Πολλές φορές πίσω από γνωστούς πίνακες ζωγραφικής κρύβονται μικρές ή μεγάλες παράξενες ιστορίες, λάθη που καλύφθηκαν με μια ακόμη στρώση χρώματος, αλλαγές στη διάθεση του καλλιτέχνη ή απλά μια νέα ξαφνική έμπνευση.

Το περίφημο «Bateau – Lavoir»

Βρισκόμαστε στα 1903, τότε που ο Πάμπλο Πικάσο δεν ήταν ακόμη διάσημος, και ζούσε φτωχικά στη Μονμάρτρη, σ’ ένα μικρό δωμάτιο του κτιρίου «Bateau – Lavoir» όπως το είχε ονομάσει ο Γάλλος ποιητής Μαξ Ζακόμπ, που πολλοί το συγκρίνουν με την «αυλή των θαυμάτων». Πράγματι, το κτίριο που κάποτε ήταν σχολή χορού και βιοτεχνία κατασκευής πιάνων, είχε καταληφθεί το 1889, και στα 20 μικρά δωμάτιά του είχαν εγκαταστήσει τα εργαστήριά τους διάφοροι νέοι και άσημοι την εποχή εκείνη καλλιτέχνες.  

Ο πρώτος γνωστός καλλιτέχνης που εγκαταστάθηκε στο «Bateau – Lavoir», το 1890, ήταν ο χαράκτης και λιθογράφος Μαξίμ Μοφρά. Ο ζωγράφος Κις βαν Ντόγκεν και ο Πάμπλο Πικάσο εγκαταστάθηκαν ανάμεσα στο 1900 και 1902. Μετά το 1905, στα υπόλοιπα δωμάτια εγκαταστάθηκαν ο Ιταλός ζωγράφος Αμεντέο Μοντιλιάνι, ο ποιητής Γκιγιόμ Απολινέρ, ο Ότο βαν Ρις, ο ποιητής Μαξ Ζακόμπ, οι Ισπανοί ζωγράφοι Χουάν Γκρι και Πάμπλο Γκαργκάλο, ο ποιητής και κριτικός Αντρέ Σαλμόν, ο ποιητής Πιερ Ρεβερντί, ο ζωγράφος Ζορζ Μπρακ, και η νεαρή «fauve» ζωγράφος Μαρί Λορενσέν.

Το μέρος ήταν υγρό και σκοτεινό, έμπαζε κρύο από παντού, κι έτριζε συθέμελα όταν φυσούσε ο αέρας, αλλά ταυτόχρονα έσφυζε από ζωή και δημιουργικότητα, αφού στα μικρά, πρόχειρα χωρισμένα αυτά ατελιέ μπήκαν τα θεμέλια της μοντέρνας ζωγραφικής. Εκεί ο Πάμπλο Πικάσο δημιούργησε τους πίνακες «Κορίτσι με καλάθι λουλούδια» και το «Αγόρι με την πίπα», ενώ το 1907, εκεί θα δημιουργήσει τις περίφημες «Δεσποινίδες της Αβινιόν» που θεωρείται ο πρώτος πίνακας του κυβισμού.

«Το γεύμα του τυφλού»

Εκεί, στο «Bateau – Lavoir», ο Πικάσο ζωγράφισε και τον διάσημο πίνακα «Το γεύμα του τυφλού», έναν πίνακα που ανήκει στην «μπλε περίοδο» του ζωγράφου καιπου τώρα βρίσκεται στο Metropolitan Museum of Art, στη Νέα Υόρκη. Το έργο δημιουργήθηκε το 1903, όταν ο ζωγράφος δεν ήταν ακόμα γνωστός και τα υλικά ζωγραφικής, ειδικά οι μουσαμάδες ήταν πολύ ακριβά για το βαλάντιό του. Έτσι, αναγκάστηκε να επικαλύψει το γυμνό μιας νέας γυναίκας -πιθανότατα ερωμένης του- προκειμένου να ζωγραφίσει από πάνω τον πίνακα που όλοι θαυμάζουν στο μουσείο.

