Η συνάντηση στην Αθήνα (7.12.2023) πραγματοποιείται επειδή Ελλάδα και Τουρκία προτιμούν να κατανοούν την κρισιμότητα της εποχής μας. Τα σημεία εκκίνησης για κάθε μία κυβέρνηση διαφοροποιούνται, αλλά φαίνεται ότι το όλο εγχείρημα αποσκοπεί στη σύγκλιση περιφερειακών συνεργασιών.

Οι δύο ηγέτες παρακολουθούν πολύ προσεκτικά την υλοποίηση των οδηγιών τους προς τα υπουργεία Εξωτερικών και χωρίς να παρεμβαίνουν προσωπικά στην προετοιμασία της συνάντησης, σε ενδεδειγμένες στιγμές με δηλώσεις τους, παραμερίζουν εμπόδια που προκαλούνται από δημόσιες «εθνικότροπες» τοποθετήσεις συνεργατών τους, κυρίως αυτών – η κοινή γνώμη τους γνωρίζει ως «δελφίνους» – που προσβλέπουν στη χειραγώγηση του ακροατηρίου στο εσωτερικό των δύο χωρών, σύμφωνα με όσες πληροφορίες μας περιέρχονται από τα ΜΜΕ.

Η εκφρασμένη επιθυμία του Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν να συναντηθεί με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη αποτελεί ειλικρινή επιδίωξη, χωρίς να μπορεί οποιοσδήποτε να εγγυηθεί ότι η παραμικρή αλλαγή, κυρίως του διεθνούς περιβάλλοντος, δεν θα υποχρεώσει κάποιον από τους δύο ηγέτες να τοποθετηθεί σύμφωνα με την κατ’ εκτίμησή τους υποστήριξη «των εθνικών προτεραιοτήτων».

Το δημοκρατικό τους δικαίωμα δεν μπορεί να αμφισβητηθεί καθώς πηγάζει από την εντολή των λαών τους. Έστω όμως και στην περίπτωση που τα γεγονότα θα επαναφέρουν σκληρότερο λεκτικό η αντοχή των πολιτικών επιλογών του Βίλνιους θα δοκιμασθεί μόνο όταν κλονισθεί η εμπιστοσύνη που προσεκτικά οικοδομείται στη μεταξύ τους διαπροσωπική σχέση. Συχνά συμβαίνει στις διπλωματικές σχέσεις να καθορίζεται η διμερής επικοινωνία των χωρών από την προσωπική «χημεία» των ηγετών.

Υπομονή και επιμονή

Απαιτείται υπομονή και επιμονή για να διατηρηθεί, αλλά και να ενδυναμωθεί το εύθραυστο πλαίσιο που περιβάλλει όλες τις συνομιλίες και τις συναντήσεις, κυρίως αυτών που σήμερα εξελίσσονται στην Αθήνα. Η θετική ατζέντα, με το σύνολο των προς υπογραφή συμφωνιών, διευκολύνει τις κατ’ ιδίαν συνομιλίες των κ. Μητσοτάκη και Ερντογάν, με συμμετοχή των εγγυτέρων συνεργατών τους, επειδή καλύπτουν κοινά ενδιαφέροντα, οικονομικά, ενεργειακά, πολιτιστικά, τουριστικά και μεταφορικών προοπτικών των δύο χωρών.

Ο τουρισμός αποτελεί κεντρικό πυρήνα των διακρατικών ενδιαφερόντων και κινεί στις δύο χώρες σημαντικούς τομείς της οικονομίας, του εμπορίου, των επενδύσεων, ακόμη και στην ενέργεια. Η μεταφορά ενέργειας, η ανάπτυξη του δικτύου αγωγών, η αξιοποίηση των ενεργειακών επιδιώξεων της Ελλάδας και της Τουρκίας, κατά προτεραιότητα στην ανατολική Μεσόγειο, δίνει τη δυνατότητα θεσμοθετημένων συνεργασιών στο Ενεργειακό Φόρουμ Φυσικού Αερίου της ανατολικής Μεσογείου, που από την ίδρυσή του κρατάει τις πόρτες ανοιχτές σε ενδιαφερόμενους για την ανάπτυξη της ευρύτερης ανατολικής Μεσογείου.

