Έχει συμπληρωθεί ένας χρόνος από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και, εν μέσω πληροφοριών ότι οι Ρώσοι ετοιμάζονται για μεγάλης κλίμακας επιχείρηση και οι Ουκρανοί για την αντεπίθεσή τους, κυκλοφορούν διάφορα σενάρια για το πώς μπορεί να εξελιχθεί ο πόλεμος.

Ο απολογισμός του πρώτου χρόνου του πολέμου είναι ανατριχιαστικός: χιλιάδες Ουκρανοί άμαχοι νεκροί, δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες και από τις δύο πλευρές επίσης νεκροί, εκατομμύρια πρόσφυγες και ολόκληρες πόλεις που έχουν μετατραπεί σε σωρούς ερειπίων. Μόσχα και Κίεβο επιστρατεύουν δεκάδες χιλιάδες εφέδρους και πιο εξελιγμένα όπλα. Με αυτά τα δεδομένα, το μόνο που φαίνεται σίγουρο είναι πως οι επόμενοι μήνες θα σημαδευτούν από νέο λουτρό αίματος – ίσως χειρότερο από αυτό που έχουμε ήδη δει.

Τι σημαίνει «νίκη»

Δημοσίως Ρωσία και Ουκρανία εμφανίζονται πεπεισμένες ότι θα νικήσουν, αλλά ορίζουν με διαφορετικό τρόπο την έννοια της «νίκης». Για το Κίεβο στόχος είναι η απελευθέρωση όλων των ουκρανικών εδαφών που έχει καταλάβει η Ρωσία, μεταξύ των οποίων και η Χερσόνησος της Κριμαίας. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Ζελένσκι έχει δηλώσει ότι μόλις απελευθερωθεί η Κριμαία θα πάει εκεί για διακοπές.

Ορισμένοι Ουκρανοί αξιωματούχοι βάζουν πιο υψηλούς στόχους: θέλουν να προκαλέσουν τη διάλυση της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Περίπου πριν από έναν μήνα ο επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας της Ουκρανίας Ολεξίι Ντανίλοφ έγραψε στην «Ukrainska Pravda» ότι η Ρωσία πρέπει να «απο-αποικιοποιηθεί», δηλαδή να ανατραπεί η υφιστάμενη κρατική οντότητα και να αναγνωριστεί το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και την ανεξαρτησία όλων των εθνοτικών ομάδων που ζουν στα σημερινά όρια της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Ο συγκεκριμένος στόχος είναι μαξιμαλιστικός και ακούγεται όπως ο στόχος που είχε θέσει η Ρωσία όταν εισέβαλε για την «απελευθέρωση και αποναζιστικοποίηση» της Ουκρανίας.

Ο ουκρανικός στρατός έχει επιτύχει κάποιες νίκες στα πεδία των μαχών, αλλά τα περισσότερα εδάφη που κατέλαβαν οι Ρώσοι παραμένουν υπό τον έλεγχό τους. Ωστόσο, η Ουκρανία έχει αναθαρρήσει με τον εξοπλισμό της από το ΝΑΤΟ και έχει αποδεχτεί τον ρόλο τού «αντ’ αυτού» στον πόλεμο με τη Ρωσία.

Ο Ρώσος Πρόεδρος Πούτιν, από την άλλη πλευρά, διακήρυττε πριν από έναν χρόνο ότι είχε στόχο την «απελευθέρωση του Ντονμπάς», την «αποναζιστικοποίηση» και την «αποστρατιωτικοποίηση» της Ουκρανίας. Ο ρωσικός στρατός όμως δεν έχει καταφέρει να θέσει υπό τον έλεγχό του δύο περιοχές του Ντονμπάς – το Ντονιέτσκ και το Λουχάνσκ. Αντιθέτως, ελέγχει τη Ζαπορίζια και τη Χερσώνα δημιουργώντας μία στρατηγικής σημασίας χερσαία γέφυρα με την Κριμαία.

