Οι διερευνητικές συνομιλίες ΗΠΑ – Ρωσίας εξελίσσονται και μετά τη Γενεύη. Οι δύο συνομιλητές αποχώρησαν διατηρώντας τις θέσεις τους, όπως φάνηκε από τις δημόσιες δηλώσεις τους, αλλά, παρά την εμφανή απόσταση που τους χωρίζει, σηματοδότησαν διακριτικά και δύο ενδιαφέροντα χαμηλής πολιτικής σημεία που αξίζει να συγκρατηθούν, κυρίως από όλες τις πολιτικές ηγεσίες που ευλόγως ανησυχούν για τους κινδύνους που δημιουργεί η ένταση των σχέσεων Ουάσιγκτον – Μόσχας.

Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, μεταξύ όλων που δήλωσε, ανέφερε ικανοποίηση για την εξέλιξη της συνάντησης, τη στιγμή που ο Ρώσος ομόλογός του επανέλαβε ότι η Ρωσία δεν σχεδιάζει να εισβάλει στην Ουκρανία.

Το πλαίσιο που επίσημα διαμορφώνεται από τις δύο υπερδυνάμεις προτάσσει την αποκατάσταση εμπιστοσύνης προκειμένου να επανέλθει η κανονικότητα στον ρόλο της Ουκρανίας. Η αμερικανική πλευρά θα αποστείλει εγγράφως τις απόψεις της στους Ρώσους για να δημιουργηθεί η βάση κοινώς αποδεκτών αρχών και όρων της συζήτησης που θα εξελιχθεί για το Ουκρανικό.

Οι διαβουλεύσεις

Με τα δεδομένα των τελευταίων εξελίξεων στη Γενεύη, αλλά και τις επίσημες δηλώσεις μετά τη Γενεύη, αναμένεται από την πλευρά των ΗΠΑ ένα έγγραφο που θα περιλαμβάνει

● βασικές αρχές του διεθνούς δικαίου περί μη παρεμβάσεως και εισβολής σε χώρες, σεβασμού της κυριαρχίας των ανεξαρτήτων κρατών μελών του ΟΗΕ,

● το αποκλειστικό δικαίωμα των κυρίαρχων κρατών και των κυβερνήσεών τους να επιλέγουν ελευθέρως τη συμμετοχή τους σε διεθνείς οργανισμούς και αμυντικά σχήματα που εξασφαλίζουν την ανεξαρτησία τους, τη δημοκρατική τους λειτουργία και την προώθηση των συμφερόντων των λαών τους.

Προφανώς θα διαπιστώνεται από τη διατύπωση του εγγράφου που θα συνταχθεί από την πλευρά της Ουάσιγκτον ότι και οι ΗΠΑ δεσμεύονται από τις ίδιες αρχές, επισημαίνοντας ότι οποιαδήποτε συμφωνία προκύψει μετά τη συνεργασία της Ουκρανίας με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ δεν στρέφεται κατά των ζωτικών συμφερόντων της Ρωσίας.

Από την πλευρά της η Μόσχα, μετά την επεξεργασία του κειμένου των ΗΠΑ, αναμένεται να εμπλουτίσει το αμερικανικό σκεπτικό επαναλαμβάνοντας ότι δεν προγραμματίζεται στρατιωτική εισβολή και βεβαίως οι στρατηγικές κινήσεις και στρατιωτικές μετακινήσεις που συνοδεύονται από μεγάλες ασκήσεις δεν στρέφονται κατά της γειτονικής χώρας, αλλά και δεν σηματοδοτούν οποιαδήποτε απειλητική νύξη κατά των ΗΠΑ, των ΝΑΤΟϊκών συμμάχων ή κρατών – μελών της Ε.Ε.

Εξάλλου τόσο η Ουάσιγκτον όσο και η Μόσχα διερευνούν διμερώς το σοβαρό θέμα, που απασχολεί τη διεθνή σταθερότητα, και στη συνέχεια ενημερώνουν συμμάχους και εταίρους στη βάση που έχουν ορίσει αποκλειστικά μεταξύ τους οι δύο υπερδυνάμεις.

Το παράδειγμα της Γιουγκοσλαβίας

Η συμπεριφορά των δύο σημαντικότατων δρώντων των παρόντων και μελλοντικών διεθνών εξελίξεων βοηθά να ενσκήψουμε με πολλή προσοχή στις επιλογές τους επειδή αφορούν τη σταθερότητα των σχέσεων στην Ευρώπη και στις προεκτάσεις τους στη διεθνή ασφάλεια.

