Μπροστά σε ένα ποτάμι θυμού, αγανάκτησης και θλίψης βρίσκεται η κυβέρνηση μετά την ασύλληπτη τραγωδία των Τεμπών.

Την Τετάρτη σχεδόν όλες οι πόλεις της χώρας πλημμύρισαν από πολίτες κάθε ηλικίας, κάθε πολιτικής απόχρωσης και κάθε κοινωνικής τάξης, οι οποίοι διαδήλωσαν ειρηνικά – χωρίς, ωστόσο, να κρύβουν την οργή τους – για τα θύματα ενός σιδηροδρομικού δυστυχήματος που, όπως δείχνουν όλα τα στοιχεία που έρχονται στο φως της δημοσιότητας, θα μπορούσε να αποφευχθεί αν το κράτος έκανε στοιχειωδώς σωστά τη δουλειά του.

Οι τεράστιες σε όγκο και παλμό διαδηλώσεις, όμως, έστειλαν και ένα σαφές μήνυμα στην κυβέρνηση: καμία συγκάλυψη, καμία απόκρυψη, καμία μετάθεση ευθυνών για την τραγωδία.

Λίγο – πολύ, αυτή είναι και η εκπεφρασμένη θέση της κυβέρνησης, με τον πρωθυπουργό να προβαίνει ακόμα και σε ενέργειες που προκαλούν πολιτική αναταραχή (όπως η επιστολή του στον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου για προτεραιοποίηση της διερεύνησης της τραγωδίας) προκειμένου να δείξει ότι στόχος είναι η πλήρης διαλεύκανση της υπόθεσης και η απόδοση ευθυνών όσο ψηλά χρειαστεί, ενώ χοντρικά αυτό είπε την Τετάρτη και ο εκτελών χρέη υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, υπουργός Επικρατείας, Γιώργος Γεραπετρίτης, στη συνέντευξη Τύπου που έδωσε, μετά την αυτοψία που πραγματοποίησε σε Λάρισα και Θεσσαλονίκη.

«Κουρέλια» οι σχεδιασμοί

Ωστόσο, σχεδόν δέκα μέρες μετά την τραγωδία των Τεμπών, η κυβέρνηση, παρά τις προσπάθειές της να δείξει ότι – παρά το μεγάλο σοκ – έχει αρχίσει να ανακτά τον έλεγχο και να προχωρεί στο επόμενο βήμα, δηλαδή της διερεύνησης των αιτιών του δυστυχήματος, αλλά και της αποκατάστασης της εμπιστοσύνης των πολιτών στις σιδηροδρομικές μεταφορές, δεν δείχνει να μπορεί να ξεφύγει από τις τεράστιες συνέπειες (πραγματιστικές και πολιτικές) που το δυστύχημα προκαλεί, ούτε να περιορίσει τις σφοδρές αντιδράσεις της κοινωνίας.

Σε αμιγώς πολιτικό επίπεδο, κυβέρνηση και Μαξίμου είδαν τους σχεδιασμούς τους (κυρίως σχετικά με τις εκλογές, αλλά όχι μόνο…) να εξαϋλώνονται και πλέον η συζήτηση να γίνεται σε εντελώς διαφορετική βάση. Σχετικά με τον χρόνο των εκλογών, υπάρχει αναλυτικό ρεπορτάζ σε άλλες σελίδες του «Ποντικιού».

Ωστόσο, οι «παρενέργειες» της τραγωδίας εξαπλώνονται και σε άλλες πτυχές της κυβερνητικής πολιτικής, καθώς, για παράδειγμα, η ανακοίνωση της αύξησης του κατώτατου μισθού (η οποία ήταν προγραμματισμένη για την περασμένη Παρασκευή) παραπέμπεται σε άλλο χρόνο, αφού θεωρήθηκε ότι θα ήταν άστοχο να παρουσιαστεί στην παρούσα συγκυρία.

Αντίστοιχες αναβολές σε κυβερνητικές πρωτοβουλίες καταγράφονται και σε άλλα πεδία, αν και οι πληροφορίες αναφέρουν ότι μέχρι να προκηρυχθούν οι εκλογές η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να «τρέξει» κάποιες νομοθετικές δράσεις της που θεωρούνται σημαντικές ή, εν πάση περιπτώσει, αναγκαίες για να ολοκληρωθεί το κυβερνητικό έργο.

Πάντως, ακόμα κι έτσι, ζητήματα που θα μπορούσαν να αποτελέσουν «μπόνους» για την κυβέρνηση ενόψει των εκλογών εκτιμάται ότι υπό το βάρος της τραγωδίας και του πένθους δεν θα έχουν την «προστιθέμενη αξία» που θα είχαν σε άλλη συγκυρία.