Το φθινόπωρο η ρωσική κυβέρνηση επιστράτευσε περίπου 300.000 άνδρες, κάποιοι από τους οποίους βρίσκονται ήδη στην πρώτη γραμμή, ενώ οι περισσότεροι παραμένουν στην εφεδρεία. Με δεδομένες τις επιτυχίες και τις αποτυχίες στο μέτωπο, το Κρεμλίνο αφήνει αδιευκρίνιστο τον ορισμό της «νίκης» στην Ουκρανία, κάτι που σημαίνει ότι διατηρεί ένα ευρύ φάσμα αποδεκτών αποτελεσμάτων.

Η δυτική εκδοχή

Την ίδια ώρα η Δύση είναι ασαφής ως προς το πώς θα μπορούσε να τερματιστεί ο πόλεμος, παρότι είναι ενωμένη ως προς την υποστήριξη στην Ουκρανία. Η επίσημη ρητορική της Ουάσινγκτον, του μεγαλύτερου υποστηρικτή του Κιέβου, εστιάζεται στη διαρκή παροχή οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας «για όσο χρειαστεί» προκειμένου να επιτευχθεί μία αποφασιστικής σημασίας νίκη εις βάρος της Ρωσίας. Όμως οι Ευρωπαίοι δείχνουν πιο συγκρατημένοι. Ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, για παράδειγμα, λέει πως η Ρωσία πρέπει να ηττηθεί, αλλά όχι να συντριβεί.

Η Ουκρανία έχει λάβει από τη Δύση στρατιωτική βοήθεια ύψους 40 δισ. δολαρίων, εκ των οποίων τα 30 δισ. προέρχονται από τις ΗΠΑ και τον περασμένο μήνα τα μέλη του ΝΑΤΟ υπερέβησαν μία από τις «κόκκινες γραμμές» – που είχαν ορίσει τα ίδια – επιτρέποντας την αποστολή σύγχρονων γερμανικών και αμερικανικών τανκς στην Ουκρανία, έστω και σε περιορισμένο αριθμό. Ανεπίσημα ωστόσο, όπως έγραψε και η «Washington Post», η ουκρανική κυβέρνηση έλαβε το μήνυμα ότι φέτος έχει την τελευταία ευκαιρία να αλλάξει τα δεδομένα στο έδαφος, εκμεταλλευόμενη τη δυτική βοήθεια πριν αρχίσουν οι αναπόφευκτες ειρηνευτικές συνομιλίες.

Σε πρόσφατη δημοσκόπηση στην Ε.Ε., που διενεργήθηκε για λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων, έγιναν σαφείς οι διαφορετικές προσεγγίσεις που υπάρχουν στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για τη ρεαλιστική έκβαση του πολέμου: ελάχιστοι είναι εκείνοι που πιστεύουν ότι το αποτέλεσμα θα είναι «η πλήρης απελευθέρωση» των ουκρανικών εδαφών, ενώ οι περισσότεροι θεωρούν πως η Ρωσία θα εξακολουθήσει να ελέγχει κάποια από τα εδάφη που έχει καταλάβει, όταν ηχήσουν οι σάλπιγγες της εκεχειρίας.

Αδιευκρίνιστοι παράγοντες και σενάρια

Υπάρχουν πάρα πολλοί αδιευκρίνιστοι παράγοντες, με συνέπεια να μην υπάρχουν ασφαλείς προβλέψεις για το πού θα βρίσκονται η Ουκρανία και η Ρωσία αν συνεχιστεί άλλον ένα χρόνο η σφαγή. Αλλά ορισμένα σενάρια είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα.

