Περίπου τρεις ώρες χρειάζεται κανείς για να φτάσει από την Αθήνα στα Λαγκάδια. Χτισμένο αμφιθεατρικά, το γραφικό χωριό της Αρκαδίας, ένα αληθινό πέτρινο αριστούργημα, κρέμεται κυριολεκτικά στην πλαγιά του Μαίναλου και ατενίζει το ορεινό επιβλητικό τοπίο.

«Έχουμε να κάνουμε, λοιπόν, με τοπία και με σπίτια που λες και τα ’χουν χτίσει κάποιοι θεοί» έλεγε ο γνωστός αρχιτέκτονας Άρης Κωνσταντινίδης αναφερόμενος στα Λαγκαδινά μαστόρια.

Η σφραγίδα των χτιστάδων του πανέμορφου χωριού είναι αποτυπωμένη σε κάθε σπιθαμή του. Τα «μπουλούκια» των μαστόρων ταξίδευαν πάντα με τα πόδια και έμεναν μακριά από το χωριό τους μέχρι το φθινόπωρο. Οι Λαγκαδινοί μάστορες, ακολουθώντας την τακτική της βυζαντινής περιόδου, ήσαν οργανωμένοι σε μπουλούκια, είχαν εσωτερική δομή, οργάνωση και ιεραρχία που ρυθμιζόταν από τα έθιμα και τις προφορικές συμφωνίες. Από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ώς τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού ασκούσαν το επάγγελμα του χτίστη.

Με πρώτη ύλη την αρκαδική πέτρα και με όπλο το πείσμα και το μεράκι τους, οι περίφημοι Λαγκαδινοί χτιστάδες γύριζαν από πόλη σε πόλη και έχτιζαν σπίτια, εκκλησίες, σχολεία.

Φημισμένοι μάστορες οι Λαγκαδινοί, έφτιαξαν τα καλύτερα έργα τους για το χωριό τους: Ο λιθόχτιστος ναός των Ταξιαρχών, το αρχοντόσπιτο των Δεληγιανναίων, το ιστορικό Γυμνάσιο – Λύκειο.

Φτιαγμένο από σμιλευτή πέτρα και ξύλο, το πετρόκτιστο κτήριο του Γυμνασίου, οικοδομημένο το 1868, θα το συναντήσουμε ανεβαίνοντας στον Πάνω Μαχαλά από τον κεντρικό δρόμο. Στολίδι του ιστορικού χωριού, το Γυμνάσιο λειτούργησε ώς το 1923 και, ύστερα από μια διακοπή κάποιων ετών, επαναλειτούργησε με τη βοήθεια της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και των Λαγκαδινών της Αμερικής ώς τον πόλεμο του 1940, οπότε λεηλατήθηκε. Γύρω στο 1949-50, θα χτυπήσει ξανά το κουδούνι στο ιστορικό Γυμνάσιο, παρέχοντας, έως το 2011, παιδεία υψηλής ποιότητας στους μαθητές της ευρύτερης περιοχής.

Η συνεχής ερήμωση των Λαγκαδίων λόγω της εσωτερικής μετανάστευσης, οδήγησε στο κλείσιμο του περικαλλούς σχολείου. Έπειτα από μία τριετή προσπάθεια του Συνδέσμου των εν Αττική Λαγκαδινών (έτος ιδρύσεως 1898), του Δ.Σ. και του προέδρου Ιωακείμ Χρ. Φιλόπουλου, το εγκαταλειμμένο κτήριο του Γυμνασίου παραχωρήθηκε από τον Δήμο Γορτυνίας στον ιστορικό σύνδεσμο για να τον διαμορφώσει σε κοιτίδα πολιτισμού. Το Πνευματικό Κέντρο θα λειτουργήσει τον Αύγουστο και θα περιλαμβάνει το Μουσείο της Πέτρας και τη Βιβλιοθήκη με τα ανεκτίμητης αξίας βιβλία, που αφηγούνται την Ιστορία των κατοίκων της περιοχής.