Βέβαια η έξαρση του θέματος επιφέρει καθυστερήσεις στην ομαλοποίηση του κλίματος στην Ευρώπη με συνέπειες στην ανάπτυξή της και στην αποτελεσματική οικονομική αντιμετώπιση εκκρεμοτήτων που προκλήθηκαν από την πανδημία, τη διεθνή πολιτική και ενεργειακή κρίση των τελευταίων ετών.

Μετά το 1990 το διεθνές πολιτικό και οικονομικό σύστημα, με προσεκτικές αρχικά αλλαγές που αργότερα έγιναν καταιγιστικές, ανέδειξε την ανάγκη διαμόρφωσης και παγιοποίησης νέων συσχετισμών και συνεργασιών.

Μέσα από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας ο κόσμος γνώρισε μία διεθνή αναμέτρηση, που για να λυθεί οδήγησε και τότε στη Γενεύη δυνάμεις της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Η Ουάσιγκτον απαίτησε και επέβαλε συμμετοχή και της Ρωσίας στις συνομιλίες για το μέλλον της πρώην Γιουγκοσλαβίας, δηλαδή τη διάλυσή της, ώστε να αποφευχθεί μία ευρύτερη θερμή σύγκρουση που θα απειλούσε με άμεσες συνέπειες την ευρύτατη Ευρώπη, αλλά και τη διεθνή σταθερότητα.

Ως αποτέλεσμα της διπλωματικής κινητικότητας προέκυψαν οι συμφωνίες του Ντέιτον, με σύσταση νέων κρατών, εκ των οποίων ορισμένα ήδη εντάχθηκαν στην Ε.Ε., στο ΝΑΤΟ και άλλα προσβλέπουν στην ευρωατλαντική ολοκλήρωσή τους. Η επιρροή της Μόσχας στη Βαλκανική, στους πρώην δορυφόρους της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης, περιορίστηκε, αλλά αυξήθηκε σημαντικά η ρωσική επιρροή στη Σερβία, ανατρέποντας ουσιαστικά τα αποφασισμένα στη Γιάλτα.

Επειδή όμως δεν υπήρξαν αλλαγές εξωτερικών συνόρων, παρά μόνο αλλαγές πολιτικών επιλογών, θεωρήθηκε η εξέλιξη διαχειρίσιμη με αποτέλεσμα οι αποφάσεις του Ντέιτον να προσδιορίσουν το μέλλον των Βαλκανίων, σε μία στιγμή που η Ρωσία αντιμετώπιζε πολύ σοβαρά προβλήματα πολιτικής και οικονομικής μετάβασης.

Ο τρίτος παίκτης

Το 2022 οι συσχετισμοί δυνάμεων διαφοροποιούνται όχι μόνο από τις επιλογές των δύο υπερδυνάμεων αλλά και από την ισχυρότατη παρουσία της Κίνας. Ο τρίτος παίκτης της διεθνούς σκηνής διαθέτει

● δυναμισμό,

● γεωστρατηγικό προσανατολισμό ανεξάρτητο από τις επιλογές των δύο άλλων,

● αναπτυξιακή δυναμική που κινητοποιεί διεθνή συμφέροντα και ανάπτυξη,

● ξεχωριστό τραπεζικό σύστημα, που δεν υπάγεται απολύτως στο διεθνές διατραπεζικό σύστημα, όπως έχει διαμορφωθεί από ΗΠΑ και δυτικά συμφέροντα,

● οικονομική παρεμβατικότητα με κατοχή σε κρατικά ομόλογα δυτικών κρατών και ΗΠΑ,

● επενδυτική παρουσία σε όλο τον κόσμο και κυρίως σε αναπτυσσόμενες οικονομίες, που δεν φοβούνται να εξαρτήσουν την εξέλιξή τους από τις κινεζικές φιλοδοξίες.

Στο πεδίο των πολιτικών επιλογών και συνεργασιών η οικονομική άνεση και οι κρατικές επιχορηγήσεις σε ανταποδοτικά έργα επιτρέπουν στην Κίνα να προβάλλει ως επενδυτής που σέβεται τους πολύ μικρότερους εταίρους του, παρά τη σκληρή και απολύτως ορθολογισμένη πολιτική που ακολουθείται από το Πεκίνο.

Μπροστά στην πιεστική πραγματικότητα του διεθνούς περιβάλλοντος η μέχρι σήμερα κυρίαρχη υπερδύναμη, οι ΗΠΑ, αναγκάζεται να επαναπροσδιορίσει τη γεωστρατηγική της πολιτική, τις οικονομικές προτεραιότητες και τις συνεργασίες, μόνιμες ή μεταβατικές, προκειμένου να αναστείλει στιγμιαία τη χειμαρρώδη κινεζική ανάπτυξη σε όλους τους τομείς.