Η απόλυτη νίκη της Ουκρανίας, όπως την ονειρεύεται το Κίεβο, μπορεί να θεωρείται θρίαμβος του δικαίου, αλλά είναι και ένα σενάριο ρώσικης ρουλέτας. Διότι, αν ο Πούτιν βρεθεί μπροστά στο φάσμα της ήττας, μπορεί να μην διστάσει να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα. Σε αυτή την περίπτωση, το μέλλον της ανθρωπότητας θα βρεθεί στα χέρια ενός ανθρώπου που έχει ήδη διαπράξει το αδιανόητο με την επίθεση στην Ουκρανία.

Μια ρωσική νίκη, από την άλλη πλευρά, θα σημαίνει και μία καθοριστικής σημασίας ήττα για τη Δύση από μια χώρα με αυταρχικό καθεστώς. Ωστόσο, οι αναλυτές εκτιμούν ότι η Ρωσία είναι δύσκολο να επιτύχει μία τέτοιας κλίμακας νίκη, λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα στα πεδία των μαχών, όπου οι Ρώσοι έχουν υποστεί σημαντικές ήττες.

Μεταξύ αυτών των δύο σεναρίων, βρίσκονται αρκετά, που μάλλον προσεγγίζουν περισσότερο την πραγματικότητα και βασίζονται σε μία ισορροπία που θα προκύψει από τις κινήσεις Ρώσων και Ουκρανών στην πρώτη γραμμή. Το πιο πιθανό σενάριο είναι πως η Ρωσία θα εξακολουθήσει να κατέχει κάποια ουκρανικά εδάφη, αλλά από την ουκρανική αντεπίθεση θα διαφανεί πόσα και με ποιο κόστος – και προφανώς από αυτές τις παραμέτρους εξαρτάται και η παγίωση της κατοχής.

Ένας σημαντικός παράγοντας είναι οι κοινωνικές αντιδράσεις που θα υπάρξουν στη Ρωσία και την Ουκρανία από το αποτέλεσμα του πολέμου. Η ρωσική κοινωνία φαίνεται πιο επιφυλακτική απέναντι στις πολεμικές περιπέτειες του Πούτιν, αλλά εκτιμάται ότι θα δεχτεί μια έκβαση που δεν θα είναι ταπεινωτική.

Από την άλλη πλευρά, η ουκρανική κοινωνία είναι πιο δύσκολο να αποδεχτεί οποιονδήποτε συμβιβασμό του Ζελένσκι, του οποίου η κυβέρνηση στοιχημάτισε στην άρνηση εφαρμογής των συμφωνιών του Μινσκ που οδήγησε στον πόλεμο.

Αυτή τη στιγμή οποιοδήποτε από τα πιο ρεαλιστικά σενάρια φαίνεται να είναι χειρότερο για την Ουκρανία, που θα βρεθεί αντιμέτωπη με το ερώτημα γιατί έγιναν τόσες θυσίες. Γι’ αυτό ο Ζελένσκι έχει πολύ περισσότερους λόγους να επιδιώκει τη συνέχιση του πολέμου. Αλλά μέχρι πού θα αντέξει; Αν δεν συνεχίσει να πολεμά, θα βρεθεί αντιμέτωπος με τα πιο ακραία στοιχεία του στρατιωτικού κατεστημένου και τους ακροδεξιούς παραστρατιωτικούς.

Για το Κίεβο η μόνη αποδεκτή λύση φαίνεται να είναι η ταπείνωση της Ρωσίας, ειδάλλως θα κληθεί να αποδεχτεί τις απώλειες εδαφών. Τουλάχιστον την οριστική απώλεια της Κριμαίας, οπότε το όνειρο του Ζελένσκι να κάνει διακοπές εκεί μπορεί να εξελιχθεί σε εφιάλτη.

Διαβάστε επίσης:

ΣΥΡΙΖΑ: Πρωτοφανής κρίση λόγω Πολάκη στο παρά πέντε των εκλογών

Τραγωδία στα Τέμπη: ήταν θέμα χρόνου…

ΣΥΡΙΖΑ: Μετά το πένθος η αναζήτηση ευθυνών – Μήνυμα ότι η παραίτηση Καραμανλή δεν αρκεί