Η Ε.Ε. ήδη έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για διοργάνωση Διεθνούς Διάσκεψης που αφορά στα θέματα της ανατολικής Μεσογείου. Η προοπτική που προωθούν οι Βρυξέλλες θέτει ως απαραίτητη προϋπόθεση την οριοθέτηση των απαιτήσεων των χωρών που θα προσέλθουν στις εργασίες, τον σεβασμό της UNCLOS, και κυρίως σεβασμό της κυριαρχίας όλων των κρατών – μελών της Ε.Ε. και του ΟΗΕ.

Όπως σε κάθε Διεθνή Διάσκεψη ή περιφερειακό οργανισμό στο φόρουμ ενέργειας που έχει συσταθεί και λειτουργεί για τις ενεργειακές ανάγκες της περιοχής, αλλά και την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, παρέχεται η δυνατότητα πολυμερούς ανταλλαγής απόψεων και ευκαιρία εκτόνωσης των εντάσεων που χρόνια ταλαιπωρούν την περιοχή μας και επηρεάζουν τη διεθνή γεωστρατηγική και ενεργειακή σταθερότητα. Στο Φόρουμ Φυσικού Αερίου της ανατολικής Μεσογείου εξελίσσεται και η περιβαλλοντολογική συζήτηση που αποτελεί πλέον κεντρικό θέμα για το μέλλον του πλανήτη μας.

Μισάνοιχτη η πόρτα…

Ελλάδα και Τουρκία μέσα από τον μακροχρόνιο ανταγωνισμό τους φαίνεται ότι κατέληξαν στην απόφαση να ανοίξουν τη μισάνοιχτη πόρτα που τους χώριζε, παρά τη συμμετοχή τους στο ΝΑΤΟ, στο Συμβούλιο της Ευρώπης, στον ΟΑΣΕ και στη μελλοντική εταιρική σχέση στην Ε.Ε.

Το βάρος, πολιτικό κυρίως του παρελθόντος, φαίνεται ότι μετακινήθηκε, από τον φυσικό τεκτονικό σεισμό στην Τουρκία, τόσο όσο χρειάζεται για να κοιτάξουν οι δύο ηγέτες κατάματα τους λαούς τους, που αναμετρούνται καθημερινά με τεράστιες και πρωτόγνωρες προκλήσεις για τη μεταπολεμική κοινωνία μας. Αποφασίσθηκε η συνάντηση Ελλάδας και Τουρκίας στο Βίλνιους, εξελίχθηκε με την επιμελή εργασία των συνεργατών τους, υποστηρίχθηκε θερμά από το σύνολο των συμμάχων στο ΝΑΤΟ.

Ο ρόλος του ΝΑΤΟ

Τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης καλλιεργούνται πολλά χρόνια στο ΝΑΤΟ, για τις ανάγκες της συμμαχίας, που χρειάζεται σταθεροποιημένη, συμπαγή και συνεργαζόμενη Ανατολική και Νοτιοανατολική πτέρυγα.

Η ατλαντική συμμαχία στην ιστορία της γνώρισε διαφοροποιούμενες συμμαχικές συμπεριφορές, όχι μόνο από την Ελλάδα και την Τουρκία. Με εμπειρία αντιμετώπισης των συμμαχικών εναλλασσόμενων συμπεριφορών κατόρθωσε η συμμαχία να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες και τις εθνικές προτεραιότητες των μελών της επιμένοντας στη μεθοδική, χαμηλών τόνων επικοινωνία, ακόμη και σε περιόδους μεγάλων εξάρσεων, που φέρνουν συμμάχους στα όρια θερμότερης αντιπαράθεσης.

Η μεθοδικότητα και η σταθερή πολιτική του ΝΑΤΟ, αμυντικού οργανισμού, πολλές φορές στην Ελλάδα και στην Τουρκία, ανάλογα με τις ανάγκες των εσωτερικών απαιτήσεων, δημιουργεί «εθνική απογοήτευση» εξ αιτίας των κακώς νοουμένων ίσων αποστάσεων που τηρεί ο γενικός γραμματέας και συγκεκριμένοι σύμμαχοι, πάντοτε κατά την εθνοκεντρική ανάλυση της Άγκυρας ή της Αθήνας.

