Μια παραίνεση του πρωθυπουργού προς τους βουλευτές της Ν.Δ. στο κλείσιμο των εργασιών της Κ.Ο. του κόμματος προκάλεσε προβληματισμό όχι τόσο για το περιεχόμενό της, όσο για την ένταση με την οποία εκφράστηκε.

Συγκεκριμένα ο Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε προς τους βουλευτές της Ν.Δ. ότι πρέπει «να επιδεικνύουμε την απαραίτητη σεμνότητα στην επικοινωνία μας ώστε να μην αισθάνονται οι πολίτες ότι υπερφίαλα στεκόμαστε πάνω στις πολλές και σημαντικές επιτυχίες».

Υπογράμμισε δε ότι «η κοινωνία περνάει δύσκολα, έχει μεγάλη αβεβαιότητα για τον χειμώνα που έρχεται. Υπάρχουν πολλά προβλήματα ακόμα τα οποία δεν έχουν επιλυθεί, τα περισσότερα είναι αποτέλεσμα του κόστους ζωής και της εισαγόμενης κρίσης η οποία προέκυψε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και πρέπει να είμαστε απολύτως εναρμονισμένοι με τα συναισθήματα των πολιτών στον πολιτικό μας λόγο».

Με απλά λόγια ο πρωθυπουργός εξέφρασε το άγχος σχεδόν του συνόλου του πολιτικού κόσμου για τον χειμώνα που έρχεται και τις αβεβαιότητες που φέρνει μαζί του: τεράστιο ενεργειακό κόστος, πληθωρισμός στη… στρατόσφαιρα, ακρίβεια και καταγγελίες για φαινόμενα κερδοσκοπίας και αισχροκέρδειας και μια Ε.Ε. που – ακόμη μια φορά στην ιστορία της – δείχνει ότι δυσκολεύεται να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων και να λάβει συνολικά και δραστικά μέτρα για να εμποδίσει τη φτωχοποίηση μεγάλου μέρους της κοινωνίας και να αποτρέψει πολιτικές αναταράξεις.

«Αλλαγή ρότας» από Κομισιόν

Όσον αφορά το ζήτημα του ευρωπαϊκού σχεδίου για την αντιμετώπιση της κρίσης, φαίνεται ότι οι εκατέρωθεν πιέσεις προς την Κομισιόν παρήγαγαν κάποιο αποτέλεσμα. Συγκεκριμένα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν ανέφερε μιλώντας στο Ευρωκοινοβούλιο ότι θα προτείνει την καθιέρωση πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Παράλληλα, τόνισε ότι «πρέπει να εξετάσουμε τις τιμές του φυσικού αερίου πέρα από την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας» και υπογράμμισε ότι το πλαφόν θα πρέπει να σχεδιαστεί κατάλληλα ώστε να διασφαλίζεται η ασφάλεια του εφοδιασμού σημειώνοντας ότι «είναι μια προσωρινή λύση έως ότου αναπτυχθεί ένας νέος δείκτης τιμών της Ε.Ε. που θα διασφαλίζει την καλύτερη λειτουργία της αγοράς».

Οι δηλώσεις της Φον Ντερ Λάιεν αποτελούν στροφή για την Κομισιόν, η οποία μόλις πριν από μερικές ημέρες φέρεται να είχε απορρίψει – σύμφωνα με πληροφορίες, κατόπιν πιέσεων του Βερολίνου – ακόμα και τη συζήτηση περί επιβολής πλαφόν στη χονδρική τιμή του αερίου, κάτι που ζητούσαν μετ’ επιτάσεως τουλάχιστον 15 χώρες – μέλη της Ε.Ε. (μεταξύ αυτών και η Ελλάδα).

Η μεταστροφή αυτή της Επιτροπής ενδεχομένως να αποτελεί ένδειξη ότι και η Γερμανία, η οποία μέχρι στιγμής ακολουθούσε τακτική «βγαλμένη» από τον… μισό τίτλο γνωστής ταινίας του Βέρνερ Χέρτσογκ («jeder für sich», ήτοι «ο καθένας για τον εαυτό του»), μπροστά στις σφοδρές αντιδράσεις των λοιπών Ευρωπαίων και την απαίτηση για πραγματική αλληλεγγύη, αποφάσισε να «βάλει νερό στο κρασί της».

Τι ελπίζει η Αθήνα

Αν και από την άτυπη σύνοδο κορυφής της Πράγας δεν αναμένονται αποτελέσματα σχετικά με το ευρω-σχέδιο για την ενεργειακή κρίση (παρότι θεωρείται βέβαιο ότι θα συζητηθεί μεταξύ των ηγετών της Ε.Ε.), οι εξελίξεις οδηγούν την Αθήνα στο να βρίσκεται μπροστά σε δύο σενάρια:

● Το καλό, που αφορά την καθιέρωση πλαφόν στην τιμή του αερίου και άλλα μέτρα που θα ελαφρύνουν κάπως το βάρος που μέχρι σήμερα σηκώνουν σχεδόν αποκλειστικά οι κρατικοί προϋπολογισμοί.

