Πού θα κριθούν οι επερχόμενες εκλογές; Πόση σημασία θα έχει η σύγκριση μεταξύ των δύο μονομάχων; Τι ρόλο θα παίξουν οι «μικροί»; Πόσες μετακινήσεις μπορεί να υπάρξουν ανάμεσα στα μεγάλα κόμματα;

Αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα αναζητούν απαντήσεις την τρέχουσα περίοδο και οι περισσότεροι επιχειρούν να συγκρίνουν τους πολιτικούς αρχηγούς και τα προγράμματά τους για να βγάλουν συμπεράσματα.

Ωστόσο οι εκλογές έχουν πάντα μερικές αθέατες πλευρές, οι οποίες ενίοτε είναι πολύ πιο καθοριστικές από εκείνες που κατά κανόνα απασχολούν τη δημοσιότητα και την πολιτική αντιπαράθεση.

Μία από αυτές είναι η ιδεολογική τοποθέτηση των ψηφοφόρων, η οποία, κατά τρόπο μη αναμενόμενο, φαίνεται ότι παίζει – και μάλιστα σημαντικό – ρόλο στις εκλογικές αναμετρήσεις. Κι ας δείχνουν οι έρευνες ότι ο κόσμος δηλώνει ανεξάρτητος, αδέσμευτος από πολιτικές στάσεις και ιδεολογίες. Μια προσεκτική ανάγνωση των τελευταίων πέντε εκλογικών αναμετρήσεων, από την εφαρμογή των μνημονίων μέχρι την έξοδο από αυτά, δείχνει ότι η πραγματικότητα είναι μάλλον διαφορετική από εκείνη που βλέπουμε με την πρώτη ματιά.

Ας δούμε, για παράδειγμα, ποιος είναι ο συσχετισμός δυνάμεων μεταξύ των δύο μεγάλων ιδεολογικών / πολιτικών αξόνων: της Κεντροδεξιάς / Δεξιάς και της Αριστεράς / Κεντροαριστεράς. Είναι μια σύγκριση απολύτως αποκαλυπτική, ιδιαίτερα αν γίνει σε βάθος χρόνου. Επιλέγουμε λοιπόν να αρχίσουμε από το άκρως ταραγμένο 2012, χρονιά που η χώρα και το πολιτικό σύστημα συγκλονίζονται συθέμελα. Αθροίζουμε μόνο κόμματα που συγκεντρώνουν τουλάχιστον 1%. Έχουμε και λέμε λοιπόν…

Μάιος 2012

● Σύνολο Κεντροδεξιάς / Δεξιάς (επτά κόμματα): 45,82% (Ν.Δ. 18,85%, Ανεξάρτητοι Έλληνες 10,61%, Χρυσή Αυγή 6,97%, ΛΑΟΣ 2,89%, Δημοκρατική Συμμαχία 2,55%, Δημιουργία Ξανά 2,15%, Δράση 1,80).

● Σύνολο Αριστεράς / Κεντροαριστεράς (έξι κόμματα): 48,67% (ΣΥΡΙΖΑ 16,78%, ΠΑΣΟΚ 13,18%, ΚΚΕ 8,48%, ΔΗΜΑΡ 6,11%, Οικολόγοι Πράσινοι 2,93%, ΑΝΤΑΡΣΥΑ 1,19%).

Ιούνιος 2012

● Σύνολο Κεντροδεξιάς / Δεξιάς (πέντε κόμματα): 47,66% των εγκύρων (Ν.Δ. 29,66%, Ανεξάρτητοι Έλληνες 7,51%, Χρυσή Αυγή 6,92%, Δημιουργία Ξανά 1,59%, ΛΑΟΣ 1,58%).

● Σύνολο Αριστεράς / Κεντροαριστεράς (τέσσερα κόμματα): 49,94% των εγκύρων (ΣΥΡΙΖΑ 26,89%, ΠΑΣΟΚ 12,28%, ΔΗΜΑΡ 6,26%, ΚΚΕ 4,51%).

