Λένα Διβάνη

Για την καρδιά και το συκώτι του

Εκδόσεις: Πατάκη

Σελ.: 112

Κεντρικό πρόσωπο σε αυτή τη νουβέλα της συγγραφέως είναι ένας άντρας. Ένας άντρας με τα όλα του, κλασικός τύπος σύμφωνα με τα ανδρικά στερεότυπα του σωστού και ωραίου άντρα, που πληροί όλες τις προδιαγραφές του φύλου του. Πλην όμως, στην περίπτωσή μας, ο περί ου ο λόγος κείτεται οριζοντιωμένος, βυθισμένος σε βαθύ λήθαργο, στην εντατική ενός κυριλέ νοσοκομείου. Για την ακρίβεια, είναι τυπικά ζωντανός και ουσιαστικά νεκρός. Αυτό, δηλαδή, που αναφέρουν οι γιατροί ως την περίπτωση του κλινικά νεκρού. Αυτή είναι η γενική (κλινική) εικόνα του ανδρός. Τα υπόλοιπα στην πνευματώδη νουβέλα της Διβάνη εξελίσσονται σε μιαν αμιγώς γυναικεία υπόθεση. Εδώ επιστρατεύονται τρεις χαρακτηριστικοί γυναικείοι ρόλοι: της συζύγου, της ερωμένης και της πεθεράς – μάνας. Και ενώ ο άντρας πλέον δεν έχει καμιά συμμετοχή, είναι απών όσο δεν παίρνει άλλο, στο καφέ του νοσοκομείου παίζεται ένα δράμα καθώς βλέπουμε μιαν αλλοπρόσαλλη, λαϊκής κοψιάς γυναίκα να εισέρχεται στον χώρο του δράματος (στο καφενείο, όπως είπαμε, του νοσοκομείου) και να πλησιάζει το αντίπαλον δέος, μιαν άλλη γυναίκα με σίγουρα πιο εκλεπτυσμένους τρόπους.

Όμως, όπως εξελίσσονται καταιγιστικά και σπαρταριστά τα γεγονότα στο καφενείο, η παρουσία του κλινικά νεκρού είναι ολοζώντανη. Θα έλεγε κανείς, ενοχλητικά παρούσα και φασαριόζικη. Για αυτό φροντίζουν η σύζυγός του και εν αναμονή χήρα μαζί με την τελευταία ερωμένη του. Για την ακρίβεια, δεν είναι παρών ολόκληρος αλλά εκπροσωπείται από την καρδιά και το συκώτι του. Η ατμόσφαιρα δεν αργεί να πάρει φωτιά καθώς οι δυο γυναίκες ερίζουν για την καρδιά και το συκώτι τού ετοιμοθάνατου. Το υπαρξιακό πρόβλημα που τίθεται είναι ποια γυναίκα δικαιούται να έχει γνώμη στη διαχείριση της καρδιάς (συμβολίζει άραγε τον έρωτα και κατά συνέπεια την ερωμένη;) και του συκωτιού (που πρήζεται συχνά στη διάρκεια του συζυγικού βίου)!

Ο επικείμενος θάνατος του αντικείμενου του πόθου τους γίνεται η αφορμή για να επιβεβαιώσουν τους γυναικείους ρόλους της συζύγου και της ερωμένης. Σε αυτούς, στη συνέχεια, θα προστεθεί και ο ρόλος της πεθεράς και μάνας (δυο σε ένα). Μέσα από μια σειρά σπαρταριστών διαλόγων και απείρως κωμικοτραγικών σκηνών, οι δυο γυναίκες μοιάζουν να λυσσάνε προκειμένου η μια να επιβεβαιώσει τη συζυγική νομιμότητα και υπεροχή, η δε ερωμένη το νόημα του αληθινού αλλά παράνομου έρωτα, που στο βάθος φλέγεται να γίνει νόμιμος μέσα από τα ιερά δεσμά του γάμου…

Η σύζυγος συμπεριφέρεται κυνικά – και σωστά – καθώς έχει αποκτήσει… απόθεμα σχετικής εμπειρίας. Αντίθετα, την ερωμένη μοιάζει να την τρελαίνει το γεγονός ότι δεν πρόλαβε στο παρά πέντε να επισημοποιήσει τον (φανταστικό) δεσμό της με τον άμεσα προσεχώς μακαρίτη και να κατακρημνίσει από τη συζυγική κλίνη την αντίζηλο. Δεν μπορεί να αποδεχτεί ότι δεν νομιμοποιήθηκε ο μεγάλος έρωτας που ζούσαν.

Τη σύγκρουση αυτή, η Διβάνη – σε μεγάλη έμπνευση! – την πυροδοτεί συμβολικά με την καρδιά και το συκώτι του κλινικά νεκρού συζύγου κι εραστή, καθώς η σύζυγος θέλει να δωρίσει για μεταμόσχευση τα συγκεκριμένα όργανά του για να σωθούν δυο άνθρωποι ενώ η ερωμένη αντιστέκεται σθεναρά προβάλλοντας ηθικές αιτιάσεις. Στην υπέροχη αυτή διαμάχη – όπου συνεχώς η συγγραφέας κάνει μεγάλο παιχνίδι γύρω από το γυναίκειο ζήτημα – προστίθεται και η τρίτη γυναίκα, για να μην λείψει και ο ρόλος της πεθεράς – μανούλας! Και οι τρεις διεκδικούν κάτι που δεν τους ανήκει. Η ανύπαρκτη στην ουσία καρδιά γύρω από την οποία έστησαν μιαν ιλαροτραγωδία έχει πάψει να κτυπά και τυπικά. Τότε ίσως και οι τρεις καταλαβαίνουν ότι έριζαν για κάτι που ποτέ δεν είχαν.

Καθώς φαίνεται, η μακρόχρονη γυναικεία ιστορία – και συγκεκριμένα ο ρόλος της γυναίκας ως συζύγου – δεν υπήρξε ανθόσπαρτη και σπάνια έως καθόλου δεν ανταποκρινόταν στα κρυφά όνειρα των ρομαντικών κοριτσιών, τα οποία καλούντο να έρθουν εις γάμου κοινωνία για να κάνουν παιδιά, να μαγειρέψουν, να πλύνουν, να σκουπίσουν, έτσι που η ζωή του άντρα να γίνει ανετότερη. Παρά τις σαρωτικές βελτιώσεις που σαφώς έχουν επέλθει η γυναικεία νοοτροπία παραμένει η ίδια όπως και τα ανδρικά στερεότυπα που μεταφέρονται από ευτυχείς μανούλες και πρόθυμες συζύγους που φροντίζουν να διαιωνίζουν και να μεταλαμπαδεύουν τους εξωραϊσμένους μεν αλλά κατ’ ουσίαν ίδιους ρόλους. Σ’ αυτήν τη σκοτεινά εύθυμη νουβέλα η Διβάνη, χρησιμοποιώντας την ειρωνεία, τη σάτιρα και την οργιώδη αφήγηση, καταφέρνει να μας χαρίσει μια ξεκαρδιστική μεν, ωστόσο, μελαγχολική ιστορία που συνεχίζεται…

Διαβάστε επίσης:

Η ζωή ως υλικό ονείρων

Βιβλίο: Το μέλλον είναι ήδη εδώ

Βιβλίο: Οι προτάσεις της εβδομάδας