● Το κακό, που θέλει τους «Βόρειους» να στυλώνουν εκ νέου τα πόδια και το ευρωπαϊκό σχέδιο να καταλήγει να αποτελείται μόνο από «τεχνικής φύσεως» μέτρα, χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα για τους καταναλωτές.

Ούτως ή άλλως πλέον το βάρος πέφτει στην «κανονική» σύνοδο κορυφής της 20ής Οκτωβρίου, όπου εκτιμάται ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα διαμορφώσουν την τελική τους απόφαση για το τι μέλλει γενέσθαι.

Πάντως πρέπει να σημειωθεί ότι πρόταση των επιτρόπων Οικονομικών Πάολο Τζεντιλόνι και Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν για κάποιας μορφής αμοιβαιοποίησης των δαπανών για την ενέργεια φέρεται να απορρίφθηκε… μετ’ επαίνων από τον ευρωπαϊκό Βορρά. Και, φυσικά, το σχέδιο για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας σε ολόκληρη την Ε.Ε. παραμένει μέχρι στιγμής ένα από τα ελάχιστα σημεία συμφωνίας των χωρών – μελών.

Το μήνυμα του Eurogroup

Ωστόσο η ανησυχία Μητσοτάκη και οι παραινέσεις προς τα στελέχη της Ν.Δ. έχουν ακόμα πιο προφανή αίτια, καθώς η κυβέρνηση καλείται από εδώ και πέρα να ακολουθήσει μια δημοσιονομική πολιτική ιδιαίτερα «σφιχτή», δεδομένου ότι η χώρα από το 2023 και εντεύθεν μπαίνει ξανά στη φάση της παραγωγής πρωτογενούς πλεονάσματος, ενώ και οι υπουργοί Οικονομικών της Ε.Ε. έστειλαν σήμα ότι η πολιτική επιδότησης του κόστους της ενέργειας για τους πάντες λαμβάνει τέλος.

Αρχίζοντας από το Eurogroup, το μήνυμα των ΥΠΟΙΚ της Ευρωζώνης ήταν σαφές: οριζόντια μέτρα στήριξης τέλος, καθώς, όπως σημειώνεται στο κείμενο συμπερασμάτων:

«Οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να προστατεύσουν πλήρως τις οικονομίες τους από τις επιπτώσεις των πρωτοφανών αυξήσεων των τιμών της ενέργειας, καθώς η ζώνη του ευρώ είναι καθαρός εισαγωγέας ενέργειας. Ως εκ τούτου στοχεύουμε να επικεντρώσουμε την υποστήριξή μας όλο και περισσότερο σε οικονομικά αποδοτικά μέτρα, ιδίως σε μέτρα εισοδήματος που είναι έκτακτα, προσωρινά και στοχεύουν σε ευάλωτα άτομα».

Το ερώτημα που γεννάται από τα παραπάνω είναι πώς η κυβέρνηση θα κατορθώσει να ισορροπήσει ανάμεσα στις επιταγές του Eurogroup και τη δέσμευσή της για συνέχιση της υποστήριξης της κοινωνίας από τα κύματα της ενεργειακής ακρίβειας και του πληθωρισμού.

Ήδη η κυβέρνηση έχει παρουσιάσει σχέδιο «κινήτρων» για τη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, ωστόσο αυτό εντάσσεται στο πλαίσιο στήριξης των πάντων, οπότε μένει να φανεί αν και πώς τα μέτρα θα γίνουν πιο στοχευμένα, όπως ζητά του Eurogroup, αλλά και πώς αυτό θα «περάσει» στην κοινωνία.

Ο «ζόρικος» προϋπολογισμός

Σε τρίτο επίπεδο, πάντως, η παρουσίαση του προσχεδίου του προϋπολογισμού από το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης δεν αφήνει και πολλά περιθώρια «ανοιγμάτων», καθώς πλέον η χαλάρωση της περιόδου της πανδημίας τελειώνει και η Ελλάδα καλείται να επιστρέψει στη δημοσιονομική «ορθοδοξία», δηλαδή στην παραγωγή πρωτογενούς πλεονάσματος και σε παρεμβάσεις στοχευμένες και όχι οριζόντιου χαρακτήρα.

Οι προβλέψεις για το 2023 δίνουν μια πρώτη «γεύση» γι’ αυτό που έρχεται, καθώς η ανάπτυξη περιορίζεται στο 2,1% από 5,3% το 2022, υπάρχει στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 0,7% του ΑΕΠ από έλλειμμα 1,7% του ΑΕΠ το 2022, ενώ η εκτίμηση για πληθωρισμό 3%, όταν τον Σεπτέμβριο «έτρεξε» με 12,1%, θεωρείται μάλλον αισιόδοξη.