Η διαχείριση κρίσεων

Σε δεύτερο επίπεδο, ένα από τα βασικά αφηγήματα της κυβέρνησης, αυτό της ικανότητάς της στη διαχείριση σημαντικών κρίσεων, γίνεται… κουρέλι, καθώς το δυστύχημα στα Τέμπη αποκαλύπτει ότι, παρά τις συνεχείς και όλο και πιο εντεινόμενες προειδοποιήσεις των σωματείων του κλάδου των σιδηροδρομικών, το αρμόδιο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών δεν έδωσε τη δέουσα σημασία, με αποτέλεσμα να μην ληφθούν εγκαίρως τα μέτρα που θα μπορούσαν να αποτρέψουν ένα τόσο ασύλληπτο δυστύχημα (μετωπική σύγκρουση δύο αμαξοστοιχιών που κινούνται στην ίδια γραμμή).

Αντιθέτως, η ανείπωτη τραγωδία των Τεμπών έρχεται να προστεθεί στην τεράστια καταστροφή από τις πυρκαγιές του 2021, στην παράλυση που προκάλεσαν – κυρίως στο Λεκανοπέδιο, αλλά όχι μόνο – δύο χιονιάδες στη διάρκεια χειμερινών μηνών, αλλά και στη διαχείριση του δευτέρου κύματος της πανδημίας (κάτι που έχει παραδεχθεί και ο Κ. Μητσοτάκης) και ουσιαστικά «καταστρέφει» και το αφήγημα του «επιτελικού κράτους», το οποίο αποτέλεσε την «κορωνίδα» της πολιτικής της κυβέρνησης, καθώς ήταν ο πρώτος νόμος που ψηφίστηκε και διαφημίστηκε ως μια νέα προσέγγιση στη διοίκηση, αλλά τελικά φάνηκε ανήμπορο να διαχειριστεί επαρκώς διάφορες κρίσεις.

Το «προσθετικό εφέ»

Σε τρίτο επίπεδο, πάντως, ο μεγάλος φόβος της κυβέρνησης είναι το λεγόμενο «προσθετικό εφέ», δηλαδή, οι πολιτικές συνέπειες από την τραγωδία των Τεμπών να «κουμπώσουν» πάνω σε ανοιχτά «μέτωπα» τα οποία προκαλούν δυσφορία και δυσκολίες στους πολίτες της χώρας.

Θέματα όπως η υπόθεση των υποκλοπών, η ακρίβεια, φαινόμενα φαβοριτισμού και διαφθοράς, αλλά και θεσμικά ζητήματα (η επιτροπή LIBE του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου «κατακεραύνωσε» την κυβέρνηση για την άρνησή της να επιτρέψει συναντήσεις με υπουργούς και θεσμικούς παράγοντες) μπορούν να προστεθούν στο ούτως ή άλλως απροσμέτρητα βαρύ δυστύχημα στα Τέμπη, πολλαπλασιάζοντας τη δυσαρέσκεια κατά της κυβέρνησης.

Το φαινόμενο αυτό – αν, τελικά, παρατηρηθεί – είναι εξαιρετικά επικίνδυνο για την κυβέρνηση, καθώς δημιουργεί μια συνολική εικόνα απαξίωσής της στα μάτια των πολιτών και επιτρέπει στην αντιπολίτευση να της επιτίθεται για τα πάντα («ακόμα και για το… προπατορικό αμάρτημα», ήταν η χαρακτηριστική ατάκα στελέχους της Ν.Δ. με το οποίο επικοινώνησε το «Π») και να μηδενίζει κάθε προσπάθεια που έχει γίνει προς θετική κατεύθυνση, αλλά και κάθε προσπάθεια που έχει γίνει ώστε αυτές οι – δευτερεύουσες μπροστά στο μέγεθος της τραγωδίας των Τεμπών – υποθέσεις να «θαφτούν» μέσω της θετικής ατζέντας της κυβέρνησης.

Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με πληροφορίες, μετά το δυστύχημα οι εταιρείες δημοσκοπήσεων απέφυγαν να προχωρήσουν σε έρευνες της κοινής γνώμης, αναγνωρίζοντας ότι η συναισθηματική ένταση θα αποτυπωνόταν με εξαιρετικά οδυνηρό τρόπο σε αυτές και, προφανώς, θα δημιουργούσε και ζήτημα στις χρονοσειρές τους.

Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι σταδιακά μέχρι το τέλος της εβδομάδας οι εταιρείες αρχίζουν να πραγματοποιούν δημοσκοπήσεις, ωστόσο είναι άγνωστο πότε θα δημοσιοποιηθούν, αλλά και τι θα αποτυπώνουν.

«Λεπτός πάγος»

Ούτως ή άλλως, πάντως, η κυβέρνηση δεν περιμένει τις δημοσκοπήσεις για να αντιληφθεί ότι βαδίζει σε «λεπτό πάγο» στην υπόθεση αυτή και ότι ένας λάθος χειρισμός μπορεί να προκαλέσει απρόβλεπτες συνέπειες.

Έτσι, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου στους αρμόδιους συντάκτες, ο Γ. Γεραπετρίτης κράτησε ιδιαίτερα χαμηλούς τόνους, ζήτησε επανειλημμένα συγγνώμη και παραδέχθηκε ότι «άσχετα με το ανθρώπινο λάθος εάν είχαμε ένα πλήρες σύστημα κατά πάσα πιθανότητα το δυστύχημα δεν θα είχε συμβεί».

Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι ο πρωθυπουργός επικοινώνησε με τον πρόεδρο της Alstom Γαλλίας, με τον οποίο είχε συζήτηση για την υλοποίηση της σύμβασης τεχνολογικής αναβάθμισης και έδωσε σαφή εντολή να αποπερατωθεί το έργο όσο συντομότερα γίνεται.

Δίνοντας τον τόνο, κατά πάσα πιθανότητα για την από εδώ και στο εξής στάση της κυβέρνησης έναντι του ζητήματος και ιδίως για τους λόγους που συνέβη το δυστύχημα, ο υπουργός σημείωσε ότι «το “γιατί” θα το αξιολογήσει πρώτα και πάνω από όλα η ποινική Δικαιοσύνη, που έχει επιληφθεί σε πολύ υψηλό επίπεδο. Από την άλλη πλευρά θα υπάρχει και η διοικητική διερεύνηση που θα δώσει τις απαντήσεις».

Επιπλέον αναφέρθηκε στη «σαφή δήλωση του πρωθυπουργού, ο οποίος έδωσε το πλαίσιο. Δεν πρόκειται να κρυφτούμε πίσω από το ανθρώπινο λάθος. Θα ψάξουμε το ζήτημα μέχρις εσχάτων», ενώ τόνισε ότι «κατανοώ τον θυμό και τις αντιδράσεις, είναι πάρα πολύ εύλογες αυτές».

Η πιο «σκληρή» γραμμή

Από την άλλη, πάντως, υπάρχουν και κυβερνητικά στελέχη τα οποία συνεχίζουν να ακολουθούν μια πιο «hardcore» γραμμή, όπως ο υπουργός Ανάπτυξης, Άδωνις Γεωργιάδης, ο οποίος μιλώντας στον τηλεοπτικό σταθμό Blue Sky, δήλωσε ότι «είσαι ο υπουργός Μεταφορών. Μπορείς να πας στη Βουλή και να πεις “ναι, έχουν πρόβλημα ασφάλειας τα τρένα”; Αν το πεις αυτό, δεν θα μπει αύριο άνθρωπος στα τρένα».

Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι «είναι πιθανόν ο υπουργός να σκέφτηκε ότι, αν βγει να πει ότι έχουν πρόβλημα ασφάλειας τα τρένα, αύριο τα τρένα δεν θα λειτουργήσουν στην Ελλάδα», ενώ επέμεινε και στη θεωρία του «ανθρώπινου λάθους» ως βασικού αιτίου της τραγωδίας.

Η στάση του Γεωργιάδη εκτιμάται ότι δεν είναι τυχαία, καθώς εξαρχής η κυβέρνηση είχε μιλήσει για «διαχρονικές ευθύνες» όλων των κυβερνήσεων σχετικά με την απαξίωση των σιδηροδρόμων στην Ελλάδα, τόσο σε ανθρώπινο δυναμικό όσο και στην αναβάθμιση των υποδομών, ενώ και η λεγόμενη «επιτροπή Γεραπετρίτη», όπως μάλιστα είπε ο εκτελών χρέη υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, θα διεξαγάγει «διοικητική έρευνα» για τα αίτια της τραγωδίας.

Παράλληλα, ο ίδιος έκανε εκτενή αναφορά στην επίμαχη σύμβαση 717, επισημαίνοντας ότι από το 2017 έως το 2019 δεν έγινε καμία παράδοση της σύμβασης και ότι «από τον Νοέμβριο του 2019 γίνεται προσπάθεια ανάταξης της σύμβασης», αν και παραδέχθηκε με προσεκτικό τρόπο και καθυστερήσεις που προέκυψαν στη διάρκεια της διακυβέρνησης της Ν.Δ.

Όπως και να ’χει πάντως, ο τελικός τόνος της από εδώ και στο εξής στάσης της κυβέρνησης μπροστά στο τραγικό περιστατικό αναμένεται να δοθεί σήμερα από τον πρωθυπουργό στη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, η οποία θα έχει ως μοναδικό αντικείμενο το δυστύχημα στα Τέμπη.

Ο Κ. Μητσοτάκης αναμένεται να περιγράψει τις κινήσεις που θα κάνει η κυβέρνηση για την αποκατάσταση της λειτουργίας των σιδηροδρόμων και της εμπιστοσύνης του κοινού, αλλά και να θέσει – στον βαθμό που αυτό είναι εφικτό σήμερα – και το πλαίσιο της πολιτικής αντιπαράθεσης για την τραγωδία των Τεμπών, κάτι που η κυβέρνηση ως τώρα έχει επιχειρήσει να βάλει σε «δεύτερο πλάνο» μπροστά στις τεράστιες αντιδράσεις των πολιτών.

Διαβάστε επίσης:

Ουκρανία: Θα τελειώσει φέτος ο πόλεμος;

Στρατιωτική σινο-ρωσική συνεργασία: Στόχος της Μόσχας η αύξηση της διαλειτουργικότητας με τα αμυντικά συστήματα του Πεκίνου

Χρέη σε εφορία και ταμεία: Αναβίωση παλαιών ρυθμίσεων – Ποιοι μπορούν να ενταχθούν