«Ελιγμοί σε ναρκοπέδιο»: κάπως έτσι θα μπορούσε να περιγραφεί η πορεία της κυβέρνησης το τελευταίο διάστημα, καθώς τα εσωτερικά προβλήματα και οι εξωτερικοί κίνδυνοι δημιουργούν ένα εξαιρετικά ρευστό περιβάλλον, το οποίο ουσιαστικά δεν αφήνει και πολλά περιθώρια για μακροπρόθεσμους σχεδιασμούς.

Με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να μεταβαίνει σήμερα στο Παρίσι, προκειμένου να συμμετάσχει στη σύνοδο που διοργανώνει ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν για την ανθρωπιστική βοήθεια στη Μέση Ανατολή, η κυβέρνηση παρακολουθεί από κοντά τα όσα συμβαίνουν στη γειτονιά μας και δεν κρύβει την ανησυχία της για τις πιθανές εξελίξεις, αλλά και τον φόβο της για κλιμάκωση της σύρραξης σε μια πραγματική «μπαρουταποθήκη» του πλανήτη.

Αν και μέχρι στιγμής φαίνεται ότι η σύγκρουση του Ισραήλ με τη Χαμάς (και ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία, για να μην ξεχνιόμαστε…) δεν έχει προκαλέσει μείζονα αναταραχή στις παγκόσμιες αγορές (το πρωί της Τετάρτης το αργό πετρέλαιο WTI κινούταν καθοδικά, κοντά στα 77 δολάρια το βαρέλι, και το μπρεντ επίσης κατέγραφε απώλειες, με την τιμή του βαρελιού να διαμορφώνεται κοντά στα 81 δολάρια), εντούτοις, η αβεβαιότητα που προκαλεί η σύρραξη στη Λωρίδα της Γάζας, αλλά και η αναμονή για τις αποφάσεις που θα ληφθούν την Κυριακή στο Ριάντ στη σύνοδο του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας δεν αφήνουν περιθώρια εφησυχασμού.

Κίνδυνοι

Ταυτόχρονα το ECOFIN, το συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών των «27», σήμερα αναμένεται να συνεδριάσει έχοντας στην ατζέντα του και τη μεταρρύθμιση των κανόνων οικονομικής διακυβέρνησης της Ε.Ε., θέμα που «καίει» τη χώρα, καθώς η Ελλάδα και ο συνολικά ο ευρωπαϊκός Νότος πιέζουν για ένα πιο «χαλαρό» Σύμφωνο Σταθερότητας.

Ωστόσο, όπως έχει πλειστάκις γράψει το «Ποντίκι», ο πλεονασματικός Βορράς αντιστέκεται… σθεναρά και απαιτεί σφιχτούς κανόνες και σαφείς στόχους για το έλλειμμα και το δημόσιο χρέος, επιστρέφοντας στην παραδοσιακή θέση του περί πολιτικών λιτότητας μετά την χαλαρή περίοδο της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης. Όλα τα παραπάνω καθιστούν σαφή τουλάχιστον τρία πράγματα:

● Πρώτον, ότι, όσο κι αν μέχρι στιγμής τα πράγματα δεν έχουν επιδεινωθεί δραματικά, πάντα υπάρχει ο κίνδυνός να υπάρξουν πολύ αρνητικές εξελίξεις για την οικονομία.

● Δεύτερον, ότι ούτως ή άλλως η κυβέρνηση γνωρίζει ότι με τη συνεχιζόμενη ακρίβεια να πλήττει δικαίους και αδίκους, αργά ή γρήγορα θα χρειαστεί ένα «κομπόδεμα», στο οποίο θα προσφύγει προκειμένου να προσφέρει σχετική ανακούφιση στους πολίτες.

● Τρίτον, ότι τα όποια μέτρα δεν θα πρέπει να διαταράσσουν την πολιτική της δημοσιονομικής «σύνεσης», την οποία απαιτούν Κομισιόν και οίκοι αξιολόγησης.

Δυσαρέσκεια

Μάλιστα, τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο δύσκολα, αν αναλογιστεί κάποιος ότι οι ίδιοι οι πολίτες, με βάση τις απόψεις τους, όπως αυτές αποτυπώθηκαν σε πρόσφατη δημοσκόπηση της ALCO, δεν κρύβουν πλέον ότι η υπομονή τους με την κυβέρνηση τελειώνει, έστω κι αν δεν υπάρχει «αντίπαλον δέος» στην αντιπολίτευση.

Είναι χαρακτηριστικό το ότι, λίγο μετά τον «κόλαφο» του δεύτερου γύρου των αυτοδιοικητικών εκλογών, το 52% των ερωτηθέντων στη δημοσκόπηση αναφέρει ότι δεν είναι καθόλου ικανοποιημένο με την κυβέρνηση, το 19% λίγο, το 22% απαντά αρκετά και 3% πολύ. Επίσης, το 55% εκτιμά ότι η κυβέρνηση συμπεριφέρεται αλαζονικά, το 35% λέει όχι και το 10% δεν απαντά.

