Όταν γίνεται συζήτηση για τα αίτια της πρόσφατης χρεωκοπίας, αλλά και για τις προηγούμενες οικονομικές περιπέτειες του ελληνικού Κράτους, ένα από τα αίτια που αναδεικνύονται ως σημαντικά είναι η κακή διαχείριση των δημοσίων οικονομικών, όχι μόνο σε επίπεδο κεντρικού Κράτους, αλλά και σε επίπεδο δημοσίων οργανισμών, νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, δημοσίων επιχειρήσεων, δημοτικών επιχειρήσεων.

Σε πόσες, όμως, περιπτώσεις προφανούς κακοδιαχείρισης πλήρωσε κάποιος άλλος τη ζημιά, πέρα από τον φορολογούμενο; Πόσες φορές άραγε το Δημόσιο, ως μέτοχος μίας δημόσιας επιχείρησης, διεκδίκησε να λάβει αποζημίωση από το διοικητικό συμβούλιο αυτής της δημόσιας επιχείρησης (το οποίο πρακτικά διορίσθηκε από τον ίδιο…), για τη ζημιά που του προκάλεσε με την πολύ κακή διαχείριση της περιουσίας και των υποθέσεών του;

Πόσες φορές λ.χ. τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου μίας δημόσιας επιχείρησης, που εν πλήρει συνειδήσει του παρανόμου προχώρησαν πάντως σε παράνομη απόλυση εργαζομένου, κλήθηκαν εν συνεχεία να πληρώσουν εξ ιδίων στη δημόσια επιχείρηση (να της αποδώσουν δηλαδή) το ποσό των αποζημιώσεων, μισθών υπερημερίας, τόκων, εξόδων κ.λπ. που η δημόσια επιχείρηση υποχρεώθηκε να καταβάλει στον παρανόμως απολυθέντα όταν αυτός προσέφυγε στη Δικαιοσύνη και δικαιώθηκε; Γιατί έπρεπε εν τέλει ο φορολογούμενος να πληρώσει τη ζημιά που αυτοί συνειδητά προξένησαν αλλά ουδέποτε ανέλαβαν ή πλήρωσαν;

Πόσες φορές κλήθηκαν οι υπαίτιοι διοικούντες να καλύψουν τη ζημία που προξένησαν στον φορέα που διοίκησαν είτε μέσω παρανόμων αναθέσεων, είτε μέσω πληρωμής υπερτιμολογημένων έργων και υπηρεσιών είτε μέσω παραλαβής επικίνδυνων κακοτεχνιών κ.ο.κ.;

Μία από τις αλλαγές που ενδεχομένως έχει προκαλέσει η οδυνηρή εμπειρία της χρεωκοπίας και η μακρά προσπάθεια εξόδου από την κρίση είναι η αλλαγή νοοτροπίας, η αλλαγή του βαθμού ανοχής που είναι έτοιμη να επιδείξει η Κοινωνία, σε τέτοιες καταστάσεις. Οι λέξεις «είναι πολιτική απόφαση», που κάποτε αποτελούσαν επαρκή αιτιολόγηση αποφάσεων των διοικούντων δημοσίους φορείς, δεν μπορούν να καλύψουν παράνομες και ζημιογόνες συμπεριφορές. Και όλο και λιγότερο θα πρέπει να καθησυχάζουν τους παρανομούντες.

Παλαιότερα, ο Διευθύνων Σύμβουλος μίας δημόσιας επιχείρησης, μιας κρατικής ΑΕ, που έχει κάνει πάρτυ παρανόμων αναθέσεων και κυκεώνα ατασθαλιών, με αντίστοιχες ζημίες και απώλειες για τη δημόσια επιχείρηση, μπορούσε να αποχωρεί ήσυχος από τη θέση του, μη φοβούμενος τίποτε, αφού πάντοτε μπορούσε να (μας) πει χλευάζοντας «γιατί, από την τσέπη μου θα τα πληρώσω;». Γνωρίζοντας ότι και ο προηγούμενος έτσι έκανε και ο επόμενος έτσι θα κάνει, καλυπτόμενοι συλλογικά από κάποια αδιόρατη «πολιτική βούληση» και κάποια αντίστοιχη συνωμοτική πρακτική.