Ιανουάριος 2015

● Σύνολο Κεντροδεξιάς / Δεξιάς (τέσσερα κόμματα): 39,87% των εγκύρων (Ν.Δ. 27,81%, Χρυσή Αυγή 6,28%, Ανεξάρτητοι Έλληνες 4,75%, ΛΑΟΣ 1,03%).

● Σύνολο Αριστεράς / Κεντροαριστεράς (τέσσερα κόμματα): 48,96% των εγκύρων (ΣΥΡΙΖΑ 36,34%, ΚΚΕ 5,47%, ΠΑΣΟΚ 4,68%, Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών 2,47%).

Η «μοιρασιά» εδώ έχει έναν βαθμό «αυθαιρεσίας», καθώς στον λεγόμενο «μεσαίο χώρο», αλλά χωρίς ιδεολογική ταυτότητα που να τα κατατάσσει με σαφήνεια στην Κεντροδεξιά / Δεξιά ή στην Αριστερά / Κεντροαριστερά, συμμετείχαν δύο ακόμη κόμματα με άθροισμα 7,81%: το Ποτάμι με 6,02% και η Ένωση Κεντρώων με 1,79%.

Παρότι οι πολιτικές θέσεις αυτών των δύο κομμάτων, κατά πολλούς, παρέπεμπαν στην Αριστερά / Κεντροαριστερά, βλέπουμε ότι το ποσοστό αυτού του ευρύτερου χώρου παραμένει στα επίπεδα του Ιουνίου, ενώ αυτή που χάνει συγκριτικά με τον Ιούνιο του 2012 είναι η Κεντροδεξιά / Δεξιά, και μάλιστα σχεδόν ακριβώς όσο λαμβάνουν τα δύο αυτά κόμματα: 7,79%!

Σεπτέμβριος 2015

● Σύνολο Κεντροδεξιάς / Δεξιάς (τρία κόμματα): 38,77% (Ν.Δ. 28,09%, Χρυσή Αυγή 6,99%, Ανεξάρτητοι Έλληνες 3,69%). Εμφανίζει μείωση.

● Σύνολο Αριστεράς / Κεντροαριστεράς (τέσσερα κόμματα): 50,16% (ΣΥΡΙΖΑ 35,46%, Δημοκρατική Συμπαράταξη [μετέπειτα ΠΑΣΟΚ] 6,28%, ΚΚΕ 5,55%, Λαϊκή Ενότητα 2,87%).

Και στις εκλογές αυτές έχουμε ένα σύνολο 7,52%, το οποίο μοιράζονται το Ποτάμι (4,09%) και η Ένωση Κεντρώων (3,43%), το οποίο «λείπει» από το ποσοστό της Κεντροδεξιάς / Δεξιάς. Προφανώς δεν είναι τυχαίο το ότι ο εκλογικός καταποντισμός και η διάλυση των δύο αυτών κομμάτων το 2019 οδηγεί στην ενσωμάτωση του ποσοστού τους στην Κεντροδεξιά / Δεξιά, η οποία από το 38,77% ανεβαίνει στο 49,83%, κερδίζοντας 11,06%, την ώρα που η Αριστερά / Κεντροαριστερά χάνει συνολικά μόλις 0,33% από το δικό της ποσοστό του Σεπτεμβρίου 2015.

Ιούλιος 2019

● Σύνολο Κεντροδεξιάς / Δεξιάς (τέσσερα κόμματα): 47,22% των εγκύρων (Ν.Δ. 39,85%, Ελληνική Λύση 3,70%, Χρυσή Αυγή 2,93% και Δημιουργία Ξανά 0,74%). Από αυτό η Ν.Δ. δεν ήλεγχε μόλις το 7,37%.

● Σύνολο Αριστεράς / Κεντροαριστεράς (πέντε κόμματα): 49,83% των εγκύρων (ΣΥΡΙΖΑ 31,52%, ΚΙΝΑΛΛ [νυν ΠΑΣΟΚ] 8,10%, ΚΚΕ 5,30%, ΜέΡΑ25 3,44%, Πλεύση Ελευθερίας 1,47%). Από αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ήλεγχε περισσότερο από το ένα τρίτο: το 18,31%.