Το χειρότερο, ωστόσο, για την κυβέρνηση είναι ότι ένα από τα μεγάλα «όπλα» της, αυτό της μεταρρυθμιστικής πολιτικής της, φαίνεται ότι πλέον δεν αποδίδει. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι εξαγγελίες για μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος, με έμφαση στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, και κυρίως της προερχόμενης από τους ελεύθερους επαγγελματίες και επιτηδευματίες, δέχεται σχεδόν πανταχόθεν «πυρά», ακόμα και από ανθρώπους της αγοράς που κάθε άλλο παρά εχθρικοί είναι προς την κυβέρνηση.

Σε συνομιλία του «Π» με έναν από αυτούς, η φράση που χρησιμοποίησε για τα μέτρα που προωθεί η κυβέρνηση ήταν «μπαλώματα παλαιού τύπου», που εν τέλει θα δημιουργήσουν περισσότερα προβλήματα από αυτά που θα λύσουν.

Παραπομπή στη διαβούλευση

Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση επιχειρεί να… μαλακώσει κάπως τη γραμμή της: ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης έσπευσε να υπογραμμίσει ότι «δεν υπάρχει κανένα μέτωπο ούτε με τους δικηγόρους ούτε με τους ελεύθερους επαγγελματίες. Είναι πάρα πολύ σημαντικό και είναι και δική μας υποχρέωση αυτό να το κάνουμε σαφές, να τονίσουμε ότι είναι μία συνολική μεταρρύθμιση, που ένα μέρος της είναι μία δικαιότερη φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών».

Πρόσθεσε δε ότι «το 70% δηλώνει κάτω από 10.000 ευρώ, κάτω από τον κατώτατο μισθό στους μισθωτούς. Δεν σημαίνει ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι είναι φοροφυγάδες, ούτε σημαίνει ότι a priori αυτοί οι οποίοι είναι στο υπόλοιπο 30%, δεν είναι. Δεν υπάρχει “τσουβάλιασμα” ούτε στη μία, ούτε στην άλλη περίπτωση».

Μάλιστα ο Π. Μαρινάκης, παραπέμποντας στη διαβούλευση επί του νομοσχέδιου, σημείωσε ότι «χωρίς να αποκλίνουμε από την κεντρική μας φιλοσοφία, για να μην υπάρξει παρεξήγηση, προφανώς θα ακούσουμε τις προτάσεις και των φορέων και των πολιτών και των υπόλοιπων κομμάτων και όσων, εν πάση περιπτώσει, συμμετέχουν στη διαβούλευση. (…) Είμαστε ανοιχτοί στον διάλογο, αλλά το ξαναλέω: η κεντρική φιλοσοφία αυτού του εγχειρήματος, αυτού του φορολογικού νομοσχεδίου είναι για εμάς προτεραιότητα».

Η παραπάνω φράση «μεταφράζεται» σε διάθεση της κυβέρνησης να επανεξετάσει ενδεχομένως κάποιες από τις ρυθμίσεις, ωστόσο, όπως έχει επισημάνει το «Π», ο στόχος, που είναι η διεύρυνση της φορολογικής βάσης και η αύξηση των εσόδων, δεν αλλάζει.

«Πονοκέφαλος» Στουρνάρα

Την ίδια στιγμή, πάντως, η κυβέρνηση καλείται να διαχειριστεί κι έναν νέο «πονοκέφαλο», ο οποίος προέρχεται από τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος. Μιλώντας στο συνέδριο «Η Ελλάδα μετά VΙΙ: Ασυμμετρίες και εθνική ατζέντα», που διοργανώνει ο Κύκλος Ιδεών, ο Γιάννης Στουρνάρας ουσιαστικά έθεσε ζήτημα επανεξέτασης κάποιων φοροαπαλλαγών και εκπτώσεων που η κυβέρνηση της Ν.Δ. θεσμοθέτησε κατά την προηγούμενη θητεία της (είναι γνωστό το μότο του Κ. Μητσοτάκη ότι «μειώσαμε 50 φόρους και εισφορές»).

Είπε χαρακτηριστικά ότι πρέπει «να δούμε λίγο τις λεγόμενες φορολογικές δαπάνες στον προϋπολογισμό, δηλαδή αυτά που η ίδια κυβέρνηση δίνει. Γιατί να τα δώσει; Ας τα αξιολογήσει πρώτα. Ικανοποιούν το κριτήριο ότι βοηθούν τους πλέον ευάλωτους;».

