Καθώς ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος συνεχίζεται για πάνω από 18 μήνες, είναι αναμενόμενο η φθορά να ταλανίζει όλο και περισσότερο τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Τόσο οι ουκρανικές όσο και οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις υφίστανται σημαντικές απώλειες σε προσωπικό και εξοπλισμό, ενώ στα μέτωπα της ανατολικής Ουκρανίας πρωταγωνιστεί εκατέρωθεν το βαρύ πυροβολικό.

Παρά τη μη επίτευξη των στόχων του, το Κρεμλίνο εμφανίζεται αποφασισμένο να συνεχίσει τον πόλεμο. Όπως δήλωσε πριν περίπου δύο μήνες ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Τζον Μπλίνκεν: «Ο στόχος ήταν να διαγραφεί η Ουκρανία από τον χάρτη, να εξαλειφθεί η ανεξαρτησία της, η κυριαρχία της, να υπαχθεί στη Ρωσία. Αυτό απέτυχε εδώ και πολύ καιρό».¹

Είναι γεγονός ότι ο Πρόεδρος και οι αξιωματούχοι της Ρωσίας καλούν όλο και συχνότερα τον ρωσικό πληθυσμό να προετοιμαστεί για μια μακρά χρονική περίοδο συγκρουσιακής κατάστασης. Ως εκ τούτου κινητοποιούν τόσο τη ρωσική οικονομία όσο και τη ρωσική κοινωνία προκειμένου να στηρίξουν τον πόλεμο.²

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονίσουμε ότι απαιτείται νέος γύρος κινητοποίησης, αντίστοιχης της κινητοποίησης του φθινοπώρου του 2022, που έλυσε σε ικανοποιητικό βαθμό τα προβλήματα επάνδρωσης για τη διεξαγωγή αμυντικών επιχειρήσεων. Στην παρούσα φάση ο ρωσικός στρατός δεν διαθέτει το απαιτούμενο προσωπικό και επομένως αδυνατεί να ξεκινήσει και να διεξαγάγει μεγάλης κλίμακας επιθετικές επιχειρήσεις στο εγγύς μέλλον.³

Ανθεκτική η Μόσχα, αλλά…

Από την πλευρά τους οι Ουκρανοί παραμένουν προσηλωμένοι στην επιδίωξη ανακατάληψης του συνόλου των εδαφών που έχουν καταλάβει οι ρωσικές δυνάμεις. Οι σημαντικές απώλειες του προσωπικού των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, σε συνδυασμό με τον μικρότερο πληθυσμό της χώρας (σε σχέση με τον πληθυσμό της Ρωσίας), έχουν καταστήσει τη στρατολόγηση μια δύσκολη και συνεχώς επιδεινούμενη υπόθεση.⁴ Οι ουκρανικές δυνάμεις αντιμετωπίζουν προκλήσεις και στην εκπαίδευση του προσωπικού. Συγκεκριμένα, στην εκπαίδευση των νεοσύλλεκτων που προορίζονται για το πεζικό, των κατώτερων αξιωματικών, αλλά και του προσωπικού που συμμετέχει στον συντονισμό πολύπλοκων επιχειρήσεων.

Για τη Ρωσία αρκετοί παράγοντες συνέβαλαν στην κακή απόδοση των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων και τη μη επίτευξη των στόχων. Πολλά από τα προβλήματα του ρωσικού στρατού προέρχονται από τις λανθασμένες αποφάσεις της στρατιωτικής ηγεσίας και του τομέα διοίκησης και ελέγχου, με αποκορύφωμα την ανταρσία του ομίλου Wagner, τον περασμένο Ιούνιο.

Πάντως, μέχρι στιγμής δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως ούτε τα αίτια ούτε οι συνέπειες της εν λόγω ανταρσίας. Σίγουρα όμως αρκετοί Ρώσοι αξιωματικοί αντιμετωπίζουν πιθανή επιβολή ποινής και απομάκρυνση από τις ρωσικές δυνάμεις για πραγματική ή θεωρούμενη απιστία προς την πολιτική ηγεσία.⁵

Παρά τους περιορισμούς και τις σημαντικές απώλειες σε προσωπικό και εξοπλισμό, ο ρωσικός στρατός παραμένει μια ανθεκτική δύναμη, η οποία προσαρμόζεται με επιτυχία. Οι ρωσικές μονάδες συνεχίζουν να αμύνονται σθεναρά ενάντια στις επιθέσεις των αντίστοιχων ουκρανικών και ενίοτε διεξάγουν αντεπιθέσεις μικρότερης κλίμακας. Ωστόσο δεν είναι σαφές αν η ανθεκτικότητα και η προσαρμοστικότητά τους είναι προσωρινή.