Αυτό όμως ακούγεται όλο και περισσότερο ως μία παραφωνία, που δεν ταιριάζει με τη συνολική αλλαγή κατάστασης που επιδιώκεται, όχι μόνο από το οργανωμένο Κράτος αλλά πρωτίστως από την ίδια την Κοινωνία και κυρίως από τους μη έχοντες. Δεν γίνεται πλέον ανεκτό ότι ο μικρομεσαίος, ο μισθοσυντήρητος, ο χαμηλόμισθος νέος, ο χαμηλοσυνταξιούχος θα καταδιώκονται απηνώς για κάθε τους υποχρέωση και την ίδια στιγμή ο τοποθετημένος Διοικητής ενός δημοσίου οργανισμού ή Διευθύνων Σύμβουλος μιας δημόσιας επιχείρησης θα έχει το ακαταδίωκτο από κάθε ευθύνη.

Φαίνεται επομένως ότι έχει έρθει η ώρα να υπάρξει εφαρμογή των υφιστάμενων κανόνων. Ναι, κανόνες ήδη υπάρχουν – είτε πρόκειται για διατάξεις στον Εισαγωγικό Νόμο του Αστικού Κώδικα είτε στον Υπαλληλικό Κώδικα (Κώδικα Κατάστασης Δημοσίων Πολιτικών Διοικητικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων Ν.Π.Δ.Δ.), τον Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, τον Νόμο για τις Ανώνυμες Εταιρείες ή άλλο νομοθέτημα.

Η μη εφαρμογή στην πράξη των κανόνων αυτών, πέρα από τη μη αναζήτηση αποκατάστασης της οικονομικής ζημίας από τους υπαιτίους, οδήγησε επί μακρόν και στη διαμόρφωση μίας αντίληψης όχι μόνο πλήρους ατιμωρησίας αλλά και απόλυτου ανευθύνου όσων διοικούν δημόσιους οργανισμούς και επιχειρήσεις, ακόμη και όταν απροκάλυπτα παρανομούν. Αντίληψης που συνετέλεσε στη δημιουργία των συνθηκών της χρεωκοπίας.

Καθώς γίνεται μία συνολική επαναξιολόγηση του συστήματος κανόνων της Χώρας μας, στη σκιά της πρόσφατης χρεωκοπίας και ενώ οι οικονομικές συνθήκες οξύνονται και πάλι, είναι σκόπιμο να τεθεί και αυτή η παράμετρος στη δημόσια συζήτηση –της ευθύνης των διοικούντων. Η κοινωνική αυτή απαίτηση να μετουσιωθεί σε πράξη, να αρχίσει η εφαρμογή του Νόμου με άλλα λόγια. Ώστε να γίνει συνείδηση και σταθερή πρακτική ότι θα αναζητείται από τους διοικούντες αποζημίωση, όπως προβλέπει ο Νόμος, για τις ζημίες που προξενούν, από δόλο ή βαριά αμέλεια ή ενεργώντας αντίθετα προς το συμφέρον του οργανισμού ή της επιχείρησης που διοικούν, όταν ασκούν κακή διοίκηση και κάνουν κακή διαχείριση δημοσίου χρήματος.

Αν γίνει αυτό σαφές, ίσως αρκετοί από εκείνους της «παλαιάς αντίληψης», που πεισμόνως επιζητούν να αναλάβουν θέσεις ευθύνης στη διοίκηση δημοσίων οργανισμών και επιχειρήσεων –θεωρώντας τις άνευ ευθύνης – να αλλάξουν άποψη. Και να παύσουν να ενδιαφέρονται τόσο για αυτές, αφήνοντας χώρο σε ανθρώπους της αναγκαίας πλέον «νέας αντίληψης», που θα αναλαμβάνουν θέσεις αναγνωρίζοντας και αποδεχόμενοι την ευθύνη που τις συνοδεύει.

Διαβάστε επίσης:

Ακροδεξιά σύννεφα στην Ευρώπη

Μία πανοραμική της βίας

Αχός βαρύς ακούγεται…