδα κατάφερε να παρουσιάσει τέτοιο πλεόνασμα το 2013, έναν χρόνο νωρίτερα από τους στόχους, η Γερμανία δυσπιστεί κι εξακολουθεί να πιέζει με τον φόβο της επιστροφής στα λάθη του παρελθόντος. Κι όλα αυτά για μια Ελλάδα που, βάσει όσων αιματηρών για τον λαό μέτρων έχει υποστεί, δεν είναι απλώς ο καλύτερος μαθητής της τάξης πλέον, αλλά στα όρια του… σπασίκλα.

Εν κατακλείδι, η ερμηνεία της αρτηριοσκληρωτικής στάσης της Γερμανίας είναι ότι όχι μόνο δεν εμπιστεύεται καμία ελληνική κυβέρνηση, αλλά πρόθεσή της είναι δίχως νέα δανεικά να υπάρχει μια Ελλάδα με δεμένο όλο το πολιτικό σύστημα και όλη την κοινωνία. Με εποπτεία διαρκείας και με δικλίδες ασφαλείας, για να εξασφαλιστεί η επίτευξη τεράστιων πρωτογενών πλεονασμάτων. Πάση θυσία…