Κατά καιρούς, πολλοί ειδικοί υποψιάζονταν ότι ο πίνακας έκρυβε κάτι κάτω από τα χρώματά του, αλλά έπρεπε να περάσουν 118 χρόνια για να μπορέσουμε να αντικρύσουμε τη γυμνή φιγούρα μιας νέας γυναίκας που ποζάρει διπλωμένη σε εμβρυϊκή στάση.

Για την αποκάλυψη αυτή χρειάστηκε το 2010 να επιστρατευτεί η τεχνική «XRF» ή «φασματογραφία φωτεινότητας Χ», όπου ένα έργο τέχνης βομβαρδίζεται με ακτίνες Χ, και οι αντανακλάσεις αυτής της ακτινοβολίας, μας δίνουν την υπογραφή και τις αποχρώσεις του οπτικού και χρωματικού φάσματος, σε μια αναπαράσταση αχνή.

Στο σημείο αυτό επενέβησαν οι επιστήμονες του University College of London, που δημιούργησαν το «Oxia Palus», που μας βοηθά να προχωρήσουμε στην αναπαράσταση του έργου με τη βοήθεια της Τεχνητής Νοημοσύνης. Οι επιστήμονες εκπαίδευσαν το μηχάνημα με την Τεχνητή Νοημοσύνη, ώστε να «αναγνωρίζει» το στυλ του Πικάσο, και ειδικότερα της «μπλε περιόδου» του ζωγράφου. Στη συνέχεια ο αλγόριθμος μας δίνει το αποτέλεσμα, εν προκειμένω μια γυναικεία γυμνή φιγούρα που είναι συσπειρωμένη σαν έμβρυο μέσα στο διαχεόμενο μπλε χρώμα. Τέλος, ένα τρισδιάστατος εκτυπωτής τυπώνει το έργο στον καμβά.

Το έργο επιδείχθηκε στην «Deeep AI Art Fair» στη γκαλερί τέχνης Morf του Λονδίνου, ακριβώς 118 χρόνια μετά την επικάλυψή του από τον Πάμπλο Πικάσο, που συνήθιζε να λέει: «Εγώ, ζωγραφίζω τις εικόνες όπως εμφανίζονται μπροστά στα μάτια μου. Οι άλλοι, πρέπει να αποκαλύψουν το κρυφό τους μήνυμα».

Με το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1914, το «Bateau – Lavoir», άρχισε να αδειάζει, και οι ένοικοί του αναζήτησαν καταφύγιο νοτιότερα, στη γειτονιά του Μοντπαρνάς. Ύστερα από 50 χρόνια, το κτίριο χτυπήθηκε από πυρκαγιά τον Μάιο του 1970, και διασώθηκε μόνο η πρόσοψή του, αλλά το 1978 ξαναχτίστηκε και αποκαταστάθηκε στην αρχική του μορφή.

Ποια ήταν στ’ αλήθεια εκείνη η γυναίκα; Ποιο να ήταν άραγε το όνομά της; Κανείς δεν θα μάθει με σιγουριά. Ο χρόνος πέρασε αμείλικτος, σβήνοντας τα υπόλοιπα ίχνη. Έτσι, 118 χρόνια αργότερα, η Τεχνητή Νοημοσύνη μας αποκάλυψε την εικόνα μιας άγνωστης, που πόζαρε γυμνή μέσα στις μπλε αποχρώσεις του πίνακα, και που έμελλε να αποκοιμηθεί για παραπάνω από έναν αιώνα καλυμμένη από το πινέλο του Πάμπλο Πικάσο, και τη λησμονιά.

Διαβάστε επίσης

Βασίλισσα Ελισάβετ: Τα παράξενα γούστα της, τα παγάκια, τα βατόμουρα, οι τσάντες και τα… παράθυρα του Μπάκιγχαμ

H Salma Hayek ξεσπά για τον Harvey Weinstein: «Μου ούρλιαζε”δε σε προσέλαβα για να είσαι άσχημη”»

Randonautica: Το φαινόμενο της «σκοτεινής» εφαρμογής με τα ανατριχιαστικά ευρήματα