Η Αθήνα πολλές φορές στη διάρκεια των διαφορετικών διακυβερνήσεων, δημοκρατική επιλογή του ελληνικού λαού, ανέχθηκε μομφές περί υποχωρητικότητας και καταγγελίες εγκατάλειψης των εθνικών στόχων, της εδαφικής μας ασφάλειας, απομείωσης της κυριαρχίας μας.

Παρ’ όλη την αρνητική και κακοπροαίρετη επίθεση κατά του πολιτικού προσωπικού της χώρας, οι ελληνικές κυβερνήσεις υπηρέτησαν με συνέπεια την εντολή των Ελλήνων ψηφοφόρων επιτυγχάνοντας σταθεροποίηση της θέσης μας στο ΝΑΤΟ, αξιοπιστία συνομιλητή και συμμάχου, με αποτέλεσμα η δημοκρατική και συστηματική λειτουργία της χώρας, και στις χειρότερες στιγμές της ιστορίας μας, να επιτρέψει την επιτυχή ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε., την αντιμετώπιση του εκδημοκρατισμού των θεσμών μετά τη μεταπολίτευση, το ξεπέρασμα της σοβαρότατης δεκαετούς οικονομικής κρίσης.

Από θέση ισχύος

Ο ιστορικός της πολιτικής μας ιστορίας λεπτομερώς θα χρεώσει ή θα πιστώσει το πολιτικό προσωπικό της χώρας και τα κόμματα για τις αποφάσεις τους. Διαπίστωση όμως παραμένει ότι σήμερα, 7 Δεκεμβρίου, θα υποδεχθούμε στην Αθήνα τον ηγέτη της Τουρκίας με τη διεθνή πολιτική και οικονομική θέση μας σταθεροποιημένη, καθώς επίσης και ξεκάθαρη την απόφαση οικοδόμησης αμοιβαίας εμπιστοσύνης, χωρίς να απεμπολούμε εθνικά συμφέροντα, όπως ακριβώς ενεργεί και ο επισκέπτης μας. Κοινή απαίτηση των μερών στη συνάντηση των Αθηνών ο αμοιβαίος σεβασμός, η αλληλοκατανόηση και η απαρέγκλιτη εφαρμογή των αρχών του Διεθνούς Δικαίου.

Παρατηρώντας τις τοποθετήσεις του Προέδρου της Τουρκίας, όχι μόνο τις ενθαρρυντικές του θεσμοθετημένου διαλόγου των τελευταίων ημερών, διαπιστώνεται ότι και η Άκυρα αποδέχεται το πλαίσιο που περιγράφεται από τη διατύπωση των αρχών του Διεθνούς Δικαίου.

Η δημόσια τοποθέτηση της Ελλάδας διά του πρωθυπουργού περί στήριξης της εκσυγχρονισμένης Τελωνειακής Ένωσης Ε.Ε. – Τουρκίας επαναφέρει τη συζήτηση Βρυξελλών – Άγκυρας στην πραγματική και απαραίτητη βάση των ιδρυτικών συνθηκών της Ε.Ε. Εξάλλου η δημόσια τοποθέτηση του Υπάτου Εκπροσώπου Μπορέλ, μετά τη δημοσίευση της εκθέσεως για την Τουρκία, δεν προσθέτει οτιδήποτε νεωτεριστικό, αλλά ενδυναμώνει όλα τα απαραίτητα σημεία που με διαφάνεια προϋποθέτει η Τελωνειακή Ένωση προκειμένου να ολοκληρωθεί η σχέση Ε.Ε. με την Τουρκία, ώστε να προχωρήσει και να καταλήξει η ενταξιακή της διαδικασία, όπως αποφασίσθηκε το 2005 ομόφωνα από το σύνολο των κρατών – μελών, με τις δεσμεύσεις και τα προνόμια που παρέχονται από τις συνθήκες συστάσεως και εξελίξεως της Ε.Ε.