Μακροπρόθεσμη η στήριξη της Ουκρανίας

Ένεκα της εκατέρωθεν μη διαφαινόμενης αποφασιστικής στρατιωτικής νίκης στο άμεσο μέλλον, οι διαθέσιμες επιλογές για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους περιστρέφονται γύρω από τη μακροπρόθεσμη υποστήριξη της Ουκρανίας.⁶

Αυτές οι επιλογές περιλαμβάνουν πιθανές εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία, που κυμαίνονται από την άμεση ένταξη στο ΝΑΤΟ – όπως αποδείχθηκε μέχρι τώρα μόνο σε θεωρητικό επίπεδο – έως άλλες επιλογές, όπως το αποκαλούμενο «ισραηλινό μοντέλο», το οποίο συνίσταται στην υποστήριξη της ανάπτυξης ενός σύγχρονου και ικανού στρατού, καθώς και μιας εύρωστης και ανεξάρτητης οικονομίας, ώστε το διακύβευμα για οποιονδήποτε μελλοντικό επιτιθέμενο να είναι ιδιαίτερα υψηλό και επομένως να αποτρέπει οποιαδήποτε περαιτέρω επιθετικότητα.

Όπως αναφέρεται σε πρόσφατη έκθεση του Κογκρέσου για το 2022 και το 2023, η αμερικανική κυβέρνηση παρείχε 48,7 δισεκατομμύρια δολάρια σε συμπληρωματικές πιστώσεις για βοήθεια στον τομέα της ασφάλειας.⁷ Στις 10 Αυγούστου 2023, η κυβέρνηση Μπάιντεν υπέβαλε στο Κογκρέσο νέο αίτημα 24 δισεκατομμυρίων δολαρίων για το 2024 ως συμπληρωματική χρηματοδότηση για την Ουκρανία.

Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι η ικανότητα της κάθε πλευράς να στρατολογεί και να εκπαιδεύει νέο προσωπικό, καθώς και να εναλλάσσει και να ανασυνθέτει μονάδες έπειτα από απώλειες, πιθανότατα θα επηρεάσει την πορεία του ρωσο-ουκρανικού πολέμου. Βέβαια, αυτή η εκτίμηση έχει νόημα μέχρι τη σύναψη ρωσο-βορειοκορεατικής στρατιωτικής συμφωνίας – εάν και όποτε επιτευχθεί –, η οποία θα μπορούσε να επιδεινώσει και να παρατείνει περαιτέρω την υφιστάμενη συγκρουσιακή κατάσταση τουλάχιστον στην ανατολική Ουκρανία.

* Ο Βασίλης Γιαννακόπουλος είναι γεωστρατηγικός αναλυτής

(geostratergical@yahoo.gr)

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Kaanita Iyer, CNN, «Blinken Says U.S. “Working to Put Some Stability” Into Relationship with China», July 23, 2023

2. Alexander Gabuev, «Financial Times», «Putin is Looking for a Bigger War, Not an Off-Ramp, In Ukraine», July 30, 2023

3. «The Economist», «Russia Is Resorting to Desperate Measures to Recruit Soldiers», August 1, 2023

4. Hlib Parfonov, Eurasia Daily Monitor, «Ukraine’s Manpower Requirements Reaching a Critical Threshold», July 26, 2023

5. Mike Eckel, Radio Free Europe/Radio Liberty, «All the Kremlin’s Men: Russian Officials Drop Out of Sight, Suggesting Post-Mutiny Purges», June 30, 2023

6. Mick Ryan, Foreign Affairs, «How Ukraine Can Win a Long War», August 30, 2023

Διαβάστε επίσης:

ΣΥΡΙΖΑ: Δεύτερος γύρος με το κόμμα σε περιδίνηση – Σκληρό μπρα ντε φερ Κασσελάκη-Αχτσιόγλου

Επιχείρηση «αλλαγή ατζέντας»

Αλλάζει τις ισορροπίες στην Ε.Ε. ο πόλεμος στην Ουκρανία