Επίσης, επιβραδύνεται και η αποκλιμάκωση της ανεργίας, η οποία αναμένεται να διαμορφωθεί το 2023 στο 12,6% από 12,9% το 2022.

Όσον αφορά τις παροχές, μέσω μόνιμων ελαφρύνσεων και έκτακτων επιδοτήσεων στα νοικοκυριά, το ποσό προσδιορίζεται περίπου στα 3,5 δισ. ευρώ (όταν η κυβέρνηση δαπάνησε το 2022 για μέτρα για τον κορωνοϊό και την ενεργειακή κρίση περίπου 4,5 δισ. ευρώ), ενώ την ίδια στιγμή στα έσοδα προστίθεται περίπου 1,3 δισ. ευρώ περισσότερο από φέτος, προερχόμενο κυρίως από φόρους και ειδικά από τον ΦΠΑ.

Βέβαια, μιλάμε για προσχέδιο του προϋπολογισμού, το οποίο θα περάσει από την «ψιλή κρησάρα» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πριν πάρει το, δρόμο ψήφισης από τη Βουλή, ωστόσο ήδη έχει συγκεντρώσει τα πυρά της αντιπολίτευσης, η οποία κατηγορεί την κυβέρνηση ότι συνεχίζει να μην παρεμβαίνει ουσιαστικά στην αγορά ενέργειας και ότι απλώς κρατά 1 δισ. «καβάτζα» για την περίπτωση που χρειαστεί επιπλέον παρέμβαση στήριξης των νοικοκυριών.

Διαρκής ανήφορος

Η παραπάνω εικόνα εξηγεί γιατί ο Μητσοτάκης κάλεσε τους βουλευτές και τα στελέχη της Ν.Δ. να είναι «σεμνά και ταπεινά» όταν μιλούν για το κυβερνητικό έργο, καθώς είναι προφανές ότι από τούδε ο δρόμος θα είναι διαρκώς ανηφορικός για την κυβέρνηση και τα περιθώρια για λάθη μηδενικά.

Και μπορεί οι δηλώσεις της Φον Ντερ Λάιεν να αφήνουν να περάσει μια «αχτίδα φωτός» (μην ξεχνάμε ότι η πρόταση για πλαφόν στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου ήταν πρόταση Μητσοτάκη, στην οποία επέμεινε και επιμένει), ωστόσο η διεθνής κατάσταση, η μόνιμη τάση της Ε.Ε. να κλωτσάει το τενεκεδάκι παρακάτω, χωρίς να λαμβάνει ουσιαστικές αποφάσεις, αλλά και οι δεσμεύσεις για επιστροφή σε δημοσιονομική «τάξη», μαζί, βέβαια, με τα προβλήματα που προκαλούν οι αυξήσεις των επιτοκίων από την ΕΚΤ (που αυξάνουν διαρκώς το κόστος του χρήματος) δεν επιτρέπουν χαλάρωση και κομπασμούς.

Μάλιστα, με την ακρίβεια να αποτελεί το «νούμερο ένα» πρόβλημα των πολιτών σε όλες τις δημοσκοπήσεις (και παράλληλα, η πλειοψηφία να εκτιμά ότι η κυβέρνηση δεν τα έχει πάει και πολύ καλά στο ζήτημα αυτό), είναι προφανές ότι το Μαξίμου ανησυχεί για τις αντιδράσεις της κοινωνίας αλλά και για το πώς αυτές θα αποτυπωθούν στις κάλπες, όταν αυτές στηθούν.

Πόσο μάλλον αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι ο ίδιος ο Μητσοτάκης υπογραμμίζει παντού ότι οι πρώτες εκλογές, με την απλή αναλογική, είναι οι πιο σημαντικές, καθώς πιθανή χαλαρή ψήφος ή ψήφος – μήνυμα αντίδρασης προς την κυβέρνηση μπορεί να εκτρέψει τη Ν.Δ. από τον στόχο της, που δεν είναι άλλος από νέα αυτοδυναμία και νέα τετραετία διακυβέρνησης της χώρας.

Στο πλαίσιο αυτό η κυβέρνηση καλείται να ισορροπήσει σε τεντωμένο σχοινί, που κανείς να μπορεί να εγγυηθεί ότι δεν θα σπάσει.

Διαβάστε επίσης:

Κλιματική κρίση, έμφυλη ισότητα και θεσμικό πλαίσιο

Ένας ντετέκτιβ στα ίχνη του χρήματος

Γήπεδα – εμπορικά κέντρα ή δημόσιοι χώροι;