Αναμένεται επιθετική και αντίθετη επιχειρηματολογία από αναλυτές που διαφωνούν με την πραγματοποίηση της συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν στην Αθήνα. Αποτελεί πλέον ακλόνητη διαπίστωση και πλούτο για τη διαμόρφωση των αποφάσεων κάθε άποψη και συνδρομή που παρουσιάζει ισχυρή και εμπεριστατωμένη επιχειρηματολογία. Οι εκτιμήσεις των αναλυτών, πανεπιστημιακών, ακόμη διπλωματών ή στρατιωτικών που ολοκλήρωσαν την υπηρεσία τους στη δημόσια διοίκηση και ασχολούνται με την ανάλυση των διεθνών σχέσεων, έστω και αν απορρίπτουν κάθε νέα και δυναμική πρωτοβουλία προώθησης της εξωτερικής πολιτικής, προσφέρουν στη συζήτηση όταν ξεφεύγουν από στερεότυπα, προκαταλήψεις και φοβικές τοποθετήσεις.

Η πιθανολογούμενη συνεκμετάλλευση στο Αιγαίο, η ορθότητα ή το λάθος επέκτασης των χωρικών μας υδάτων στα 12 ν. μ., σύμφωνα με το δικαίωμα που μας παρέχει το Διεθνές Δίκαιο, η απόρριψη χωρίς ισχυρή νομική βάση της θεωρίας «των δακτύλων» για θέματα των θαλασσίων ζωνών, ο φόβος για πιθανή επίσκεψη του Προέδρου της Τουρκίας στη Θράκη και άλλα παρεμφερή θέματα που αγγίζουν τις τελευταίες ημέρες τον Οικουμενικό Θρόνο ή και την αποτελεσματικότητα στελεχών της ηγεσίας του υπουργείου Εξωτερικών, αποτελούν επικίνδυνες προεκτάσεις γκρίζων και αδιαφανών απόψεων, απροσδιόριστης σοβαρότητας και άγνωστης προέλευσης, που μάλλον δεν προετοιμάζονται από θεσμικούς χώρους στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό.

Με όση εμπειρία διαθέτει κάθε πολίτης για τα θέματα των διεθνών σχέσεων και την ωριμότητα που πρέπει να αποδεικνύουν συνεχώς όσοι ασχολούνται επαγγελματικά ή εθελοντικά με τα θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας οφείλουν να επιχειρηματολογούν με σαφήνεια και ακρίβεια. Ο χώρος της διπλωματίας, των επαγγελματικών ή προσωπικών ενδιαφερόντων, χαρακτηρίζεται από οάσεις, αλλά και κινούμενη άμμο που ρουφά κάποια στιγμή, αργά αλλά χωρίς οίκτο, όποιον κυβερνητικό, διπλωμάτη, ακαδημαϊκό ή αναλυτή που δεν αναγνωρίζει προσεκτικά και σε κάθε λεπτομέρεια το πεδίο ενασχόλησής του.

Σήμερα, 7 Δεκεμβρίου 2023, συναντιούνται στην Αθήνα η ελληνική και η τουρκική διπλωματία για να υπηρετήσουν με ορθολογισμό, στη βάση αμοιβαίας εμπιστοσύνης, και συνέπεια την πολιτική που προωθεί την ευρωατλαντική συνοχή και τις κοινές γεωστρατηγικές επιδιώξεις.

* Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.

Διαβάστε επίσης:

Αλέξης Τσίπρας: Η ιταλική αριστερά ασχολείται περισσότερο με τη Μελόνι παρά με τα φίλια πυρά

Ερντογάν: Έρχεται στην Αθήνα με τρία αεροπλάνα – Τα αυτοκίνητα-«αστακοί» που αντέχουν και σε χημική επίθεση (Video)

«Ελλάδα και Τουρκία έτοιμες να αλλάξουν σελίδα» – Γιατί αλλάζει στάση ο Ερντογάν – Τι λένε γερμανικά και τουρκικά ΜΜΕ