Συμπεράσματα

1. Το πρώτο και βασικότερο συμπέρασμα είναι ότι ο άξονας Αριστερά / Κεντροαριστερά, παρά τις συγκλονιστικές μετατοπίσεις και ανακατανομές ψηφοφόρων στο εσωτερικό του, εμφανίζει μια αξιοσημείωτη σταθερότητα στα πιο ταραγμένα χρόνια της μεταπολίτευσης, καθώς η ελάχιστη (48,67%) από τη μέγιστη (50,16%) τιμή της απέχει μόλις 1,49%.

Αντιθέτως η Κεντροδεξιά / Δεξιά, κατά τι μικρότερη ως σύνολο, έχει αντιμετωπίσει πολύ σοβαρότερους κλυδωνισμούς, καθώς έχει πληγεί ακόμη και από διαρροές προς κόμματα με ασαφές ιδεολογικό στίγμα. Η διαφορά της ελάχιστης (38,77%) από τη μέγιστη (47,66%) τιμή της είναι το διόλου ευκαταφρόνητο 8,89%.

2. Συνεπώς η εκλογική πρωτιά και η πρόσβαση του εκάστοτε ισχυρότερου κόμματος στη διακυβέρνηση εξαρτάται από τις ανακατανομές ψήφων στο εσωτερικό των ευρύτερων παρατάξεων / αξόνων. Για παράδειγμα οι δύο εκλογικές πρωτιές του ΣΥΡΙΖΑ συμπίπτουν με την πολυδιάσπαση της Κεντροδεξιάς / Δεξιάς στις δύο αναμετρήσεις του 2015, τη διαρροή της προς σχήματα ασαφούς πολιτικού και ιδεολογικού στίγματος και την ταυτόχρονη δραματική συρρίκνωση του ΠΑΣΟΚ, που λειτούργησε προς όφελος του ΣΥΡΙΖΑ.

3. Επομένως, εάν κάτι δεν έχει αλλάξει δραματικά στην εκλογική συμπεριφορά των πολιτών, η μοίρα της Ν.Δ. και του ΣΥΡΙΖΑ δεν θα κριθεί κυρίως στη σύγκριση μεταξύ τους, αλλά στις εξελίξεις που θα υπάρξουν στα όμορα προς τους δύο μονομάχους κόμματα:

● Η Ν.Δ. θα πρέπει να αποφύγει, όσο αυτό είναι δυνατόν, την αποσύνδεση των ακροδεξιών ψηφοφόρων τους οποίους είχε καταφέρει να ενσωματώσει εκλογικά το 2019 και τώρα «φλερτάρουν» με αναβιώσεις της Χρυσής Αυγής ή νεοπαγή σχήματα του χώρου αυτού.

● Ο ΣΥΡΙΖΑ, που έχει να αντιμετωπίσει ευρύτερη διασπορά ψήφων στο «δικό του» στρατόπεδο, θα πρέπει να αποφύγει την τελική αποτύπωση των τάσεων ενδυνάμωσης – έστω και μικρής – που καταγράφονται δημοσκοπικά για το ΠΑΣΟΚ, το ΚΚΕ και το ΜέΡΑ25.

Με απλά λόγια, οι «εμφύλιοι» στο εσωτερικό των ευρύτερων ιδεολογικών / πολιτικών παρατάξεων αναμένεται ότι θα κρίνουν τις εκλογές πολύ περισσότερο από την αντιπαράθεση μεταξύ των δύο μονομάχων.

Διαβάστε επίσης:

Εκλογές 2023 – ΠΑΣΟΚ: Οργή για Μητσοτάκη λόγω… fake news

Εκλογές 2023: Μπλόκο Τσίπρα στις «εμμονές» Βαρουφάκη

Η γήρανση του πληθυσμού ως ασφαλιστικός κίνδυνος