Η σχέση ΗΠΑ – Ρωσίας δεν μπορεί να παραμείνει ανταγωνιστική, διότι ο προβληματισμός που προβάλλει παραμένει κοινός, με διαφορετικές προτεραιότητες, αλλά και με δεδομένη την οικονομική, τεχνολογική και αναπτυξιακή προτεραιότητα των ΗΠΑ στην περίεργη σχέση που επιβάλλεται μεταξύ δύο χωρών που για σχεδόν έναν αιώνα τις βλέπαμε να πολώνονται ως ανταγωνιστές, ενώ σήμερα πρέπει να κινηθούν με θέσεις παραστάτη, επειδή, όπως εκτιμάται, επιλογή τους αποτελεί η μετάβαση στη νέα διεθνή πραγματικότητα, μακριά από μία νέα παγκόσμια σύγκρουση, άγνωστων συνεπειών και αποτελέσματος.

Παράθυρο ρύθμισης

Η τεχνολογία και η εξυπνάδα των οπλικών συστημάτων έχει φέρει πολύ κοντά τους στόχους, παρά την πραγματική φυσική τεράστια απόσταση που χωρίζει τις χώρες, ξεπερνώντας εύκολα ωκεανούς και βουνά, τα οποία πριν από 50 χρόνια έμοιαζαν αξεπέραστα φυσικά οχυρά προστασίας, ενώ σήμερα ο χρόνος αποτελεσματικής προσβολής και βολής ζωτικών στόχων στο έδαφος του εχθρού έχει σχεδόν εκμηδενιστεί.

Οι επιλογές και η επιμονή των ΗΠΑ και της Ρωσίας σε μία διερευνητική διαδικασία αποτελεσματικής αντιμετώπισης της σοβαρότατης διεθνούς έντασης που επικεντρώνεται στην Ουκρανία, ενώ ταυτοχρόνως ανοίγουν πολλά θέματα που αφορούν την ενέργεια, το περιβάλλον, τις γεωστρατηγικές εξελίξεις, τις επενδύσεις, τη διεθνή οικονομία, την ανάπτυξη των κρατών και της Ευρώπης, σηματοδοτεί δυνατότητα σύγκλισης στις διεθνείς επιλογές που ακόμη δεν ξέρουμε πώς θα εξελιχθούν και πού θα καταλήξουν.

Το παράθυρο που ανοίγουν Ρωσία και ΗΠΑ με την προσπάθειά τους να ρυθμίσουν σημαντικά γεωστρατηγικά τους συμφέροντα εξαντλώντας όλες τις δυνατότητες για να αποφύγουν μείζονα θερμή σύγκρουση, μας επιτρέπει να παρακολουθήσουμε τον διαπραγματευτικό μαραθώνιο που από κοινού επιλέγουν για να εξασφαλίσουν τα συμφέροντά τους, προφυλάσσοντας ταυτοχρόνως τον κόσμο από δεινά και πολύ μεγάλες περιπέτειες.

Η ανάγνωση και επισταμένη παρακολούθηση των εξελίξεων που αφορούν το ουκρανικό προφανώς δεν διαφεύγουν την προσοχή και την πολιτική ανάλυση της ελληνικής κυβέρνησης και των πολιτικών δυνάμεων της χώρας μας. Ταυτοχρόνως όμως σύμμαχοι, εταίροι, φίλοι αλλά και χώρες που έχουν επιλέξει την αντιπαλότητα με την Ελλάδα προωθώντας εντάσεις στην περιοχή μας δεν μένουν αδιάφοροι μπροστά στις σημαντικές επιλογές που προσδιορίζουν το μέλλον του κόσμου.

Ο δημόσιος διάλογος των δύο υπερδυνάμεων, έστω και αν δεν γνωρίζουμε τις απόρρητες τοποθετήσεις και επιδιώξεις τους, επιβεβαιώνει την τάση των ημερών μας για συγκλίσεις χωρίς να μπορεί να εξασφαλισθεί σε αυτή τη φάση των συνομιλιών ότι το εγχείρημα θα έχει επιτυχή κατάληξη, ώστε να ικανοποιούνται τα στρατηγικά ενδιαφέροντα των δύο υπερδυνάμεων και όχι οι πάγιες σκληρές θέσεις τους, που πολώνουν τη μεταξύ τους συζήτηση, αλλά και τους συμμάχους που στρατεύονται και ακολουθούν κάθε μία από τις υπερδυνάμεις.

* Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης επί τιμή

Διαβάστε επίσης:

ΚΙΝΑΛ: Καλές δημοσκοπήσεις και πρώτα αντιπολιτευτικά «δόντια»

ΣΥΡΙΖΑ: Τι σηματοδοτεί η κίνηση Τσίπρα για εκλογή από τη βάση

Κακοκαιρία Ελπίδα: Άλλη μια τεχνοκρατική αποτυχία