Μάλιστα ο διοικητής της ΤτΕ επισήμανε ότι οι πιο ευάλωτοι πρέπει να έχουν στήριξη, αλλά «να τα βάλουμε όλα σε έναν κορβανά, διότι θα χρειαστούμε έσοδα. Η Ελλάδα έχει ανάγκες για επενδύσεις, για δημόσιες επενδύσεις. Έχει ανάγκες για “μαξιλαράκια” για να αντιμετωπίσει κρίσεις, γεωπολιτικές, κλιματικές», λέγοντας ότι σήμερα υφίστανται συνολικά 1.047 φοροαπαλλαγές και εκπτώσεις που «κοστίζουν» στο κράτος σχεδόν 13 δισ. ευρώ.

Στο ίδιο πλαίσιο ο Στουρνάρας επανέλαβε ότι η παραοικονομία στη χώρα υπολογίζεται περίπου στα 40 δισ. ευρώ ετησίως, αν και σημείωσε ότι οι προθέσεις της κυβέρνησης σχετικά με το νέο φορολογικό νομοσχέδιο κινούνται στη σωστή κατεύθυνση.

Οι δηλώσεις Στουρνάρα προκάλεσαν… σύγκρυο στην κυβέρνηση, με τον Μαρινάκη να δηλώνει χαρακτηριστικά στον ΣΚΑΪ ότι «δεν υπάρχει κανένα θέμα κατάργησης φοροαπαλλαγών ή κανένα θέμα αύξησης του οποιουδήποτε φορολογικού συντελεστή. […] Δεν έχω κάποια τέτοια ενημέρωση».

Πρόσθεσε μάλιστα ότι «ο κ. Στουρνάρας έχει έναν πολύ σημαντικό ρόλο. Δεν είναι στην κυβέρνηση. Εκφράζει την άποψή του» και ότι η κυβέρνηση εφαρμόζει μια «κοινωνική πολιτική δίκαιη σε πολύ – πολύ δύσκολη περίοδο αλλεπάλληλων εισαγόμενων κρίσεων, (που) δεν χρεώνει τις επόμενες γενιές. Και αυξάνονται οι μισθοί του Δημοσίου και αυξάνεται το αφορολόγητο και προσαρμόζονται και είναι πιο δίκαιοι».

Λεπτοί χειρισμοί

Ωστόσο, θα πρέπει εδώ να επαναληφθεί κάτι που έχει σημειωθεί ουκ ολίγες φορές: ότι το… όρντινο της Κομισιόν για το 2024 είναι να μπει τέλος στα οριζόντια μέτρα ενίσχυσης των πολιτών κατά της ακρίβειας (ενεργειακής και άλλης…) και στο εξής τα όποια μέτρα να έχουν απολύτως στοχευμένο χαρακτήρα και να αφορούν αποκλειστικά και μόνο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.

Δεν είναι τυχαίο ότι πλέον και ο πρωθυπουργός, όταν μιλά για πιθανά μέτρα στήριξης, αναφέρεται σε στοχευμένο χαρακτήρα τους, ενώ – σε αντίθεση με το 2023 – ο προϋπολογισμός του 2024 δεν περιλαμβάνει ειδικό κονδύλι – «καβάτζα» για πιθανές έκτακτες ανάγκες, πλην των 600 εκατ. ευρώ που δεσμεύτηκαν για τις καταστροφές από την κακοκαιρία στη Θεσσαλία.

Φυσικά, η κυβέρνηση επαναλαμβάνει μονότονα ότι, αν κριθεί απαραίτητο, ουδείς θα μείνει απροστάτευτος, προφανώς παραπέμποντας στον δημοσιονομικό χώρο που δημιουργεί η καλή πορεία της εκτέλεσης του προϋπολογισμού.

Ωστόσο γνωρίζει ότι οι όποιοι χειρισμοί κάνει στο θέμα θα πρέπει να είναι εξαιρετικά προσεκτικοί, τόσο για να αποφύγει… παρεμβάσεις από τις Βρυξέλλες, όσο και για να δείξει ότι το κοινωνικό πρόσωπο που καλλιέργησε κατά την προηγούμενη τετραετία δεν ήταν συγκυριακό, αλλά αποτελεί μέρος του πυρήνα της πολιτικής της, χωρίς, από την άλλη, να προκαλεί δημοσιονομικές «αναταράξεις» που μπορεί να θέσουν ζητήματα από την Κομισιόν, αλλά και να διακινδυνεύσουν την επενδυτική βαθμίδα στην οποία οι οίκοι αξιολόγησης αναβαθμίζουν το αξιόχρεο της χώρας.

Διαβάστε επίσης:

Μητσοτάκης: Το έργο διαχείρισης απορριμμάτων στην Αρκαδία αλλάζει την Πελοπόννησο

Εξάρχεια: «Και μετρό και δέντρα δεν γίνεται – Το έργο θα γίνει ακόμη και αν κατατεθούν 7 εκατ. μηνύσεις» λέει ο Ταχιάος και στοχοποιεί τους κατοίκους

ΣΥΡΙΖΑ: Στον αέρα οι διαγραφές και σενάριο αναβολής για τις 11 Δεκεμβρίου – Προς αποχώρηση ο Σταθάκης, σκληρή απάντηση από Πολάκη